Intervistoi: Liridon Cecja/ Politiko.al
Vesko Garcevic është profesor i Marrdhënieve Ndërkombëtare në Boston University. Ai ka qenë Ambasador i Malit të Zi në Bruksel (NATO) dhe Vjenë (OSBE) si edhe në Austri, Belgjikë, Luksemburg dhe Holandë. Ne nje interviste per Politiko ai ben nje permbledhje te gjendjes ne Ballkanin Perendimor me zanafille te protestat aktuale.
Garcevic, siç mund ta dini, në Mal të Zi, Serbi dhe Shqipëri partitë e opozitës po protestojnë kundër qeverive prej muajsh. A gjeni diçka të përbashkët mes këtyre protestave?
Megjithëse protestat në Mal të zi, Serbi dhe Shqipëri nuk më mund të futen në të njëjtin kosh, ato kanë shumë gjëra të përbashkëta. Ato tregojë për pakënaqësitë në rritje të njerëzve me elitat politike dhe revoltën e tyre kundër korrupsionit, partitokracisë, klientelizmit dhe hendekun e rritur mes humbësve dhe fituesve të të ashtuquajturit tranzicion demokratik. Megjithatë, ato ndryshojnë nga njëra-tjetra. Në disa raste, si në Shqipëri, opozita është qartësisht në krye të protestave, ndërsa në Mal të zi dhe Serbi në fillim opozita mbajti një profil të ulët duke u bërë gjithnjë e më e përfshirë me kalimin e kohës. Sipas mendimit tim ka shumë gjasa që opozita nacionaliste në të dy vendet ‘ta kapë’ lëvizjen qytetare. Kapacitetet organizative të atyre që janë në krye të protestave gjithashtu nuk janë të qarta.
Në Shqipëri, qeveria thotë se është Rusia që ndikon te opozita për të destabilizuar vendin. Çfarë mendoni për këtë duke mbajtur parasysh faktin se nuk ka ndonjë marrdhënie historike mes dy vendeve, krahasuar me vende të tjerë si Serbia, Mali i zi apo Maqedonia?
Eshtë e vështirë t’i përgjigjesh kësaj pyetjeje përderisa nuk jam në korent me të gjitha zhvillimet, dhe nuk e di saktësisht se çfarë po ndodh në prapaskenë. Është një fakt historik që, Moska kurrë nuk ka qenë në gjendje të ketë ndikim të fortë në hapësirën kulturore shqiptare apo të ndikojë aktorët politikë shqiptarë. Ka qenë kështu madje edhe gjatë komunizmit. Me dyshim do ta shihja deklaratën se opozita, apo çdo grup i rëndësishëm politik ndër shqiptarë është nën influencën e Kremlinit.
Si ekspert, a mendoni se Rusia priret të bashkëpunojë me qeveritë apo opozitat?
Varet se kush është në pushtet. Po të jap një shembull-në kontrast të fortë me protestat e sheshit Maidan në Ukrainë apo demonstratat në Maqedoninë e Veriut, Moska zyrtare shprehu mbështetje të plotë për protestat në Podgoricë. Në këto raste Rusia zyrtare përdori narrativa të kundërta për të mbrojtur pozicionin e saj. Në rastin e Ukrainës dhe Maqedonisë, Kremlini u bë me qeveritë, duke kritikuar, siç thonin ata, protestat e dhunshme dhe ilegjitime. Krejt ndryshe, Rusia e përçmoi qeverinë malazeze që iu bashkua NATO-s kundër vullnetit të qytetarëve të saj.
Besoj se Moska do të ndjekë me kujdes atë që po ndodh në rajon dhe do të mbështesë aleatët e saj politikë. Në Beograd, Kremlini nuk ka asgjë për të humbur. Kushdo të fitojë do të jetë aleat i Rusisë. Shqipëria është gjithashtu një gjë e ditur, por në anën e kundërt. Kushdo që fiton do të anojë nga Perëndimi. Mali i zi është gjë tjetër. Nëse opozita nacionaliste, pro-ruse fiton, ata mund të vendosin ta përshtasin trajektoren e e politikës së jashtme të vendit. Ata për shembull mund të vendosin të revokojnë njohjen e pavarësisë së Kosovës, gjë që kanë premtuar se do të bëjnë nëse vijnë në pushtet.
Cila do të jetë e ardhmja e rajonit, tani që ShBA dhe BE nuk janë dhe aq të interesuar për Ballkanin, krahasuar me vitet e shkuara?
Ka qenë më e lehtë të flisje për agjendën euro-atlantike 10 apo 15 vjet më parë. BE dhe ShBA kanë qenë proaktivë dhe më të angazhuar në rajon në fund të viteve ’90 dhe në fillim të këtij shekulli. Në anën tjetër nuk shoh ndonjë alternativë praktike krahasuar me integrimin e plotë në BE dhe NATO. Nëse duam t’i transformojmë shoqëritë tona dhe t’i bëjmë më funksionale, qeveritë tona më transparente si dhe më të përgjegjshme dhe më pak të korruptuara, kjo është e vetmja rrugë përpara. Duke marrë parasysh mungesën e oreksit të Brukselit për antarë të rinj nga rajoni, na duhet të kemi rezultate bindëse reformatore në mënyrë që ta ruajmë si prioritet zgjerimin në agjendën e BE.
Financuar Nga Bashkimi Europian
