Beware of online scams! Here's how technology fuels financial crimes in Albania

You would never fall prey to an online scam, would you? Wrong, cybersecurity experts say. Scammers use time-tested tactics that can work on anyone, regardless of age or intelligence. Cybercriminals use psychological manipulation to trick you and take your money, and their strategies are becoming increasingly sophisticated…

In June 2024, Albanian and Italian authorities uncovered a fraud scheme operating through call centers in Tirana and Italy. The scheme primarily targeted Italian citizens, deceiving them into signing new contracts for the supply of electricity and gas.

The scammers used Artificial Intelligence technology to imitate victims' voices, recording positive "yes" responses and then using these recordings to fake acceptance of new contracts.

In just three months, over 1,000 Italians were defrauded, causing a financial loss of around 9 million euros. SPAK conducted inspections at three call centers in Tirana involved in this illegal activity. This is just one of the many cases that have occurred in recent years in our country.

Online fraud is becoming a worrying phenomenon in Albania, affecting both ordinary citizens and businesses. At a time when digitalization has become an inseparable part of everyday life, risks in cyberspace are rapidly increasing.

Using the internet for shopping, communication, and investing has brought great benefits, but it has also opened doors for fraudsters, who exploit the lack of information and security to manipulate their victims.

The increased use of social networks, online transactions, and digital platforms has created fertile ground for various fraudulent schemes, including fake investment schemes, theft of personal data, and cyberattacks targeting individuals and businesses.

Digital fraud is no longer a sporadic problem, but a growing phenomenon that is affecting an ever-increasing number of people.

According to reports from the State Police and the Electronic and Postal Communications Authority (AKEP), the number of cases of digital fraud has increased significantly in recent years. This shows that, despite efforts to raise awareness and protective measures, cybersecurity challenges remain significant.

This trend has brought significant financial losses, in addition to psychological and legal consequences for victims. The scams range from classic phishing schemes to more complex attacks such as ransomware and fictitious investment schemes.

Format më të zakonshme të mashtrimeve online

Të pyetur nga “Monitor”, Policia e Shtetit nuk dha detaje mbi rastet e ndodhura vitet e fundit në Shqipëri, veçse ofroi shifrat më të fundit të totalit të mashtrimeve online. Për periudhën janar-shtator 2024, ishin në total 146 raste.

“Gjatë periudhës janar-shtator 2024, janë evidentuar 146 raste të veprave penale në fushën e mashtrimeve kompjuterike. Të dëmtuarit prej tyre rezultojnë të grupmoshës 35-70 vjeç. Nga hetimet ka rezultuar se autorët e këtyre rasteve kanë vepruar kryesisht nga vende jashtë Shqipërisë”, – bën të ditur Policia e Shtetit.

Sipas të dhënave të marra në terren, format e mashtrimeve, mund të jenë:

-Mashtrimet me “phishing” dhe vjedhja e të dhënave

Mashtruesit dërgojnë email-e ose mesazhe në emër të institucioneve financiare, kompanive të njohura apo madje edhe organeve shtetërore. Qytetarët orientohen të klikojnë në linke të rreme, ku iu kërkohet të fusin të dhënat personale dhe bankare, të cilat më pas përdoren për qëllime mashtruese.

-Mashtrimet me blerjet online

Platforma të rreme reklamojnë produkte cilësore me çmime të ulëta, por pasi klientët kryejnë pagesat, produktet nuk dërgohen kurrë. Rrjetet sociale janë bërë një nga mjetet kryesore që mashtruesit përdorin për këto skema.

-Investimet fiktive dhe skemat “Ponzi”

Reklama që premtojnë fitime të larta në kriptovaluta, bursë apo startup-e të dyshimta janë në rritje. Shumë qytetarë bien pre e premtimeve për kthime të larta financiare dhe humbasin shuma të konsiderueshme.

-Mashtrimet me shërbime financiare dhe kredi

Disa individë dhe faqe interneti ofrojnë kredi të shpejta me interesa minimale, por pasi qytetarët paguajnë “tarifat administrative”, mashtruesit zhduken.

-Sulmet me “malware” dhe “ransomware”

Bizneset dhe institucionet janë shpesh në shënjestër të sulmeve me viruse që enkriptojnë të dhënat e tyre. Pasi sistemi bllokohet, mashtruesit kërkojnë pagesa në kriptovaluta për të rikthyer aksesin.

Si mund të mbrohen qytetarët dhe bizneset?

-Verifikoni faqet online para se të kryeni pagesa. Përdorni vetëm dyqane dhe platforma të besuara.

-Mos ndani të dhëna personale dhe bankare. Bankat nuk kërkojnë kurrë informacion konfidencial përmes email-it apo mesazheve.

-Përdorni fjalëkalime të forta dhe aktivizoni verifikimin me dy faktorë.

-Ruani vëmendjen ndaj skemave që premtojnë fitime të larta.

-Raportoni rastet e dyshimta tek institucionet kompetente.

Nevoja për masa më të forta

Duke parë rritjen alarmante të mashtrimeve online, është e nevojshme që institucionet të forcojnë rregulloret dhe bashkëpunimin me sektorin privat për të rritur sigurinë kibernetike. Njëkohësisht, qytetarët dhe bizneset duhet të jenë më të kujdesshëm dhe të informuar mbi rreziqet dixhitale.

Vetëdija dhe edukimi për sigurinë online janë kyçe për të shmangur humbjet dhe manipulimet e mundshme.

Mashtrimet dixhitale nuk janë vetëm një problem teknologjik, por edhe një sfidë që kërkon përballje të gjerë sociale dhe institucionale. Vetëm me masa të koordinuara dhe një strategji afatgjatë mund të minimizohen rreziqet dhe të sigurohet një mjedis më i sigurt dixhital për të gjithë qytetarët dhe bizneset shqiptare.

Po kriptomonedhat?

A janë mashtrimet me kriptovaluta më të vështira për t’u gjurmuar dhe për t’u ndëshkuar krahasuar me mashtrimet tradicionale financiare?

Denisa Kele, eksperte kriptovalutave, thotë se shumë kriptovaluta, si Bitcoin, funksionojnë në një blockchain publik, ku të gjitha transaksionet regjistrohen në mënyrë të palëvizshme.

Megjithatë, identitetet e përdoruesve mbeten zakonisht të lidhura me adresa kriptografike, jo me identitetin e tyre të vërtetë.

Sipas saj, kjo metodë me “pseudonime” e bën më të vështirë lidhjen e transaksioneve me individët specifikë, edhe pse përdorimi i teknologjive për analizë të blockchain mund të ndihmojë në gjurmimin e disa aktiviteteve të paligjshme.

“Në mjediset tradicionale financiare, bankat dhe institucionet e tjera të rregulluara veprojnë brenda një kornize ligjore të fortë që mundëson ndjekjen dhe ndëshkimin e mashtrimeve. Në kontrast, kriptovalutat operojnë në një rrjet decentralizuar, ku nuk ka një autoritet qendror që mbikëqyr të gjitha transaksionet.

Kjo e bën ndëshkimin më të vështirë, pasi nuk ekziston një autoritet qendror që të marrë përgjegjësi për gabimet apo abuzimet”, – thotë znj. Kele.

Sipas saj, në Shqipëri, si në shumë vende të tjera, po hasen disa skema mashtruese specifike në fushën e kriptovalutave: si skemat “Ponzi”, platforma dhe faqe të rreme tregtimi të cilat duket se ofrojnë mundësi të tregtimit me kriptovaluta, por që në realitet janë krijuar për të vjedhur fondet e përdoruesve; si dhe ofertat Fillestare të Monedhave (ICO) të rreme, ku mashtruesit promovojnë projekte “inovative” që premtojnë kthime të mëdha investimi, por pas mbledhjes së fondeve, ata zhduken me paratë e investuara.

Sipas ekspertes, për të mbrojtur veten, investitorët duhet të kenë parasysh disa masa praktike: si edukimi mbi tregun e kriptomonedhave, verifikimi i platformave, si dhe konsultimi me profesionistë.

“Përpara se të investoni, kontrolloni nëse platforma është e regjistruar dhe e rregulluar nga autoritetet kompetente. Kërkoni komente dhe vlerësime nga përdorues të tjerë dhe ekspertë të industrisë. Gjithashtu, konsultohuni me ekspertë financiarë dhe ligjorë para se të ndërmerrni investime të konsiderueshme.

Kjo ju ndihmon të merrni këshilla të personalizuara dhe të informuara”, – thotë znj. Kele, duke shtuar se, mungesa e një kuadri të qartë ligjor për kriptovalutat është një nga arsyet kryesore pse mashtrimet po rriten.

Ekspertja shpjegon për “Monitor” një “hile” se si të kuptohen skemat mashtruese me kriptomonedhat. “Nëse një ofertë duket shumë e mirë për të qenë e vërtetë, është një shenjë paralajmëruese.

"High and fast returns are often signs of fraud, so constant caution is needed," concludes Ms. Kele./MONITOR