Ku do të jeni ju kur kullat e Ramës të kenë mbaruar?

Alfred Lela

Imagjinojeni Tiranën kur kullat dyzet, apo më shumëkatëshe, të kenë hedhur edhe fasadën, ndezur dritat dhe të të jenë mbushur cit me biznese dhe banorë. Në pamje të parë, nuk ka më mirë: lëbyrja e dritave, nëpunëset joshëse të kompanive private tek lënë pas një shtëllungë të parfumosur jete, transaksionet, negociatat, la bella vita…

Por, poshtë dukjes është kërma e asaj që do të vijë më pas për gjithë qytetin.

Shtimi i popullatës rezidente apo punëtore, në një perimetër të kufizuar të qytetit, e gjitha brenda Unazës së vogël, apo edhe më ngushtë përreth ish-Bllokut, do të vijë automatikisht me shumëfishim të makinave, çka do të thotë trafik, me të gjitha pasojat. Gryka e shishes, që shtrihet sot nga Ministria e Brendshme te hotel “Plazza”, do të jetë së shpejti një vrimë gjilpëre ku qeveria dhe oligarkët do të mundohen të shtijnë gjithë qytetin.  

Do të jemi para një kolapsi urban me problematikë të shumëfishtë: trafik, ndotje akustike, mjedisore dhe stres.

Zemra e qytetit do të ketë më pak gjelbërim, më shumë beton, më shumë gjurulldi, më pak ajër dhe verat e Tiranës, rrjedhimisht disa gradë më të nxehta.

Kështu do të jetë dhe asnjë lehtësim nuk do të vijë prej faktit se ata që i ideojnë, lejojnë, ndërtojnë dhe shijojnë kullat nuk jetojnë në to, por në periferitë e gjelbra të Tiranës, në vila, oborret e të cilave janë disa herë më të gjera se sa gryka e shishes së trafikut ku duhet të kalojnë vozitësit dhe këmbësorët e Tiranës së përditshme.

Të shoferuar, indiferentë ndaj zhurmës dhe trafikut që nuk depërton në makinat e shtrenjta soundproof, Tirana që kanë ndërtuar sipas shijes dhe oreksit të tyre do të jetë armiqësore me pjesën tjetër të popullatës.

Nuk u bëhet vonë. Më të bezdisurit do të emigrojnë. Më të nënshtruarit do të gjuajnë me llastiqe nga muret e rrjeteve sociale. Kataklizma nuk do të bëhet kurrë debat qendror në opinion dhe në media, sepse kanalet kryesore televizive janë gjithashtu dashnorë kullash.

Pa një transport publik dinjitoz, pa subway, pa tram, pa trena, me korsi biçikletash të hapura si publicity stunt, me rreshta pemësh që, para lartësisë së kullave duken si kaktuse në shkretëtirë, qyteti do të shndërrohet në një trup kapilarët e të cilit janë plot me kolesterolin e keq, një bark i madh babëzie pa fetus.

Tirana nuk do të lindë më normalitet. Këto kulla nuk janë gjë tjetër veçse paradhoma të Onkologjikut, një të nesërmeje tumorale ku të varfrit, që i shohin kullat nga poshtë me lakmi, do të vërtiten si zombie në korridoret e ‘shëndetësisë falas’. Të pasurit, autorë ose banorë të kullave, kanë fatin e posaçëm të parave të tyre: mund të shkojnë në Vjenë ose Bergamo. Në fund, të gjithë bëhen të barabartë në Tufinë.  

Nëse Tirana është tashmë një qytet pa të ardhme, no city for normal people, a do t’i dorëzohet edhe Shkodra manisë për kulla?

Projekti i parë, hotel "Rozafa", është paraqitur para pak ditësh nga Edi Rama, Arkitekt Sinani i gjithë këtij tërbimi vertikal, me lehtësinë dhe sigurinë me të cilën Albert Speer shpaloste projektin arkitektonik të Rajhut III.

Të ngulësh një përçartje postmoderne mu ku fillon historia venediko-otomano-austriako-italo-shqiptare e Shkodrës, kërkon një guxim katundaresk. Shkodra e ka atelienë e saj urbane, dhuratë të shekujve, dhe të futesh në të me një tiranosaur është veprim prej tirani. Shkodra mund dhe duhet përmirësuar, por jo shkatërruar.

Kulla e Rozafës mund të jetë e bukur në vetvete, por në kontrast me Turizmin, ‘Rozafën’ e kohës së një tirani më parë, do të ngjajë jo më mirë se skyline-i i Tiranës, ku “Interkontinentali” dhe “15 katëshi” duken si dy të burgosur në gjatësi të ndryshme, veshur me pizhame të pakombinuara, që kanë dalë për ajrosje në çatinë e burgut.

Nëse kjo është një garë mes paranojës së Edit dhe fantazmës së Enverit, edhe më keq për Tiranën, dhe sidomos Shkodrën.