Altin Gjeta
Pas tri dekadadave tranzicion Shqipëria ka arritur të shëndërrohet nga një regjim Stalinist në një regjim apolitik, të mbyllur, ku sundon një rreth i ngushtë njerëzish, çka për rrjedhojë na ka çuar drejt një krize të thellë përfaqësimi, kolapsi institucional dhe kushtetues. Kjo ka ardhur si rezultat i prevalimit të ‘politikës’ me të cilën studiuesja e teroisë së demokracisë, Chantal Mouffe, kupton dimensionin e brendshëm antagonist të raporteve njerëzore mbi ‘politikat’, tërësinë e praktikave, diskurseve dhe institucioneve që synojnë krijimin e kushteve për bashkëekzistencë paqësore mes sistemeve të ndryshme të vlerave dhe koncepteve mbi atë se çfarë është e mirë apo e moralshme në një shoqëri pluraliste.
Hapsirën e ‘politikave’ në jetën publike post-komuniste shqiptare e ka zënë diskursi apolitik i lidershipit i cili nuk ka synuar mobilizimin e qytetarëve rreth alternativave reale, të majta apo të djathta, por rreth konstruktimit imagjinar të kundërshtarit politik si ‘armik’ (p.sh berishizmi, neo-komunizmi) të rrezikshëm dhe të papajtueshëm, me të cilin asesi nuk mund të negociohet dhe se në instancë të fundit duhet të eleminohet tërësisht nga skena politike. Për më tepër, mungesa e alternativave ideologjike e ka varfëruar jetën publike nga idetë e larmishme, dhe për më keq, e ka shëndërruar sferën politike në një domen tërësisht të ndarë nga qytetarët, të izoluar dhe minsterioz i cili besohet gjerësisht se nuk i shërben interesit publik, por interesave okulte të klasës politike e cila arrin konsensuse afatshkurtra në shërbim të ruajtjes së status quo-së.
Kjo qasje vertikale ka krijuar për pasojë realitete apolitike çka mendoj se ka minuar pjesmarrjen dhe ankorimin e qytetarëve rreth platformave të qarta ideore – duke sjellë apati të përgjithshme – pasi sipas Hannah Arendt artikulimi politik është parakushti i ndërtimit të një demokracie pjesëmarrëse në themel të së cilës qëndron liria politike. Në mungesë të kësaj të fundit, qytetarët shqiptarë kanë zgjedhur të largohen nga vendi në kërkim të hapësirave të munguara dhe alternativave përfaqësuese.
Në këtë kontekst, gjykoj se bash për këtë, më shumë se kurrë lypet kthimi i ‘politikave’ në hapësirën publike si tërësia e praktikave dhe diskurseve ideologjike të cilat mobilizojnë qytetarët rreth ideve me të cilat ato indentifikohen. Kjo do të kërkonte që së pari, antagonizmi të pranohej si element i natyrshëm mes palëve politike dhe së dyti, është jetik transformimi i tij nga përplasje mes ‘armiqsh’ në një debat legjitim rreth ideve dhe alternativave sesi vendi mund të qeveriset më mirë; p.sh si duhen mbledhur dhe rishpëndarë të ardhurat, si duhen konceptuar reformat sektoriale në arsim, shëndetësi, politikë të jashtme, rendin publik, sigurinë, etj. Së treti, kundërshtarët politikë do të duhet të bien dakord mbi disa norma universale të demokracisë liberale, si garantimi i lirive politike dhe barazisë për të gjithë.
Prej këtej, mendoj së artikulimi ideologjik do të dekonstruktonte narrativën boshe apolitike e cila ka arritur zenitin nën drejtimin e kryeministrit Edi Rama. Asgjë nuk do t’i shërbente më shumë interesit publik dhe themelimit të demokracisë pjesëmarrëse sesa pozicionimi i qartë ideor, le të themi i Partisë Demokratike përkundrejt propagandës hegjemonike të mazhorancës aktuale e cila ka synuar dhe synon të krijojë atë çka sociologu francez Baudrillard e ka quajtur mbi-realitet, nje realitet imaginar i cili propagandohet vazhdimisht deri sa të pranohet se është më real sesa vetë realja.
Theksimi i kufijve ideologjikë sipas Chantal Mouffe nxit mobilizimin dhe pjesmarrjen pasi qytetarët shikojnë lindjen e alternativave të reja rreth të cilava ato ndihen të përfaqësuara. Për më tepër, artikulimi ideologjik i opozitës apo aktorëve të tjerë të jetës publike (p.sh intelektualëve, akademikëve, publicistëve dhe medias) do të krijonte një narrativë kundër-hegjemonike përkundrejt artikulimit apolitik të kryeministrit. Rrjedhimisht kjo do të emanciponte diskursin publik dhe çfarë është më me rëndësi, duket të jetë rruga e vetme e përmbysjes (outvoting) së makinerisë të manipulimit elektoral të pushtetit autokratik.
Vetëm nëpërmjet radikalizimit të platformave ideore do të bëhej i mundur krijimi i një vije thyerëse mes hegjemonisë apolike dhe shfaqjes së një alternative akomoduese e cila mobilizon qytetarët dhe hap rrugën për tranformime politike dhe socio-ekonomike në vend. Në mungesë të kësaj, shqiptarët e mesëm, bërthama e ndryshimeve politike, do të vazhdojnë ta refuzojnë hegjemoninë nëpërmjet ikjes, pasi aktualisht ata nuk kanë mekanizma demokratike dhe nuk shikojnë artikulim të qartë ideologjik për mobilizim dhe ndryshim.
*Autori është Chevening Fellow
**Titulli është i redaksisë. Titulli i autorit: Nevoja e artikulimit ideologjik në hapësirën publike
Financuar Nga Bashkimi Europian
