Raporti/ Njësoj si ‘Alternativa’ e Besart Kadisë, pse lëvizjet sociale në Shqipëri kanë peizazh fluid

Foto nga protestat kunder shembjes se Teatrit Kombetar

Shqipëria nuk ka një traditë të gjerë të lëvizjeve sociale (qytetare). Kjo traditë i ka fillesat në fillim të viteve 1990-të, me një reagim të fortë civil ndaj sistemit totalitar. Ndonëse e shtrirë në vetëm tri dekada, historia e saj është pasuruar gjithmonë e në rritje me subjekte të reja sociale dhe kauza të reja, që përbëjnë shqetësim dhe interes për shoqërinë shqiptare.

Qeveritë vazhdimisht prodhojnë probleme arbitrare; ndaj është dhe do të jetë i nevojshëm reagimi kundër këtyre problemeve si dhe rritja e këtij reagimi.

Zyra e ‘Westminster Foundation for Democracy’ ka publikuar një analizë dhe anketë në lidhje me Lëvizjet Qytetare në Shqipëri, lidhur me aktivitetin dhe ndikimin e tyre në Shqipëri.

Në bazë të këtij raporti , këto lëvizje na japin një vështrim të përgjithshëm të mënyrës se si perceptohet aktiviteti dhe reagimi i tyre, kapaciteti dhe ndikimi në mbrojtjen e interesit publik.

Në përgjithësi, njohuria e kufizuar e të anketuarve mbi këto lëvizje lidhet me faktin se aktivitetet janë të përqendruara kryesisht në Tiranë dhe nuk karakterizohen nga përpjekje për të mobilizuar masa të një shkalle të gjerë.

Përveç Aleancës për Mbrojtjen e Teatrit, e cila ka pasur një pasqyrim më të gjerë në media, për shkak të përqendrimit të veprimtarisë në Tiranë, si rrjedhojë e vendndodhjes së teatrit dhe pasqyrimit në media për shembjen e ndërtesës së Teatrit Kombëtar më 17 maj 2020, lëvizje të tjera sociale si Nisma Thurja, EcoAlbania, Alternativa duket të kenë një nivel më të ulët njohjeje nga publiku.

Burimet financiare

Mungesa e burimeve financiare është një arsye kryesore që kushtëzon veprimtarinë e tyre. Burime të kufizuara dhe të pamjaftueshme financiare i pengojnë që të organizojnë aktivitete intensive ndërgjegjësuese apo që të arrijnë në zona të tjera përtej kryeqytetit.

Nisma Thurje, Organizata Politike dhe Vetëvendosje - Shqipëri janë lëvizje qytetare që kanë potencialin të shndërrohen në parti politike. Qëllimet dhe objektivat që ato kanë përcaktuar lidhen me aspekte që u përkasin partive si subjekte zgjedhore.

Për të rritur ndërgjegjësimin e publikut, Nisma Thurje, Aleanca per Mbrojtjen e Teatrit dhe EcoAlbania kanë përdorur peticione dhe padi në gjykata për kauzat që ata mbrojnë, si një mjet për të tërhequr vëmendjen e medias si dhe ndikimin e tyre në shoqëri, me synim përfshirjen e një numri më të madh qytetarësh në mbështetje të ndryshimeve në fusha të tilla si sistemet zgjedhore, mbrojtja e trashëgimisë historike dhe kulturore, dhe biodiversiteti.

Pjesëmarrja

Pavarësisht nga indiferenca për të marrë pjesë në këto lëvizje, qytetarët kanë shprehur dëshirën për një rol dhe veprim më të fortë të këtyre lëvizjeve në jetën publike. Përdorimi i medias së shtypur dhe asaj elektronike apo e medias sociale si Facebook-u kanë qenë kanalet kryesore që kanë përdorur këto lëvizje për të rritur ndërgjegjësimin e publikut, ndonëse protestat apo fushatat ndërgjegjësuese kërkojnë pjesëmarrje masive të qytetarëve.

Sigurisht që një mospjesëmarrje e gjerë qytetare në veprimtari të ndryshme shpjegohet edhe me kulturën e pamjaftueshme të qytetarëve të sotëm shqiptarë për të reaguar ndaj akteve arbitrare të qeverisë që prekin interesat e shoqërisë.

Për këtë arsye, shpesh këto lëvizje konsiderohen si “palestra të demokracisë” dhe prania e tyre në jetën publike u lejon qytetarëve, të rinjve, dhe grupeve të interesit të përpiqen dhe të forcojnë aftësitë e tyre për të mbrojtur interesa publike të caktuara, përtej nivelit tradicional të përfaqësimit të interesave nga partitë politike.

Pjesa më e madhe e lëvizjeve nuk kanë anëtarësi të qartë dhe të identifikuar, dhe as nuk është e qartë se cila është gjendja e financave të tyre. Gjithashtu, gatishmëria për t’u bërë aktorë politikë nuk mund të vlerësohet. Peizazhi i këtyre lëvizjeve është shumë fluid duke treguar mungesën e një procesi të mirëmenduar para krijimit të tyre. Një shembull është lëvizja “Alternativa” e cila supozohej të ishte një lëvizje e rreshtuar në krahun e djathtë, por që drejtuesi i së cilës sapo u dekretua së fundmi si zëvendësministër i financave, duke e shuar ekzistencën e kësaj lëvizjeje nëpërmjet dukurisë së emërimit (njohur si kooptimi).

Donatorët

Historia e lëvizjeve në të shkuarën tregon se kur ato janë shndërruar në subjekte zgjedhore, e humbasin relevancën dhe nuk kanë qenë në gjendje të mobilizojnë mbështetje të mjaftueshme për të patur të zgjedhur në parlament (shembuj si Lëvizja Mjaft - G99, partia Sfida, Partia LIBRA, Aleanca Kuq e Zi, etj.).

Shumë prej lëvizjeve të reja paragjykohen dhe keqgjykohen deri në atë pikë sa edhe mbështetja e donatorëve kundrejt tyre ka qenë thuajse jo-ekzistente.

Në këtë kuadër, donatorët duhet të jenë më të qëllimshëm në mbështetje të lëvizjeve të reja në mënyrë që të rriten opsionet politike në vend dhe të rritet trysnia nga aktorë të rinj për demokratizimin e mëtejshëm të sistemit politik (shembulli i Nisma Thurje në mbrojtje të listave të hapura për zgjedhjet e radhës).

Lëvizjet që bazohen në tema duket se janë më të suksesshme në tërheqjen e qytetarëve. Sa i takon marrëdhënies me median duket se media tradicionale nuk krijon hapësirë të mjaftueshme për pasqyrimin e qëndrimeve dhe veprimeve të lëvizjeve.

Nga protestat kunder shembjes se TK, i arrestuar nje student i AA

Ndërkohë, përgjumja e përgjithshme qytetare në vend mund të shpjegohet me anë të 1) veprimeve të qeverisë për të diskretituar çdo lëvizje qytetare dhe drejtues dhe përpjekjeve për të kornizuar çdo zë kundërshtues si pjesë të agjendës së opozitës, dhe 2) kulturës së pamjaftueshme të qytetarëve për të reaguar ndaj veprimeve arbitrare të qeverisë që prekin interesat e shoqërisë.

Nga ana tjetër, dualizmi midis perceptimit dhe realiteti zgjedhor te votuesit në Shqipëri është shpjegimi kryesor se pse për shumë vjet, ndonëse pjesa më e madhe njerëzve kanë një perceptim negativ për partitë tradicionale, sjellja zgjedhore ka mbetur e pandryshuar dhe ‘dualizmi politik’ midis dy partive kryesore vijon të jetë mbizotërues.

Kontakto me Politiko në rast se: Mendoni se nuk shkruajmë Shqip Mendoni se kemi bërë shkelje etike Mendoni se kemi bërë CopyPaste Mendoni se kemi bërë FakeNews Doni të postoni nje Lajm