Arkiva/ Qershor ’93: Letra e Berishës pas dëbimit të priftit Stamos dhe ‘Fshesës’ greke drejtuar krerëve botërorë

Pjesë e rubrikës së “PRINT” që hap Politiko.al me materiale të nxjerrë nga fondet e Periodikut dhe të Librit të Biblikotekës Kombëtare. Gazeta “RD”, Tiranë, më 28.06.1993

Presidenti i Republikës Sali Berisha u dërgoi sot një letër, ku shpjegonte rrethanat e largimit të qytetarit grek Stamos dhe informonte për operacionin masiv për spastrimin e refugjatëve shqiptarë në Greqi Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara, Boutros -Ghali, Kryetarit të Këshillit të Sigurimit, Janes Barnuevo, Sekretarit të Përgjithshëm të KSBE, Vilhelm Hojnck, Komisioneres së Lartë për Refugjatët të Kombeve të Bashkuara, Sadako Ogata, Sekretares së Përgjithshme të Këshillit të Evropës, Katerinë Lalumiere, Presidentit të Komisionit të Komunitetit Evropian, Zhak Delors.

Shkëlqesia Juaj,

Qëllimi i kësaj letre është t’ju bëjmë të njohur një veprim që autoritetet greke ndërmorën më 28 Qershor 1993. Policia greke filloi operacionin e dëbimit masiv të refugjatëve shqiptarë që jetojnë e punojnë në Greqi duke dhënë një ndihmë për veten e familjet e tyre. Ata kanë kontribuar edhe në pasurimin e Greqisë gjë që është njohur nga qeveria greke. Deri tani, 4000 vetë janë kapur, keqtrajtuar, rrahur, grisur dokumentet dhe dëbuar me forcë për në Shqipëri pa mundur të marrin paratë e fituara dhe as plaçkat e tyre. Një shumicë e madhe e tyre ishte e pajisur me viza e leje qëndrimi të rregullta të lëshuara nga autoritetet greke.

Preteksti i një veprimi të tillë nga autoritetet greke ishte largimi nga autoritetet shqiptare lokale të Gjirokastrës të priftit grek Kosta Stamos, veprimtaria e të cilit e ka tejkaluar sferën fetare. Në këtë aktivitet ai, së bashku me qarqe të tjera politike dhe fetare greke, është angazhuar në pretendime të hapura territoriale, shpërndarje klandestine të hartave, trakteve dhe broshurave që paraqesin ose kërkojnë helenizimin dhe bashkimin e Shqipërisë së Jugut me Greqinë. Këtij aktiviteti i bëjnë jehonë edhe transmetimet e radiostacioneve greke në Korfuz e Janinë. Qëllimi i kësaj politike është minimi i vullnetit të mirë dhe bashkëpunimit midis dy vendeve, paqes dhe stabilitetit, për të cilin ka aq nevojë rajoni ynë. Ajo është një shprehje e qartë e intolerancës dhe miopisë, e cila nxit armiqësinë dhe hakmarrjen në Ballkan. Për fat të keq, kësaj politike i bashkëngjiten edhe disa diplomatë e politikanë grekë duke dëmtuar kështu klimën e mirë të marrëdhënieve miqësore dypalëshe.

Gjithashtu theksojmë se qytetari grek Kosta Stamos është vetëm një arkimandrit i vetëshpallur i qytetit shqiptar të Gjirokastrës, sepse një funksion të tillë atij nuk ia lejon ta ushtrojë statuti i Kishës Ortodokse Autoqefale Shqiptare. Për këtë sqarojmë se një vit më parë, patriarku i Stambollit në kundërshtim të plotë me statutin e Kishës Ortodokse Autoqefale Shqiptare dhe pa u konsultuar me autoritetet fetare apo shtetërore të vendit emëroi në Shqipëri katër priftërinj grekë, kryepeshkopin dhe tre arkimandritë. Pas diskutimesh, u ra dakord me kryepeshkopin që ai të qëndronte provizorisht si kryepeshkop i Shqipërisë, ndërsa emërimet e arkimandritëve të anulloheshin. Autoritetet qeveritare greke, të cilat çuditërisht kanë insistuar shumë në këtë, kanë marrë nga ne të njëjtën përgjigje.

Duke gjykuar veprimtarinë e z. Stamos në kundërshtim me ligjin kushtetues të vendit dhe statutin e Kishës Autoqefale Shqiptare, të dëmshëm për integritetin e vendit dhe për marrëdhëniet bilaterale me Greqinë, autoritetet shqiptare morën vendimin që ai të largohej nga Shqipëria. Ky vendim iu bë i njohur më parë autoriteteve greke, nëpërmjet Konsullatës së Përgjithshme greke në Gjirokastër, e cila e pranoi këtë vendim. Incidenti që u krijua gjatë zbatimit të këtij vendimi i detyrohet kryesisht qëndrimit jokorrekt të zyrtarëve të Konsullatës së Përgjithshme greke në Gjirokastër dhe autoriteteve kishtare që ndodheshin aty.

Druaj se rasti i qytetarit grek Kosta Stamos është vetëm një pretekst i një zinxhiri veprimesh hakmarrëse të një politike që mund të ketë për rrjedhojë destabilizimin e mëtejshëm të situatës në Ballkan.

Qeveria shqiptare ka pasur preokupim kryesor që në kuadrin e zbatimit të të drejtave të njeriut, t’i kushtohet një vëmendje e madhe të drejtave të pakicës greke. Ky minoritet bëhet si i tillë, mund të lëvizë lirisht, të arsimohet në gjuhën mëmë, të ushtrojë fenë e tij në gjuhën greke dhe aktualisht të shumtë janë priftërinjtë që kanë ardhur nga Greqia dhe kryejnë lirisht shërbesat fetare kudo në institucionet e kultit ortodoks pa asnjë pengesë, të ketë mediat e vetë etj. Të tëra këto të drejta, janë të realizuara në praktikë, siç e kanë vëzhguar edhe delegacione të ndryshme zyrtare të huaja.

Në këtë kontekst, dëbim masiv i shqiptarëve nga Greqia, veçanërisht i asaj shumice të madhe që është i pajisur me dokumente të rregullta si pasaporta, viza të lëshuara nga autoritetet zyrtare greke, arrestimi dhe keqtrajtimi përbën një shkelje të rëndë të të drejtave të njeriut, të parashikuara në Deklaratën Universale të të Drejtave të Njeriut, në konventën e 1951 dhe Protokollin e 1967 mbi Refugjatët, në Dokumentin e Kopenhagës dhe Kartën e Parisit, në konventat kundër torturës dhe trajtimeve e ndëshkimeve të tjera mizore, çnjerëzore apo degraduese.

Së fundi, dua të pohoj edhe njëherë se Greqia dhe populli grek i kanë dhënë një ndihmë të madhe Shqipërisë gjatë kësaj periudhe të vështirë që po kalon. Ndaj dhe ne ju kemi shprehur atyre mirënjohjen tonë. Por, natyrisht do të ishte e pakonceptueshme që ne të pranonim kushtëzimin e kësaj ndihme me cenimin e sovranitetit të vendit. Zhvillimet e tanishme, cenojnë bashkëpunimin dhe marrëdhëniet e mira bilaterale, të ndërtuara mbi bazën e vullnetit të mirë, për të cilat jemi të angazhuar seriozisht me kryeministrin grek z. Micotaqis.

Duke ju shprehur edhe njëherë vendosmërinë time për të punuar me përkushtim për zhvillimin e marrëdhënieve e miqësisë me Greqinë e popullin grek, kërkoj ndërhyrjen e autoritetit Tuaj dhe të organizatës që përfaqësoni në mënyrë që kësaj situate t’i jepet fund sa më parë.

Duke ju falënderuar për ndihmën tuaj, lutemi Shkëlqesia Juaj, të pranoni sigurimet e konsideratës sime më të lartë.

                                                                                                                                SALI BERISHA