Albania risks being left without teachers, young students do not prefer teaching programs

About 82% of high school graduates in Albania were enrolled in universities.

According to the Albanian Academic Network, medicine and computer engineering are the most preferred, while teaching branches remain the least preferred - although compared to a year ago, there is a slight increase.

Isa Halilaj, vice-president of the Independent Education Union of Albania, says that the reason for this is the fact that, according to him, education "is not among the priorities" of the governments in Albania.

"He will not be preferred as a branch as long as the salary is not doubled. There has been growth and we welcome it, but it is not enough. It is a difficult profession", says Halilaj for Radio Free Europe.

The average salary of a teacher in Albania, currently, is around 600 euros net.

In order to encourage young people to study to become teachers, this branch, from 2022, is among dozens of branches announced as a priority by the Ministry of Education of Albania.

Graduates who choose teaching or one of the other priority branches, such as: mathematics, physics, veterinary medicine, etc., are exempted from the tuition fee and are stimulated with a scholarship.

The scholarship is equal to a minimum salary every month, namely around 400 euros.

To enroll in the priority branches, the grade point average had to be 8.5, and if it fell during the studies, the scholarship would be lost.

Those who take advantage of it, will have to work for three years where there is a need after their studies.

However, average was dropped as a criterion a year later.

What do new students say?

Rumejsa Bashvogli says that she has chosen the Department of Psychology. She says that at no time was she enticed by the offer for priority branches.

"I chose psychology because I have a passion for it and I am curious about human behavior, to help those in need. Why should I choose a branch that is not my passion?", says Rumejsa.

Elida Ranchi also has no interest in priority branches.

"I chose pharmacy", she says to Radio Free Europe.

"I didn't choose the priority branches, because I don't find them interesting. I'm sorry that teaching is not chosen, but maybe it should be valued more as a profession, so that young people choose it", says Elida.

Gevio Tabaku, head of the "Student Portal" platform, says that 42.8% of study programs that are a national priority are at risk of being closed, as students have not shown interest in them.

The number of study programs that are considered a national priority was 82 a year ago, while it is currently 21.

Referring to university registration statistics for the year 2024-2025, Tabaku says that this year there are 20% fewer students than the year before, in the ten main public universities of Albania.

The most pronounced decrease is in the Agricultural University - for about 2,000 students.

Se cilat janë arsyet e sakta nuk është e qartë, por besohet se ato lidhen edhe me emigrimin e popullsisë.

Eksperti i punësimit në Shqipëri, Erion Muça, thotë se klasifikimi i degëve si prioritare nuk ka bërë shumë punë.

“Duheshin shumë hapa plotësues, veç pagës minimale… Kishte zhgënjim, pasi 40% e studentëve e përfituan pagën minimale, ndërsa 60% të tjerët ose duhej të ruanin mesatare të lartë, ose do të paguanin faturën e studimit. Kjo shkaktoi zhgënjim dhe largime nga këto degë studimi”, thotë Muça për Radion Evropa e Lirë.

Drejtuesi i Sindikatës së Arsimit në Shqipëri, Halilaj, thotë se mësuesia nuk rekomandohet sot as nga vetë mësuesit për fëmijët e tyre.

Nëse dikur ka pasur një traditë që ky profesion të trashëgohej, kjo nuk ndodh më, thotë ai.

“Duke parë vështirësitë, me të cilat përballen këta mësues-prindër, ata nuk e rekomandojnë për fëmijët e tyre, sepse edhe nëse kanë 20 vjet përvojë, ndeshen me problematika. Për shembull, te rritja e pagave këtë vit ka pasur diferencime, për shkak se një numër i madh mësuesish e kanë mbaruar arsimin e lartë në kohën kur mësuesia ishte cikël i mbyllur 3-vjeçar, ndërsa sot konsiderohet si ‘bachelor’ dhe harrohet përvoja që kanë”, thotë Halilaj.

Ai shton se, aktualisht, ka mungesa për mësues, por nuk ofron ndonjë shifër.

Sipas tij, institucionet nuk e pranojnë drejtpërdrejt këtë problematikë, por fakti që merren vendime të tilla si shpallja e mësuesisë degë prioritare, tregon se ajo ekziston.

Më 9 shtator, kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, kërkoi që mësuesit që kanë dalë në pension, të ftohen të kontribuojnë në mësimdhënie me një orar të reduktuar, por nuk specifikoi shumë.

“Duam t’i përfshijmë në tregun e punës edhe mësuesit pensionistë. Ne po punojmë intensivisht për këtë, me qëllim që të fillojmë integrimin e pensionistëve në hapësirën e rritjes ekonomike gjithëpërfshirëse”, tha Rama.

Halilaj thotë se pa dyfishim të pagave dhe pa reforma të studiuara mirë, nuk do të ketë interes për t’u shkolluar në mësuesi.

Sipas tij, mungesa më e theksuar e mësuesve në ciklin e ulët dhe parashkollor është në Tiranë, ndërsa në Tropojë, Pukë dhe zona të tjera ka mungesë të mësimdhënësve kryesisht për gjuhë të huaja apo matematikë e fizikë.

Ai thotë se kjo ndodh për faktin se rreth 600-700 mësues dalin në pension çdo vit, si dhe për shkak të emigracionit.

Mjekësia dhe Informatika – mundësi punësimi jashtë

Mjekësia dhe degët e saj, ashtu si dhe inxhinieria informatike mbeten prej vitesh më të preferuarat e studentëve.

Eksperti i punësimit, Muça, e lidh këtë trend me mundësitë më të mëdha të punësimit si në Shqipëri, ashtu edhe jashtë saj.

“IT (teknologjia informative) ka marrë hov e zhvillim të madh me orientimin drejt digjitalizimit të shumë proceseve dhe me përparimin e inteligjencës artificiale. Në këtë prizëm, shumë të rinj e shohin veten si pjesë të këtyre ndryshimeve. E mendojnë edhe për faktin se, nëse nuk emigrojnë, mund të punojnë nga Shqipëria për kompani në çdo vend të botës”, thotë Muça.

"Meanwhile, medical sciences are selected since the recruitment policies [of medical staff] from countries like Italy and Germany are already known," he adds.

The new academic year in Albania started on October 7./ REL