How is the media controlled? The 'Rama' case and government propaganda

Nga  Vincent WJ van Gerven Oops

A crucial aspect of the Albanian political system is its media apparatus, which functions as the main propaganda tool for the government. Reporters Without Borders qualifies our current situation as follows:

In Albania, press freedom and media independence are threatened by conflicts of interest between business and politics, a weak legal framework, and party regulation. Journalists are victims of acts of intimidation by politicians and organized crime.

A recent March 2025 decision of the Special Court of Appeal for Corruption and Organized Crime, reviewing the detention of Tirana Mayor Erion Veliaj, sheds a stark light on these “conflicts of interest” between the socialist government and the Albanian media. The file attached to the decision contains numerous intercepts of Veliaj’s communications while he was in detention, as he attempts to exercise his extensive control over the mainstream media to sway public opinion in his favor and to denigrate the Special Anti-Corruption Prosecution Office (SPAK) that is currently pursuing the corruption case against him, his wife, and their cultural and corporate associates.

The file says the following about Veliaj's media campaign from prison:

Arbër Veliaj is instructed by [his brother] Erion Veliaj to meet with journalists Carlo [Bollino], Mero [Baze] […] in order to have posts in his favor published continuously and more frequently. There are discussions regarding the time spent on screen on Top Channel, in particular the Top Show program of journalist Grida Duma, as well as the support received from TV Klan and Report TV for publishing news in his favor, as well as attacks against the Special Prosecution Office.

Furthermore, according to the transcribed conversations, it is concluded that citizen Erion Veliaj also determines the editorial line of several media outlets, where he requests specific schedules for the publication of his status updates on social networks, in order for this news to be repeated later on television/in the news.

And it's not just Veliaj's team that is involved in media management around his case, as one of the wiretaps confirms, but the Prime Minister's Office is also keeping an eye on it:

Erion Veliaj asks for a summary showing the television channels that cover and support his Media War. [Arbëri] tells him, Top Channel covers us, Report TV covers us, Klan TV covers us. What about Klan News? Arbër Veliaj says that they are a bit problematic […]. Erion Veliaj asks if [Endri] Fuga has spoken to them, which Arbëri confirms.

Fuga, Drejtori i Komunikimit i Kryeministrit Edi Rama, është përfshirë gjithashtu më vonë në fushatën rreth rënies së supozuar psikologjike të Veliajt në burg dhe përndryshe është një figurë e vazhdueshme e përgjimeve. Edhe pse jozyrtarisht këto marrëdhënie të ngushta midis klasës politike shqiptare dhe aparatit mediatik janë të njohura, me histori të shumta që qarkullojnë rreth ndikimit të drejtpërdrejtë dhe të tërthortë që politikanët dhe oligarkët kanë te gazetarët, është e rrallë të gjesh prova faktike për këtë, siç jepet në dosjen e Veliajt.

Fuga, Drejtori i Komunikimit i Kryeministrit Edi Rama, është përfshirë gjithashtu më vonë në fushatën rreth rënies së supozuar psikologjike të Veliajt në burg dhe përndryshe është një figurë e vazhdueshme e përgjimeve. Edhe pse jozyrtarisht këto marrëdhënie të ngushta midis klasës politike shqiptare dhe aparatit mediatik janë të njohura, me histori të shumta që qarkullojnë rreth ndikimit të drejtpërdrejtë dhe të tërthortë që politikanët dhe oligarkët kanë te gazetarët, është e rrallë të gjesh prova faktike për këtë, siç jepet në dosjen e Veliajt.

Marrëdhëniet midis qeverisë Rama dhe medias mund të gjurmohen që nga fundi i viteve 1990. Në vitin 1998, importuesi i kafesë Dritan Hoxha themeloi Top Albania Radio, e cila shpejt u bë një nga stacionet radiofonike më të rëndësishme në Shqipëri, e ndjekur nga stacioni televiziv Top Channel në vitin 2001. Top Channel i Hoxhës u bashkua me Ramën, i cili në atë kohë ishte zgjedhur Kryetar Bashkie i Tiranës, dhe u bë zëri i opozitës socialiste kundër qeverisë demokratike të kryeministrit të atëhershëm Sali Berishë. Hoxha humbi jetën në një aksident me makinë në vitin 2008, dhe monumenti i varrit të tij u projektua nga firma belge e arkitekturës 51N4E në vitin 2009. Duke pasur parasysh faktin se kjo firmë në të njëjtën periudhë projektoi edhe rezidencën private të Ramës në Surrel, Sheshin Skënderbej, një nga rrokaqiejt e parë në qytet, dhe Qendrën për Hapje dhe Dialog në Kryeministri,1Mauzoleu i pronarit të Top Channel është një simbol i rëndësishëm për kompleksin politikë-ndërtim-media që Rama do të krijonte me kalimin e viteve.

Një tjetër figurë mediatike pranë qeverisë Rama, e përmendur gjithashtu në dosjen Veliaj, është Carlo Bollino. Në fillim të viteve 1990, Bollino themeloi portalin e lajmeve Balkanweb, stacionin televiziv News24 dhe gazetën Gazeta Shqiptare. Pasi u largua nga Shqipëria për një kohë, ai u kthye në vitin 2014, duke themeluar Report TV dhe portalin e lajmeve Shqiptarja.com, të dy që atëherë kanë qenë hapur pro-Ramës. Në këmbim, Bollinos iu dha qiraja e dy bunkerëve qeveritarë në Tiranë në kushte jashtëzakonisht të favorshme, ku ai krijoi atraksionet turistike fitimprurëse Bunk'Art 1 dhe 2 .

Ndërsa është e rëndësishme të shpërblehen ata pronarë mediash dhe gazetarë që ofrojnë mbulim vazhdimisht të favorshëm, është po aq e rëndësishme të eliminohen ata që ofrojnë raportime dhe analiza të besueshme që mund të mos jenë aq të favorshme. Ata janë shënjestër e vazhdueshme e ngacmimit nga individë dhe kompani të afërta me qeverinë, si dhe nga vetë zyrtarët qeveritarë. Një metodë e përdorur shpesh janë paditë për frikësim, të njohura edhe si "SLAPP". Një "Non-paper në lidhje me Bazat për Shqipërinë" nga Këshilli i Bashkimit Evropian, i datës maj 2025, përmend 73 raste SLAPP në vitin 2023 dhe 43 raste në dhjetë muajt e parë të vitit 2024, ndërsa vëren se "Shqipëria ende duhet të zbatojë një monitorim dhe raportim sistematik të çështjeve gjyqësore që përfshijnë gazetarë, duke përfshirë rastet e frikësimit dhe kërcënimeve […] të cilat u bënë më të spikatura".

Fillimisht, në vitin 2016, Bollino ngriti një padi kundër portalit të lajmeve Hashtag.al, i cili shpesh e kishte vënë në shënjestër qeverinë Rama, duke pretenduar se ata kishin përdorur fotografinë e tij pa leje dhe e kishin shpifur atë (me satirën e tyre). Këto pretendime u amplifikuan publikisht nga Drejtori i Komunikimit i Ramës, Fuga. Si rezultat, faqja e internetit u bllokua përkohësisht.

Në tetor të të njëjtit vit, një episod i programit investigativ të lajmeve të Artan Ramës, Públicus, u bllokua nga pronarët e kanalit televiziv privat Vision Plus. Episodi supozohej të merrej me rastin e punës fëmijërore Ardit Gjoklaj, i cili vdiq në deponinë “model” të Sharrës, e cila ishte promovuar gjerësisht nga Kryetari i Bashkisë së Tiranës Veliaj dhe menaxhohej nga një zyrtar i Partisë Socialiste. Pronarët e Vision Plus zotëronin gjithashtu kompaninë e ndërtimit Edil Al-It, e cila, ndoshta jo rastësisht, menjëherë pas kësaj fitoi një tender për rindërtimin e Teatrit të Operas dhe Baletit në Tiranë. Kur Artan Rama i kushtoi një postim të gjatë në Facebook kushteve të dyshimta nën të cilat ishte dhënë ky tender, Edil Al-It vazhdoi ta shënjestronte atë me një SLAPP.

Ndonjëherë presioni nuk vjen nga ana ligjore, por thjesht ushtrohet nga politikanët drejtpërdrejt mbi pronarët e mediave. Kjo, për shembull, çoi në mbylljen e emisioneve kritike të Adi Krastës dhe Ylli Rakipit në News24 në vitin 2019.

Akte të tilla të shtypjes ligjore dhe politike nuk kufizohen vetëm tek gazetarët individualë, programet ose portale lajmesh online relativisht të vogla. Gjithashtu, kanalet e mëdha televizive me një ekspozim të gjerë rrezikojnë të bien ndesh me qeverinë. Një shembull i hershëm i rëndësishëm këtu është shtypja e Agon Channel në vitin 2015, stacioni televiziv kritik ndaj qeverisë i një sipërmarrësi tjetër italian, Francesco Becchetti, i cili përfundoi duke i kushtuar qeverisë shqiptare gati 100 milionë euro dëme.

Një shembull tjetër është fati i kanalit televiziv Ora News, i cili herë pas here ishte kritik ndaj qeverisë Rama. Në gusht 2020, pronari i Ora News, Ylli Ndroqi, u arrestua nga SPAK me akuzat për trafik droge dhe ambientet e kanalit televiziv u bastisën. Në ditët pas bastisjes, Ora News publikoi disa mesazhe kërcënuese nga kryetari i bashkisë së Tiranës Veliaj që i kishte dërguar Ndroqit, duke përfshirë edhe atë se ai “nuk do ta falte” për raportimin e Ora News.2Përfundimisht, një administrator shtetëror u emërua për të mbikëqyrur linjën editoriale të Ora News, gjë që çoi në një eksod të atyre gazetarëve që në të kaluarën kishin guxuar të kritikonin qeverinë, siç ishte Sonila Meço. Raportimet e fundit mbi administratën shtetërore të Ora News dëshmojnë vonesa të shpeshta në pagesat e pagave, shmangie taksash dhe shkelje të tjera të të drejtave të punës.

Një strategji tjetër është thjesht blerja e kanaleve mediatike jo të lidhura me qeverinë nga oligarkët e lidhur me qeverinë. Ky është për shembull rasti me Euronews Albania, i cili fillimisht filloi si një degë lokale relativisht e pavarur e Euronews, por në vitin 2022 u ble nga oligarku me ndikim dhe pronari i një kompanie ndërtimi Shefqet Kastrati, i cili menjëherë emëroi ish-deputetin e Partisë Socialiste dhe ish-drejtorin e Top Channel Ben Blushi si drejtor për t'u siguruar që kanali të ndjekë vijën e partisë.

Dhe pastaj nuk po përmend fare mungesën e përgjithshme të llogaridhënies dhe transparencës publike, pengimin këmbëngulës të kërkesave për lirinë e informacionit, futjen në listën e zezë të gazetarëve të caktuar nga konferencat për shtyp dhe breshërinë e pafundme të fyerjeve dhe abuzimeve kundër gazetarëve nga vetë kryeministri.

Aktualisht nuk kanë mbetur kanale të mëdha televizive që ofrojnë njëfarë reagimi ndaj sulmit të propagandës qeveritare shqiptare. Kjo është një situatë relativisht e re: që nga fillimi i viteve 2000, duke filluar me Top Channel, gjithmonë ka pasur të paktën një kanal të madh televiziv që ofronte alternativën e një kundërpeshe serioze ndaj narrativës së qeverisë.

Situata e medias online është po aq e pasigurt. Një mori portalesh “lajmesh” online të lidhura me qeverinë, siç është Gazeta Tema e Mero Bazes, duket se kopjojnë dhe shpërndajnë postime të gatshme të ofruara direkt nga qeveria. Raportimi investigativ i pavarur është kryesisht i kufizuar në portale kombëtare online si Reporter.al dhe Citizens.al dhe iniciativa lokale si Nyje.al, ndërsa mediat e tjera online vuajnë nga ndikimi i drejtpërdrejtë ose i tërthortë i opozitës së dobësuar, duke ndjekur në thelb të njëjtat linja presioni siç janë skicuar më sipër, edhe nëse janë më pak të theksuara ose efektive.

The unparalleled concentration of Albanian economic power around a small class of oligarchs with strong political connections does not bode well for the future of independent Albanian media. Investigative journalism is time- and resource-intensive, with intangible and uncontrollable outcomes that donors, whether corporate or non-profit, have little incentive to fund sustainably over the long term.

A prestigious Western newspaper has the following motto on its front page: “Democracy Dies in Darkness.” These noble words imply that it is independent and critical media that keep the light shining – and democracy alive. This newspaper, in reality, is owned by one of the richest oligarchs on the planet, who, after financially supporting and attending the inauguration of his nation’s fascist leader, recently invaded Venice to organize a 50 million euro wedding. In other words, the system I have outlined above is not specific to Albania; it is the current plight of media around the world.

Taken from The Albanian Mechanism