This is why the court wants Beqaj to be in the cell

In a second clash with the prosecutors of the case, judge Erion Bani estimates that the former Minister of Health, Ilir Beqaj turned the sterilization contract upside down during the negotiation process, adding damages to the state and favors to private companies. The judge of the Special Court , Erion Bani, who led the sessions of determining the security measure and the questioning of the former Minister of Health, Ilir Beqaj regarding the public private partnership contract for sterilization, highlights problems not addressed by SPAK prosecutors, assessing that an additional charge should have been filed against the former minister, accompanied by the security measure of "prison arrest".

In the 303-page decision for Beqaj's questioning session on November 20, it is established that the concession contract was not concluded based on legal procedures and it is reasoned that former minister Beqaj violated the law during the contract negotiation process, increasing the damages for the state and favors for private companies.

The clash between judge Bani and SPAK prosecutors over the role of former minister Beqja in the problematic sterilization concession is not the first time. In August of this year, Beqaj's name was missing from the requests for security measures of prosecutors Edvin Kondili and Ened Nakuçi, while Bani estimated that there was enough evidence to charge him with abuse of office.

In the questioning session of November 20, 2023, Beqaj was reserved to give explanations, but through a status published on Facebook, he called the accusations unfounded and expressed the belief that his name will "finally be cleared of the accusations".

According to the court, after the additional investigations carried out by the prosecution by administering the expert reports on the telephones of the persons under investigation, it is believed that Beqaj was aware of all the procedures and documentation administered by the Concession Commission. Bani goes further in his reasoning, assessing that there is a reasonable suspicion that Beqaj has the quality of organizer in this suspected criminal activity for granting the sterilization concession to the predetermined winner.

Based on these circumstances, the court considers that Beqaj should be prosecuted not only for "abuse of duty" in collaboration, but also for the criminal offense of "forgery of seals, stamps and forms" by the person who is tasked with drafting them, provided for by Article 190 , the third paragraph, of the Criminal Code, which provides for imprisonment from three to 7 years.

Kjo akuzë buron nga ndryshimi që pësoi kontrata e partneritetit publik privat gjatë fazës së negociimit, ku sipas gjyqtarit Bani u hoq vlera maksimale e mbështetjes buxhetore si dhe u ngarkua sektori publik me kostot e energjisë elektrike dhe ato të ujit në favor të kompanive private. Sipas tij, procedura e përzgjedhur nga ana e Ministrisë së Shëndetësisë, e hapur me negocim kontrate, si dhe negocimi i kontratës me operatorin ekonomik fitues të kryesuar nga Servizi Italia s.p.a, është bërë në kundërshtim të “hapur dhe flagrant” me aktet ligjore dhe nënligjore.

Ai argumenton se nuk duhej të kishte negocim lidhur me kushtet e kontratës, por fituesi duhet të lidhte kontratën menjëherë pas publikimit të njoftimit të fituesit, pasi kriteret e paraqitura në ofertë përbëjnë kushte të panegociueshme dhe nuk mund të ndryshohen në asnjë rast.

Në vijim, gjykata vëren se gjatë negociatave është hequr vlera maksimale e mbështetjes financiare në shumën 9 miliardë e 657 milionë lekë pa TVSH, e llogaritur si pagesë e 10 viteve së bashku, duke ndryshuar një nga kushtet thelbësore të kontratës, nga çmim i përcaktuar në të papërcaktuar.

Në vendim thuhet se për të bërë një gjë të tillë duhej kërkuar miratim paraprak nga Ministria e Financave. “Ndryshimet e kushteve thelbësore të kontratës, që nuk parashikohen në dokumentacionin e tenderit kërkojnë zbatimin e një procedure të re të dhënies së kontratës së koncesionit. Po ashtu, negocimi i kontratës në favor të konҫesionarit ka sjellë dëm ekonomik në buxhetin e shtetit,” citohet në vendim.

Komisioni i Dhënies së Koncensionit akuzohet në vendim se e ka negociuar kontratën në favor të koncensionarit dhe në dëm të buxhetit të shtetit, për vlerën 505 milionë lekë. Evidentohet se gjatë negocimit të kontratës, shoqërisë konҫesionare fituese i është ulur kjo vlerë nga sa kishte ofruar gjatë konkurrimit dhe se oferta e saj paraprake është bërë vetëm për të marrë pikët maksimale në konkurrim. “Pra, në rastin konkret jo vetëm që nuk duhet të zhvilloheshin fare negociata, por edhe nëse do të lejohej ato nuk mund të bëhen në kundërshtim me ofertën e dhënë nga vetë fituesi”, shprehet Bani.

Në plan-biznesin e dorëzuar nga fituesi me dokumentet që janë përdorur në garën fillestare nga koncesionari, janë parashikuar shpenzime të energjisë eletrike dhe asaj termike, të ujit, si dhe shpenzime të tjera që do të ofroheshin nga fituesi. Por, në kontratën koncesionare është parashikuar se “në qendrat Back-up, përveç qendrës Back-up tek QSUT, Autoriteti i siguron Konçensionarit energji elektrike, uji, avull, vepra civile, impiante etj., me shpenzime në ngarkim të Autoritetit”.

Ky parashikim vlerësohet se është bërë në kundërshtim me të gjithë dokumentet e procedurës, pasi ishin përcaktuar të ofroheshin prej koncesionarit. Sipas gjykatës, Ministria e Shëndetësisë ka negociuar kontratën në favor të koncesionarit dhe në dëm të buxhetit të shtetit në një vlerë prej 58.8 milionë lekësh.

Po ashtu, nga kontrata rezulton të jenë hequr asete që parashikoheshin në dokumentacionin e operatorit fitues, me vlerë totale 89.4 milionë lekë, shumë me të cilën dhe në këtë rast është favorizuar konsecionari e dëmtuar buxheti shtetit.

Konstatimet e gjykatës shkojnë më tej, duke evidentuar se kontrata ka disa ndryshime nga ato ҫfarë janë parashikuar në Dokumentet Standarde të Konҫesionit dhe ofertën fituese, edhe pas negocimit, duke sjellë kundërshti mes ndryshimeve që janë bërë gjatë negocimit me vetë kontratën e negociuar.

Ndërkohë, kontrata e koncesionit rezulton të jetë nënshkruar vetëm nga Beqaj në cilësinë e titullarit të institucionit dhe shoqëria Saniservice sh.p.k., ndërkohë që duhej të ishte firmosur nga  të gjithë anëtarët e bashkimit të operatorëve ekonomikë që kanë garuar e janë shpallur fitues.

Në vijim, Bani arsyeton se nga analiza e kuadrit ligjor, arrihet në përfundimin se koncesionari duhet të kryejë investimet dhe si rezultat i tyre të përfitojë të ardhura nga vënia në përdorim e produktit të krijuar. Sipas tij, një nga elementët thelbësor të kontratave koncesionare është transferimi i riskut tek koncesionari dhe jo tek autoriteti publik – ndërsa në rastet e partneritetit publik provat ndahet midis koncesionarit dhe autoritetit publik.

Për rrjedhojë, gjykata çmon se në kontratën e konciesionit të sterilizimit, mungon një nga elementët thelbësor të kontratave konçesionare, që është transferimi i riskut tek koncesionari.

Nga aktet e hetimit ka rezultuar se është Ministria e Shëndetësisë që i ka vënë në dispozicion koncesionarit ambjentet e spitaleve, ujin, dritat dhe në QSUT një qendër moderne sterilizimi me pajisje të pavendosura në punë.

“Pra, në rastin konkret, koncesionari ka marrë pagesa të rregullta nga spitalet publike për sete kirurgjikale, duke i garantuar kështu një fitim të sigurt këtij të fundit (koncesionarit) nëpërmjet blerjes së seteve kirurgjikale të sterilizuara,” thuhet në vendimin për masën e sigurisë.

Gjyqtari Bani çmon kjo kontratë koncesionare nuk është gjë tjetër veçse një mbulim i një kontrate prokurimi me afat të gjatë për të monpolizuar shërbimin për dhjetë vitet e ardhshme.

“Gjykata krijon bindjen se në rastin konkret është përzgjedhur për një procedurë prokurimi publik të zakonshme (de facto), një procedurë koncesionare (de jure), për t'i mundësuar fituesit të paracaktuar një kontratë me afat të gjatë dhe me një vlerë të konsiderueshme, duke monopolizuar kështu shitjen e mallrave dhe shërbimeve vetëm nga një operator ekonomik, për një kohë të gjatë konkretisht nga miqtë dhe shokët e personave në hetim I.B.(ilir Beqaj) dhe K. R.(ish-zv.ministri Klodian Rrjepaj), të cilët kanë qenë të përfshirë në përgatitjen e dokumentacionit që në vitin 2013 deri në shpalljen fitues të tyre”, citohet ndër të tjera në vendim.

Bazuar në këtë arsyetim, gjykata vlerëson se Beqaj ka konsumuar edhe elementët e veprës  “Falsifikimi i vulave, stampave dhe formularëve”, përveç “shpërdorimit të detyrës”.

Based on the fact that these criminal offenses are punishable by up to 7 years of imprisonment, it is estimated that the appropriate measure should have been "imprisonment" and not those of the obligation to appear and the prohibition of exiting the territory of the country.

According to the court, there is reasonable doubt that ex-minister Ilir Beqaj intentionally caused damage to the state budget in the amount of 8.6 billion lek. "This is the consequence assuming that the value of the contract would be as much as was originally announced at the beginning of the procedure, since during the development of the procedure the value of the contract changed from the total value to the amount of 9,657,000,000 (without VAT) in a indicative value, where it is not known what the cost of the concession will be at the end of the 10-year term," argues the judge, while adding that the consequences are not only economic, but also related to the quality of the vital service, such as the sterilization of operating theaters, which is related directly with the health of patients.

Bani emphasizes that the legal definition of the criminal fact made by the prosecutor and brought for assessment before the preliminary investigation judge is wrong. Meanwhile, he clarifies that in the conditions where the legislation does not allow the judge to set a personal security measure heavier than the one requested by the prosecutor, he is obliged to approve the measures requested by the prosecution.

Ilir Beqaj was elected Minister of Health in the first cabinet of Prime Minister Edi Rama and during his leadership in the years 2013-2017, three concession contracts of tens of millions of euros were signed for health system services./BIRN