Bashkimi 'ekonomik' Kosovë-Shqipëri

Igli Tola

Ngjarja që shënjoi shkurtin ishte fitorja bindëse e LVV-së në zgjedhjet e parakohshme, e kësisoj përgatitja e saj për konstituimin e Kuvendit dhe Qeverisë së re të Kosovës me në krye Albin Kurtin. Një lider sa ekstravers po aq kontravers, opozitar aktiv qysh në rininë e hershme dhe ndër partizanët më konsistent në përshtjellimin dhe elaborimin e tezës së 'bashkimit kombëtar'. Por, me ardhjen në pushtet kjo axhendë do të shtyhet për një moment të dytë (së paku kështu deklarohet prej Kurtit), pasi si fillim duhet punuar për zhvillimin e brendshëm të vendit.

Ama kryeministri i zgjedhur Kurti, e gjithë liderët shqiptarw në Rajon duhet të kenë parasysh se shtetet tona si entitete sot të mëvetësishme, duke thelluar bashkëpunimin strategjik ndihmojnë në zhvillimin e tyre dhe i hapin rrugën edhe një 'bashkimi kombëtar' në një të ardhme. E kur bëhet fjalë për vendet tona, dimë se 'gangrena' më e madhe e jona është Ekonomia. Ndaj edhe ndryshimi i filozofisë së bashkëpunimit ndër-shqiptar duhet të fillojë nga ekonomia, për tu pasuar nga politika, kultura e fushat e tjera.

Në momentin kur në unison të shkohet drejt kësaj alternative, vlen të shqyrtohet ideja e Rilindasit të fundit, ndër intelektualët më të mëdhenj shqiptar dhe ideologu i shqiptarisë, Arbën Xhaferri. Ai kërkonte krijimin e një "Komunuelthi ekonomik shqiptar", një koncept që ai e shqiptarizoi, duke e quajtur "Mbrothësia e përbashkët shqiptare".

Një zgjidhje liberale që këshillon se mund të ecet kah shtrimi i rrugës së 'Komunuelthit' thjesht e vetëm ekonomik, pa krijuar shqetësime dhe provokime te fqinjët.

…

Vite më parë gjithçka folëm më sipër do të dukej blasfemi, por sot jo më. Sot kemi dy shtete që me gjithë presionin ndërkombëtar, janë shtete shqiptare. Kosova nuk është ende shtet që bën jetën tipike ndërkombëtare të një shteti në të gjithë elementët e sovranitetit, por në marrëdhëniet bilaterale (dypalëshe), apo multilaterale - nga organizatat ndërkombëtare më të rëndësishme në botë konsiderohet si i tillë. Dhe nëse bashkësia ndërkombëtare ka frikë nga bashkimi i këtyre shteteve shqiptare "de juro", me siguri kuadri ekzistues i normativave, i marrëveshjeve me Bashkimin Europian e favorizon bashkimin ekonomik. Marrëveshjet e Tregtisë së Lirë dikur, ajo e CEFTA-s sot, favorizojnë heqjen e kufijve për mallrat dhe bizneset.

Teksa të dyja shtetet tona janë të gërryera nga konfliktet e brendshme politike, një shkallë e ulët funksionaliteti dhe standarde të ulëta demokratike; ekonomia do të qe 'çelësi i paradhomës' që na shpie drejt bashkimi aq shumë të kërkuar. Idetë dhe hapat për ngritjen e Hapësirës Ekonomike të Përbashkët Shqipëri – Kosovë janë të shumta, e zgjedhje e tyre varet nga çfarë duam të arrijmë në këtë kuadër dhe kur.

. . .

Aktualisht, siç edhe përmendëm shkurtimisht më sipër, dy janë marrëveshjet më të rëndësishme: CEFTA, përsa i përket tregtisë së lirë (ku Kosova është bërë anëtare më 2007-n) dhe Protokolli i Komisionit të Përbashkët Ndërqeveritar për Bashkëpunimin Shqipëri-Kosovë për bashkërendim politikash i firmosur mes qeverive respektive. Eventualisht edhe marrëveshje të tjera janë paraparë për t’u nënshkruar mes dy vendeve. CEFTA ka reduktuar në maksimum tarifat doganore mes Shqipërisë dhe Kosovës. Në këtë rast fërkimet mes dy vendeve janë zhvendosur në lëmin rregullator dhe në pengesat e fshehura. Ankesat e eksportuesve nga të dyja vendet kanë të bëjnë me rregulla të ndryshme fitosanitare, me rregullore administrative të zhdoganimit, me ndryshime frekuente dhe norma penalizuese të çmimeve të referencës etj. 

Andaj nqs ndonjëherë do të synohet të punohet realisht në këtë drejtim, qoftë nga qeveria Kurti, ose dikush tjetër thellimi i bashkëveprimit mes vendeve tona duhet të parashihet në një optikë më fleksibël, duke eleminuar në maksimum burokracitë e tepërta, interesat e ngushta të lidhura me grupe interesi të caktuar etj. Duhet të elaborohen dhe sintetizohen politikat sektoriale strategjike ku bashkërendimi dhe konvergjenca do të përktheheshin në një proces vendimmarrjeje unik:

1. Të vlerësohen mundësitë prodhuese dhe kërkesa respektive, si në Kosovë, ashtu edhe në Shqipëri, me qëllim që importet nga vendet e treta të zëvendësohen me ato nga Kosova ose nga Shqipëria.
2. Politika e transportit (detar/rrugor/hekurudhor), ku mund të përmendim hartimin dhe koordinimin e projekteve të përbashkëta, si p.sh. krijimin e korridoreve shtesë Shqipëri–Kosovë (veç Rrugës së Kombit) dhe të pikave hyrëse dhe dalëse në Shëngjin, Durrës, Merdare ose Leposaviq.
3. Politika energjetike, e fokusuar në investime të përbashkëta, prodhimin, transmetimin, depozitimin, prokurimin dhe shkëmbimin e energjisë (elektrike/ hidrokarbure).
4. Politikat e mbrojtjes së konsumatorit nëpërmjet harmonizimit, unifikimit dhe njohjes reciproke të kompetencave të organeve nacionale, procedurave, rregulloreve dhe teknologjive të përdorura në secilin vend. Ky harmonizim i kuadreve ligjore të realizohej edhe në fusha të tjera si: koordinimi ligjor e institucional për luftimin e krimit financiar e ekonomik, pastrimin e parave, eliminimin apo zbulimin e transaksioneve apo pagesave jolegale. Apo unifikimi edhe i procedurave të prokurimit publik, i legjislacioni mbi bizneset; luftimi i monopoleve dhe inkurajimi i ndërmarrjeve të mesme dhe të vogla.
5. Politika e turizmit përmes harmonizimit të ofertës dhe produkteve turistike cilësore për t’u bërë një pol i rëndësishëm turistik rajonal. Që ardhja e turistëve mos t’i lihej rastësisë dhe patriotizmit, por të punohej në një strategji ku të evidentoheshin, marketoheshin, investoheshin e spoteve dhe resurseve turistike në të dyja vendet tona.
6. Koordinimi i politikave makroekonomike, fiskale e buxhetore për të krijuar një zonë ekonomiko-financiare të përbashkët, të stabilizuar e larg krizave, ku më e rëndësishmja do të ishte politika fiskale me qëllim eliminimin gradual të diferencave tatimore dhe të taksave dhe aseteve të tyre. Kjo të pasohej edhe nga hartimi dhe implementimi i politikave të përbashkëta për përmirësimin e klimës së biznesit dhe stimulimin e rritjes ekonomike të qëndrueshme, duke theksuar nxitjen e bashkëpunimit të dhomave të tregtisë dhe industrisë për koordinimin e biznesit privat.

Kontakto me Politiko në rast se: Mendoni se nuk shkruajmë Shqip Mendoni se kemi bërë shkelje etike Mendoni se kemi bërë CopyPaste Mendoni se kemi bërë FakeNews Doni të postoni nje Lajm