Bodo Weber, ekspert i politikës së jashtme gjermane dhe europiane dhe i çështjeve të Ballkanit, në një intervistë për Politiko.al, qorton qëndrimin e opozitës shqiptare duke e quajtur ‘qasje tradicionale’ ndërkohë që i vizaton një portret të zymtë kryeministrit Rama, të cilin e konsideron fajtor për tjetërsimin e qëndrimit gjerman. Weber e quan Francën dhe presidentin Macron si anti-shqiptare sa i takon integrimit të Shqipërisë, ndërsa Gjermaninë si përkrahësen më të fortë. Ai ka kritika të forta edhe për komisioneren Mogerini dhe presidenetët Thaçi e Vuçiç të cilët i konsideron si keqpërdorues të dialogut Beograd-Prishtinë. Shkëmbimin e kufijve ai e konsideron si një zgjidhje që ka sjellë shumë mjerim më parë në Ballkan.
Intervistoi për Politiko.al / Liridon Cecja
Politiko.al: Zoti Weber, le të diskutojmë për ‘Procesin e Berlinit’; iniciativë e Znj. Merkel, prezantuar në vitin 2014, që pati ngjallur mjaft optimizëm në rajon. Megjithatë, duket sikur Berlini zyrtar është tërhequr?
Bodo Weber: Kjo është një përshtypje e gabuar – Berlini, qeveria, ministria e Jashtme dhe në veçanti kancelarja Merkel mbeten të përkushtuar ndaj procesit, ashtu siç ishin kur e nisën në vitin 2014, atëherë kur ideja e Procesit të Berlinit nisi pas një takimi mes Kancelares dhe Kryeministrit Edi Rama. Berlini negocioi me Poloninë, një vend anëtar i BE-së, normalisht jo midis atyre më pro-aktivëve në politikën e zgjerimit të BE-së drejt Ballkanit Perëndimor dhe vendosi që Varshava të organizojë takimin e ardhshëm këtë verë. Pra, procesi është i gjallë dhe Berlini po e shtyn përpara, gjë që mund të vërehet nga fakti se po vazhdon, ndonëse plani fillestar ishte që të zgjaste nga viti 2014 deri në vitin 2018.
Unë mendoj se përshtypja juaj në lidhje me zbehjen e interesit të Berlinit ka tri arsye: Së pari, nisja e nismës së procesit të Berlinit, si të gjitha iniciativat perëndimore në Ballkanin Perëndimor, shkaktoi shumë shpresa jo reale dhe të ekzagjeruara në rajon. Së dyti, takimi i fundit në vitin 2018 në Londër shënoi një pikë rënieje të procesit – Berlini qe dorëzuar para këmbënguljes së Britanisë për të organizuar takimin e radhës pavarësisht Brexit-it, dhe fatkeqësisht doli për keq, duke u bërë viktimë e Brexit-it, kur Sekretari i Jashtëm i asokohe Boris Johnson, dha dorëheqjen gjatë samitit. Së treti, konflikti mbi idenë e rrezikshme se një zgjidhje e qëndrueshme për mosmarrëveshjen historike të statusit midis Kosovës dhe Serbisë mund të gjendet në një formë te shkëmbimi i territoreve etnike, për fat të keq mbështetur edhe nga disa zyrtarë kryesorë të BE dhe presidenti francez, krijoi tensione substanciale vitin e kaluar, që minuan qëllimin e procesit të Berlinit për të përmirësuar bashkëpunimin rajonal.
Politiko.al: Mendoni se pikërisht ulja e intensitetit të Gjermanisë në Ballkan ka bërë që vendet të rrëshqasin drejt autokracisë? Në Shqipëri, Mal të Zi apo Serbi protestohet prej dy muajsh nga nga partitë politike dhe shoqëria civile…
Bodo Weber: Shiko, unë nuk jam i sigurt nëse në të vërtetë ka një emërues të përbashkët midis këtyre protestave, ashtu siç mediat perëndimore pëlqejnë të përhapin. Në Malin e Zi, elementi autokratik si pjesë e një regjimi që është pro-perëndimor, është një dilemë e vjetër për të cilën BE-ja deri tani nuk ka gjetur një recetë për ta zgjidhur nëpërmjet procesit të pranimit. Por protesta duket të jetë ambivalente, sepse ata gjithashtu kanë një component, një parti opozitare, që përfshin konfliktin BE-Rusi në sfond. Nuk jam ekspert për Shqipërinë, por përsëri çfarëdo pakënaqësie qytetare që mund të ketë, duket se përfshihet edhe ai elementi tradicional, dmth antagonizmi dikotomik mes dy partive të mëdha, që për një kohë të gjatë mbetet barrë për integrimin e vendit në BE dhe reformat demokratike.
Në Serbi, kam frikë se duhet të thuhet se ngritja e regjimit autokratik të Aleksandër Vuçiq-it është rezultat i rolit të tij, fillimisht konstruktiv, në dialogun politik me Prishtinën, që u drejtua nga Gjermania. Për mua kjo nuk është dhe aq rezultat i mungesës së vëmendjes gjermane, por dështimi në një pikë të dialogut, për të krijuar një strategji afatgjatë dhe ky dështim çoi në një process në të cilin të tria palët në negociata, dy presidentët dhe për fat të keq edhe kryenegociatorja e BE-së, filluan ta keqpërdorin dhe ta kthejnë dialogun në diçka krejtësisht të ndryshme nga çka ishte në fillim dhe ku synonte të përfundonte – dhe përfundimisht ta kthenin në farsë nëpërmjet idesë së fundit të zgjidhjes nëpërmjet këtij koncepti të vjetër etno-territorial (që ka sjellë aq shumë mjerim për rajonin në të kaluarën e afërt), shkëmbimit të territoreve.
Politiko.al: Është krijuar ideja sikur Bashkimit Europian i intereson më shumë të promovojë stabilitetin duke mbyllur një sy për fuqizimin e demokracisë. Cili është mendimi juaj?
Bodo Weber: Është një problem i hershëm, që kur BE mori lidershipin perëndimor të rajonit nga SHBA në vitin 2005. Për shkak të mungesës së vullnetit dhe vëmendjes politike në BE për tu marrë seriozisht me Ballkanin Perëndimor, stabiliteti fals ishte alternativë shumë më pak ambicioze – e tillë megjithatë sa të dëmtonte përpjekjet e BE-së në rajon për të promovuar demokracinë dhe sundimin e ligjit. Dobësimi i demokracisë si pasojë e mungesës së vullnetit politik dhe mungesës së politikave strategjike, për fat të keq, mbetet sfida kryesore e BE-së në rajon.
Politiko.al: Zoti Weber, i keni ndjekur zhvillimet e fundit në Shqipëri dhe nëse po, cili është qëndrimi juaj?
Bodo Weber: Nuk i kam ndjekur aq intensivisht, pasi nuk jam ekspert i vendit tuaj, por sigurisht që mund të jap disa mendime së jashtmi. Për mua opozita duhet t’ japë fund qasjes tradicionale të luftës për tu kthyer në pushtet duke bllokuar reformat demokratike, duke minuar edhe procesin e integrimit në BE të Shqipërisë.
Nga ana tjetër, simpatitë e dukshme të Kryeministrit për të ndihmuar presidentët e Kosovës dhe Serbisë që të shtyjnë përpara një marrëveshje për shkëmbimin e territoreve, jo vetëm që dëmtojnë stabilitetin rajonal, por tragjikisht e bënë Kryeministrin tuaj që të përfundonte, de fakto në anën me shtete anëtare të BE si Franca, Presidenti Macron, që aktualisht është pengesa më e madhe për integrimin në BE të rajonit dhe më konkretisht për Shqipërinë që të marrë dritën jeshile nga BE për të përfunduar më në fund negociatat e pranimit. Në të njëjtën kohë kryeministri juaj me këto aktivitete ka tjetërsuar përkrahësin më të madh brenda BE-së të përpjekjeve të Shqipërisë për anëtarësimin në BE – qeverinë gjermane.
#Bodo Weber është ekspert i lartë i ‘Democratization Policy Council’ i përqendruar në çështjet e Ballkanit Perëndimor, politikën e jashtme gjermane dhe europiane dhe marrdhëniet transatlantike. Ai gjithashtu punon si konsulent politik për fondacione politike dhe organizata ndërkombëtare në Gjermani dhe Ballkan.
