Flash News

OPINEWS

Analiza / Serbia, “neutrale në anën e Lindjes”

Analiza / Serbia, “neutrale në anën e Lindjes”

Boshko Jakshiç / Politika

A është shpallja e ndryshimeve “të thella dhe thelbësore” të politikës së jashtme të Serbisë vetëm premtim i zbrazët i dhënë në kohën e pafuqisë diplomatike për të penguar hyrjen e Kosovës në Këshillin e Europës, apo mos është më tepër një pohim i vazhdimsisë së praktikës së vjetër politike sipas së cilës filtri i vetëm në përzgjedhjen e aleatëve ndërkombëtarë është raporti ndaj Kosovës?

Beogradi është shumë i fyer që në samitin e organizatës më të vjetër europiane kushtuar të drejtave të njeriut, demokracisë dhe drejtësisë nuk është pranuar amendamenti i Serbisë që në tekstin e deklaratës në të cilën përmendej respektimi i integritetit territorial të Ukrainës, Moldavisë dhe Gjeorgjisë të shtohej edhe fjalia “si dhe të gjithë anëtarëve të tjerë të Këshillit të Europës”. Duket diçka fisnike por duhej të ishte e qartë se një plotësim i këtillë ishte i papranueshëm në një kohë që samiti me një shumicë dërmuese shpalli procedurat të cilat do ta antarësojnë Kosovën në Këshillin e Europës. Megjithëse i vetëdijshëm për këtë realitet, si dhe me detyrimet e pranuara në Bruksel se nuk do ta pengojë antarësinë e Kosovës në organizatat ndërkombëtare, Aleksandër Vuçiçi refuzoi të shkojë në Rejkjavik. Serbia u përfaqësua në nivelin më të ulët të mundshëm. 

E pra, ishte samiti i katërt në 74 vite që nga formimi i kësaj oreganizate dhe i pari që nga koha kur Rusia, për shkak të agresionit të vitit të kaluar, u përjashtua nga të qënit anëtare, samit i cili paraprakisht i kushtohej solidaritetit me Ukrainën. Kur u votua në lidhje me formimin e rregjistrit të dëmeve dhe dëmshpërblimit të viktimave të agresionit rus, 40 nga 46 anëtarë të Këshillit votuan “pro”. Serbia zgjodhi të ishte ndër gjashtë “të përmbajturit”, krahas Bosnjë e Hercegovinës (për shkak të Republikës Srpska), Hungarisë, Turqisë, Armenisë dhe Azerbejxhanit. Të gjithë këto shtete Perëndimi i kritikon për shkak të afërsisë së palejueshme me rregjimin e Vladimir Putinit.

Sikur të mos ishte e mjaftueshme kjo hedhje në vetëizolim, Beogradi deklaroi se po mendon për braktisjen e mundshme të Këshillit të Europës. Ao po zgjedh përsëri Serbia të hidhet në kohët millosheviçiane? Ta përjashtojë vetveten nga bota e vlerave liberale dhe të kalojë në shoqërinë e të mënjanuarve? E gjitha kjo po ndodh në një kohë kur Perëndimi po deklaron se ka zero tolerancë ndaj atyre që kanë dyshime në duelin mes botës së demokracisë dhe autokracisë?

Nuk janë diçka e jashtëzakonshme fjalët e rënda në drejtim të Serbisë dhe presidentit të saj të cilat u shprehën në seancën e dëgjimit të Derek Shollit, këshilltari i sekretarit të shtetit dhe Gabrijel Eskobarit, zëvendës i ndihmësit të sekretarit të shtetit dhe i dërguar special i ShBA-ve në Ballkan, para komisionit të Senatit për politikën e jashtme.

“Vuçiçi vazhdon të ketë një narrativ nacionalist serb. Ai dëshiron Serbinë e madhe njëlloj sikurse Putini dëshiron Rusinë e madhe”, konstatoi kryetari i komisionit, senatori demokrat nga Nju Xhersi, Bob Mendenez në këtë seancë, në të cilën, janë përcaktuar si të sakta përshkrimet nga shkrimi i “Nju Jork Tajmsit” mbi lidhjet e pushtetit serb me botën e kriminalitetit. Cilat janë shanset që Serbinë mund ta konsiderojmë si partner të besueshëm, pyeti senatori, gjë së cilës Sholl iu përgjigj: “Këtë duhet ta testojmë. I mbajmë sytë hapur, i bëjmë thirrje presidentit Vuçiç dhe kolegëve të tij për përgjegjësi në lidhje me korrupsionin dhe aktivitetet e tjera”.

Në momentin kur sapo pati filluar të përmirësojë marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara dhe të paraqitet si partner konstruktiv rreth planit europian për rregullimin e raporteve me Kosovën, Serbia është përsëri nën testim, ndërsa Beogradi vazhdon me këmbëngulje të lëkundet mes Lindjes dhe Perëndimit. Sa është i qëndrueshëm ky pozicion?

Dyshime shtesë në synimet e Vuçiçit shkaktojnë edhe fjalët e tij se nga shërbimet e huaja ka marrë informacionin sipas të cilave protestat “Serbia kundër dhunës”, janë përpjekje për revolucion portokalli. Duke i quajtuar ato “shërbime motra nga Lindja”, ai tha gjithçka. Megjithëse ishte e qartë se në këtë rast bëhej fjalë vetëm për Rusinë.

Në fund të vitit 2021, ministri i atëhershëm i punëve të brendshme Aleksandër Vulin dhe sekretari i këshillit për sigurinë të Federatës Ruse Nikollaj Patrushev, sikurse u pohua atëbotë, në Moskë dhe në fshehtësi, formuan “grupin e punës” për luftën kundër revolucioneve me ngjyrë, detyra e të cilit ishte parandalimi i demonstratave masive dhe vëzhgimi konstant ndaj aktiviteteve opozitare, organizatave joqeveritare dhe gazetarët e pavarur.

Si vjen puna që Vuçiçi falenderon përkujdesjen “prej motre” nga Moska? Në po të njëjtën mënyrë sikuse në atë kohë pati bërë presidenti rus Rexhep Erdogan të cilin rusët në vitin 2016, në momentin e fundit e lajmëruan se po përgatitej një grusht shteti kundër tij. Në shenjë falenderimi Turqia, megjithëse anëtare e NATO-s, pas këtij momenti bleu sistemin raketor rus S-400. Ishte atëbotë kthesë “e thellë dhe thelbësore” e politikës së jashtme të Ankarasë. Po Beogradi tani? Presidenti përsërit se i mbetet besnik kursit europian por ka zgjedhur tu përgjigjet me agresivitet akuzave dhe dyshimeve ndaj Beogradit.

“Nuk do ta drejtojnë ata politikën e jashtme të Serbisë. Nuk mund të ma përcaktojnë ata se kujt duhet t’i vendos sanksione, është populli që do të vendosë nëse Serbia do të hyjë në NATO, populli do ta vendosë këtë”. Pastaj i’u kthye nënës së të gjithë problemeve serbe: “Bëni çfarë të doni ju atje jashtë dhe ju këtu brenda vendit, nuk u lejoj ta shkatërroni Serbinë dhe nuk keni për të marrë Kosovën e pavarur”. Jehona patriotike e këtyre fjalëve nuk ka dyshim se është në shërbim të politikës brenda vendit, përpjekje për anatemimin e opozitës dhe shpalljen e protestave “Serbia kundër dhunës” në një format tradhëtari të tipit “Serbia në shitje”. Nuk është populli që e përcakton këtë.

Beogradi i ka hyrë lojës me rrezikshmëri të lartë që ta kërcënojë Perëndimin me të dhëna nga shërbimet sekrete për të siguruar për vete një pozitë më të favorshme në bisedimet për Kosovën. Përpiqet të jetë neutral jo vetëm nga ana ushtarake por edhe nga ajo e politikës së jashtme edhe atëherë kur është plotësisht e qartë se po i shkatërron të gjitha balancat.

Neutraliteti është një përzgjedhje legjitime në raportet ndërkombëtare që nga koha kur fuqitë fituese kundër Napoleonit në Kongresin e Vjenës në vitin 1815 ia dhanë këtë status Zvicrës, por që atëherë shumë gjëra kanë ndryshuar. Neutraliteti është sot për Perëndimin pozitë gjithnjë e më pak e dëshiruar. Në Bashkimin Europian neutralët pë bëhen pengesë për përpjekjet që BE-ja të zhvillojë një politikë mbrojtje të përbashkët dhe të forcojë sigurinë nëpërmjet garancisë së NATO-s.

Ky koncpet është i dashur për Rusinë e cila e mbështet prej vitesh si mekanizëm të mbrojtjes dhe ruajtjes së zonës së saj të ndikimit. Kur nuk i’a arrin kësaj, i drejtohet ndërhyrjes ushtarake. Sëpari në Gjeorgji, dhe, pas “revolucionit portokalli” në Kiev, edhe në Ukrainë. Shumë veta janë të mendimit se Serbia, neutralitetin e saj të mjegullt ushtarak në vitin 2007, e ka pas shpallur në përputhje me instruksionet nga Moska, dhe se kjo ka qënë pjesë e çmimit për mbështetjen ruse për Kosovën.

Hyrja e Finlandës dhe e Suedisë në NATO e lë Europën me katër shtete neutrale: Austrinë, Irlandën, Maltën dhe Zvicrën, por që të gjitha ato janë “neutrale në anën e Perëndimit”, sikurse thoshte Uinston Çërçilli. Nëse Serbia zgjedh të jetë “neutrale në anën e Lindjes”, atëherë kjo është tradhëti kapitale e përcaktimit të saj gjeostrategjik drejt Perëndimit të shpallur nga ana e saj.

Simptomat e para të ndryshimeve “të thella dhe thelbësore” të orientimit të politikës së jashtme të Serbisë- që nga kërcënimi me largim nga Këshilli i Europës dhe deri te mbështetja te “informacionet nga shërbimet motra”- duken shqetësuese.

Beogradi duhet sa më parë ta braktisë neutralitetin të cilin e ndryshon si stinët e vitit, gjë që vendit i sjell më shumë dëme sesa përfitime.

Perktheu: Xhelal Fejza

Të fundit