Alfred Lela
Deri në fund të viteve ’90, kur Shqipëria ishte nën dominimin e Berishës dhe më pas të Nanos, Edi Rama konsiderohej si enfant terrible i pafat i elitave post-komuniste. Ai kishte mbërritur nga Greqia, një a dy ditë me vonesë, me idenë për t’iu bashkuar Lëvizjes së Dhjetorit, por në kohë revolucionesh (edhe kur ato janë të komanduara apo të kadifenjta) një ditë është sa një dekadë.
Rama, bashkë me Azem Hajdarin, Gramoz Pashkon, Spartak Ngjelën dhe Sali Berishën, ishte më radikali në artikulim. Madje edhe më i ashpër se këta të tjerët në raport me komunizmin. Në ndryshim nga liderët demokratë, të cilët ishin tashmë të trysnuar nën moton berishiane ‘bashkëvuajtës dhe bashkëfajtorë’, Rama ishte kundër komunistëve, kundër veteranëve, kundër luftës Nacional-Çlirimtare. Edhe kundër Bllokut me të cilin e lidhnin disa fije (që nuk priten kurrë).
I mbetur në margjina, ai u bë një prej zërave jakobinë të shoqërisë civile, një prej publicistëve konicianë të shtypit të shkruar, një prej anti-berishistëve komandues të kohës. Në ndërkohë ai provoi edhe mërgatën, një zhvendosje në Francë e Gjermani ku, më shumë se suksese estetike, provoi aventura erotike.
Gjithsesi, ai mbetej një potencial i pashprehur, dhe jo pak mendonin gjatë asaj kohe se Shqipëria dhe fati nuk po i jepnin atë që meritonte.
Thënë ndryshe, ai ishte më i madh dhe më i talentuar se shanset e tij.
Ahti i kësaj ‘brenge’, por edhe një radhë rrethanash personale, shoqërore e politike duket se e shtynë Edi Ramën në qeverinë e Fatos Nanos si ministër i Kulturës. Çdo gjë e mëpasit është përsëritje.
Kur koha i ka rrokullisur vitet, njëzet e kusur, në kah të kundërt me të gjithë ne, kemi një Edi Ramë tjetër. I vjetëruar tashmë, në mjekër dhe në politikë, ai fat i munguar i fillimit e ka dëmshpërblyer si asnjë tjetër. Në pushtet pa ndërprerje, që prej vitit 1998, Rama i sotëm ka ardhur mu në zgrip të një pytjeje, që për të mund të jetë e sikletshme: a është ai tashmë një politikan mediokër që po i hyn në hise fatit të Shqipërisë?
Për të qetësuar adhuruesit e zotërisë së tij, medikoriteti te Rama nuk është vijues. Duhet pranuar se ai e udhëtoi trajektoren e vet politike me talent të pashoq komunikativ dhe politik. Edhe si ministër Kulture, edhe në dy mandatet e para si kryebashkiak, ai e mbajti si dhe sa duhet mantelin e reformatorit dhe të progresistit. Pushteti i madh kryeministror, m’anë tjetër, e zuri poshtë si pasojë e disa taktikave që e ndihmuan në fillim, por të cilave ua pa sherrin më vonë; ai ashtu edhe vendi.
Eshtë stërpërmendje aleanca me disa elementë famëkëqij që i futi në Parlament dhe në krye të bashkive. E dyta taktikë është pamundësia (ose padëshira?) për të tërhequr investime të huaja të qenësishme dhe pastaj dorëzimi me gjithsejt i ekonomisë kombëtare në duart e një grushti biznesmenësh vendas, të cilët mund të jenë financiarisht të fuqishëm, por janë përgjithësisht të patalentuar dhe miopë sa i takon perceptimit dhe ngulmimit te ai që konsiderohet ‘zhvillim i qëndrueshëm’.
Shqipëria nanurit një ekonomi koncensionesh shtetërore dhe Partneritetesh Publiko Private të cilat, shpeshherë, janë kthyer në vatra skandalesh. Ne nuk prodhojmë, por konsumojmë; ne nuk krijojmë, por imitojmë; ne nuk zhvillohemi, por zhvendosemi (nën shtysën milimetrike të remitancave, ndihmës së huaj dhe shpresës pa vizion se afrimi me BE do na çojë mu në ëndrrën e Eldorados).
Edi Rama, edhe pse i mbërthyer në këtë krizë identiteti, zhvillimor dhe shoqëror të Shqipërisë, i mbetur peng i zgjidhjeve të vogla (dmth mediokre) si stadiumi, teatri, trotuarët dhe sheshet e bashkive, potemkinizimi i fshatrave etj, është një burrë me fat. Duket sikur fati don të matet fizikisht me mbi dy metrat e tij të cilat don t’i barabisë me bollëk. Kur u duk se zembrekët politikë ishin thuajse në të ndalur, një deus ex machina, tërmeti i 26 nëntorit, i çeli kryeministrit të Shqipërisë një mundësi për ta rikontraktuar veten me shoqërinë.
Ndërkombëtarisht i pa peshë, pas disa rrëzimeve para dyerve të Bashkimit Europian, me miqësi të sigurta, por jo edhe aq të frytshme, Erdoganin dhe Vuçiçin, ai ra në prehrin e një tjetër ngjarjeje ndërkombëtare fatsjellëse.
Pirueta vrastare e një droni amerikan, që i ra në sukë të kresë gjeneralit iranian Sulejmani, ktheu veshët dhe sytë e botës edhe nga ‘një vend i vogël dhe i djallëzuar europian’. Kësisoj e cilësoi Shqipërinë Ajatollah Khomeini.
Të jesh në të njëjtin fjalim apo fjali me fuqinë më të madhe të botës, Amerikën, në gojën e një teokrati të urryer si lideri iranian, është një PR fantastik. Raketa amerikane që mori gjeneral Sulejmanin futi në skenë ‘gjeneral Ramën’. Me kryesimin sezonal të OSBE dhe me prospektin e një Po-je në maj nga Këshilli Europian për negociatat, Edi Rama del nga medikoriteti dhe futet në fat. Në atë siujdhesë të tij që do ta lejojë shefin socialist të shohë me optimizëm nga mundësia e një mandati të tretë.
Që do të thotë 27 vjet në pushtet, duke u bërë politikani i parë i paskomunizmit me këtë rrugëtim kaq të gjatë politik.
I futur i fundit në lojën e madhe politike, pasi fati e hodhi nga rrugët e mërgimit te grushtat dhe levat e dhunës, po ai fat, nga Teherani në Tiranë, mund ta kthejë në një ‘ajatollah europian’.
Kur na shfaqej i zoti, na dukej i pafat. Tani që është me fat, jemi ne që me gjasë i dukemi të pazotë dhe mediokër.
