The COVID-19 pandemic and the Euro "sick" medicinal plants, 30% of companies on the verge of bankruptcy

The over 50% drop in demand for exports of medicinal plants, influenced by the high creation of stocks in foreign markets after oversaturation during the COVID-19 pandemic and the 20% reduction in product sales prices due to the devaluation of the Euro and the Dollar have made the situation of exporting companies difficult.

On the other hand, in this period, the operators exporting medicinal plants are also facing the decrease in the amount of plants collected due to the depopulation of mountainous areas, the lack of manpower for the collection and processing points, as well as the loss of competitiveness due to the lack of absorption. of EU funds after the suspension for the start of the IPARD III program.

Only with their investments during these 30 years, the operators continue to process 25% of the collected plants, remaining at a competitive disadvantage with the countries of the region, in terms of the processing rate and the added value of the product.

For all these reasons, the Chairman of the Association of Exporters of Medicinal and Aromatic Plants, Filip Gjoka, told "Monitor" that about 30% of the companies in the export sector of medicinal plants are at risk of bankruptcy.

He requests the intervention of the Albanian institutions to take immediate measures, as later it will be difficult for the situation to recover.

"Exports of medicinal plants are currently experiencing difficulties. The year 2023 risks closing with a slight drop in exports compared to the trend of recent years, where they have always been increasing.

The main reason is the devaluation of foreign currencies up to 20%, since all costs for the industry are in Lek and sales are in Euro or Dollar currencies.

Other reasons are the high demands of the markets of the EU countries for increased quality, the lack of accredited laboratories for quality, the lack of manpower, grants and subsidies. For these reasons, a part of the actors of the medicinal and aromatic plant industry risk bankruptcy", asserts Mr. Chest.

According to INSTAT data, in the period January-October 2023, exports of the group "Oilseeds, industrial or medicinal plants, animal feed" fell by 22% compared to the same period last year.

During 2023, the strongest decline in exports of medicinal plants was recorded than in the pandemic period, which was accompanied by the restriction of movements and isolation policies of many countries.

In the period January-October 2023, according to INSTAT data, the main country of exports for the group "Oilseeds, industrial or medicinal plants, animal feed" continues to be Germany. About 50% of the products of this group were exported to Germany and the USA and about 10% of them to Italy and Turkey.

Stocks from oversaturation of foreign markets reduce demand for medicinal plants, after the COVID-19 pandemic

Përdorimi më së shumti i çajeve me përmbajtje të vitaminës C gjatë pandemisë së COVID-19 shtoi kërkesën në Europë dhe SHBA për bimë mjekësore, veçanërisht për sherbelën dhe boronicën vendase.

Nga ana tjetër, sipas operatorëve të tregut, mbyllja e kufijve dhe vendosja e kufizimeve të lëvizjeve për jashtë vendit, rriti sasinë e bimëve të mbledhura nga individët që siguronin të ardhurat me punë bujqësie në vendet fqinje.

Por eksportet e larta gjatë pandemisë në tregjet e huaja tashmë janë kthyer në bumerang për kompanitë shqiptare.

Orges Liperi, administratori i kompanisë së bimëve mjekësore “Albanian Trading Company” sh.p.k. (ATC) tha për “Monitor” se aktualisht rënia drastike e eksporteve është ndikuar nga mbingopja e tregut me stoqe pas periudhës së pandemisë së COVID-19.

Për shkak të stoqeve në magazinat e kompanive të huaja, aktualisht sipas z. Liperi ka rënie të eksporteve për bimët si: sherbela, dëllinjë e zezë dhe çaje të ndryshme.

Kujtim Zere, administrator i “Albanian Herb”, tha për “Monitor” se deri në fillim të muajit dhjetor, rënia e eksporteve është mbi 50% më shumë krahasuar me vjet.

Për z. Zere, situata ka arritur në këtë pikë nga një sërë faktorësh, duke përfshirë rënien e cilësisë së bimëve mjekësore për shkak të përdorimit të pesticideve, stokun e mallit të pashitur në magazinat e vendeve eksportuese, për shkak të blerjeve të larta që pati gjatë pandemisë dhe zhvlerësimin e monedhave Euro dhe Dollar. Ai parashikon që situata të stabilizohet në përfundim të stinës së ardhshme të verës.

“Janë disa faktorë të njëpasnjëshëm që kanë ndikuar te rënia e lartë e eksporteve të bimëve mjekësore. Së pari, cilësia e bimëve ka rënë, për shkak të përdorimit të pesticideve. Në shumë shtete të Europës, kryesisht në Gjermani, kriteret për mospërdorimin e pesticideve janë mjaft rigoroze.

Është tërësisht e pamundur të eksportohen bimë me përmbajtje pesticidesh.

Së dyti, gjatë pandemisë së COVID-19, shumë kompani të tregtimit të bimëve mjekësore, por edhe të artikujve të ndryshëm ushqimorë u furnizuan me sasi të madhe produktesh, për shkak të frikës nga masat kufizuese. Magazinimi i lartë krijoi stok të pashitur në tregjet amerikane, të shteteve të Europës, por edhe Turqisë, pavarësisht se ky është vend i madh eksportues”.

Z. Zere thotë se problematika e stoqeve me ndikim te rënia e kërkesës do të zgjasë dy vjet. Stabilizimi i tregjeve, sipas tij, do të nisë nga muaji shtator i 2024-s.

“Problemi i stoqeve i krijuar pas pandemisë në shumë tregje të vendeve europiane, të SHBA-së apo Turqisë, që është një ndër eksportuesit e mëdhenj të erëzave, ka hyrë në vitin e dytë.

Situata problematike do të përfundojë në fund të muajve korrik-gusht 2024. Përfundimi i krizës së tregjeve të huaja do t’i japë shumë frymëmarrje sektorit vendas”.

Eksportuesit po humbin edhe nga rënia e Euros, Gjoka: Zhvlerësimi, nga pastrimi i parave

Kompanitë eksportuese të bimëve mjekësore vlerësojnë se nga zhvlerësimi i Euros, çmimet e produkteve të tyre janë ulur me rreth 20%. Në harkun e një viti, monedha europiane është zhvlerësuar me 13,5%, ndërsa rënia e monedhës së Dollarit në raport me vjet vlerësohet rreth 15%.

Kryetari i Shoqatës së Bimëve Medicinale dhe Aromatike, Filip Gjoka, tha për “Monitor” se rënia e lartë e eksporteve është ndikuar tërësisht nga zhvlerësimi i monedhës europiane dhe Dollarit, për shkak të flukseve të larta hyrëse të parave informale.

“Me përfundimin e sezonit turistik dhe largimin e turistëve tashmë nuk ka asnjë shpjegim apo logjikë ekonomike për rënien e vazhdueshme të Euros dhe për arritjen e saj afër nivelit prej 100 lekësh.

Është më se e qartë se rënia e monedhës europiane, por edhe e Dollarit në këto nivele po ndikohet vetëm nga prurja e parave të pista nga jashtë nëpërmjet lumenjve të burimeve të nëndheshme.

Në ekonomi, këto para janë të ngurtësuara në sektorin e ndërtimit në pallate dhe apartamente, pra në objekte që shihen çdo ditë nga të gjithë individët”, thekson z. Gjoka.

Hetimet e OLAF për IPARD II mbajnë pezull investimet edhe në sektorin e bimëve mjekësore

Edhe pse pandemia u konsiderua si periudhë e artë për këtë sektor për shkak të kërkesës së lartë të kompanive të huaja për bimë mjekësore, kjo mundësi nuk arriti të shfrytëzohej plotësisht nga kompanitë e sektorit, për shkak të shkallës së ulët të produktit të përpunuar.

Nga operatorët me potenciale grumbulluese, përpunuese dhe eksportuese vetëm 25% e tyre arrijnë të nxjerrin produkt final të përpunuar, kurse 75% e tyre u shitën si lëndë e parë pa u përpunuar, duke humbur një pjesë të madhe të vlerës që mund të ngelej në ekonominë vendase.

Kompanitë shqiptare e patën të pamundur financiarisht të blejnë makineri përpunuese që kushtojnë deri në 1 milion euro, prandaj në këtë situatë, ata kërkuan të ndihmohen nga shteti me ndryshimin e kritereve për përfitimin e fondeve të programeve IPARD të Bashkimit Europian.

Kompanitë e mesme dhe të mëdha të bimëve mjekësore dhe aromatike për shkak të kufirit të xhiros deri në 2,4 milionë dollarë në vit përjashtoheshin nga mundësia për aplikime fondesh në programin IPARD të BE-së.

Me ndryshimin e kritereve nga fillimi i vitit 2023, pas vendimit të Ministrisë së Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural për dhënien e së drejtës së aplikimit në fondet e BE-së për kompanitë me xhiro deri në 11 milionë dollarë, nga 2,4 milionë dollarë që ishte më parë, pritej t’i jepej frymëmarrje sektorit.

Rritja e pragut të xhiros për aplikim fondesh, sipas kryetarit të Shoqatës të Bimëve Medicinale, Filip Gjoka, do të ndikonte pozitivisht te rritja e eksporteve, por pezullimi i çeljes së programit IPARD III për shkak të hetimeve të nisura nga OLAF për programin e mëparshëm është një tjetër goditje që i jepet industrisë.

“Kompanitë e mesme dhe të mëdha nuk mund të aplikonin në programin e IPARD II për shkak të penalizimit të kufirit të xhiros deri në 2,4 milionë dollarë.

Me hyrjen në fuqi të kritereve të reja, pra të rritjes së xhiros deri në 11 milionë dollarë, ku sektori pritej të përfitonte nëpërmjet aplikimeve fondet e BE-së për periudhën 2023-2030, pezullimi për hapjen e fondeve nëpërmjet fondeve të IPARD III për shkak të hetimeve të nisura nga OLAF, i dha një tjetër goditje industrisë së bimëve mjekësore dhe aromatike dhe agropërpunimit.

Hetimet vazhdojnë. Për këtë arsye nuk pritet që të aplikojmë për fonde as deri në prillin e vitit 2024”, nënvizoi z. Gjoka.

Hetimet për dhënien e fondeve të programit IPARD II nga zyra europiane kundër mashtrimit (OLAF) nisën në muajin korrik 2023.

Hetimet nga BE vijojnë të mbajnë ende në pritje hapjen e programit IPARD III, i cili parashikohej të hapej këtë vit me një fond prej 146 milionë eurosh apo 55% më shumë fonde sesa IPARD II. Kontributi i BE-së ishte në një fond prej 112 milionë eurosh.

IPARD III do të përfshinte 9 masa të reja financimi, nga 3 masa që përfshinte programi i mëparshëm. Ndërsa programi IPARD II, i cili u përfshi në një proces hetimi nga OLAF, ishte gjithsej 94,6 milionë euro në total, nga të cilat 71 milionë euro ishin financime të BE-së.

Gjatë zbatimit të tij nga viti 2018 deri më 2022, sipas të dhënave të Ministrisë së Bujqësisë në vitin 2018 u disbursuan 20,6 milionë euro; në 2019 u dhanë 15,6 milionë euro; 26,8 milionë euro u shpërndanë në 2020 dhe për vitet 2021-2022 janë dhënë 31,6 milionë euro.

Në vitin e parë me grantet e programit IPARD II u mbështetën investimet në ferma, në sektorin e përpunimit të qumështit, mishit dhe fruta-perimeve. Buxheti i përgjithshëm në dispozicion të thirrjes të parë dhe të dytë ishte 57,6 milionë euro. Në thirrjen e tretë, IPARD II financoi 29,1 milionë euro në dy masa mbështetëse për investime në ferma dhe përpunim.

Në fund të muajit shtator, në përgjigje të kërkesës për informim të “Monitor”, OLAF tha se pritet të vijojë hetimet për korrupsionin në shpërndarjen e fondeve në ndihmë të bujqësisë, nëpërmjet programit IPARD II, edhe pas dorëzimit pranë autoriteteve shqiptare të raportit përfundimtar për fondet e IPARD II prej muajit gusht dhe se mbetej në pritje të dhënies së përgjigjes nga autoriteti kompetent.

Për shkak të mungesës së fondeve nga programet e BE-së, disa kompani kanë nisur investimet për blerje makinerish, me qëllim rritjen e avantazhit konkurrues me rajonin.

Filip Gjoka, drejtues i kompanisë “Filipi Co”, tha se sapo ka investuar me kredi 87 mijë euro për blerjen e një makinerie të automatizuar për seleksionimin e frutave me ngjyrë. Kompanisë i nevojiten edhe 250 mijë euro shtesë investime për të blerë makineri, për t’i dhënë vlerë të shtuar produktit.

Financimi më tej i kompanisë është i vështirë, kur konkurrentëve tanë në Maqedoninë e Veriut, Greqi apo edhe në Poloni iu financohet 50% e vlerës së investimit nga fondet e BE-së për blerjen e makinerive. Ndërsa kompanitë shqiptare gjenden në vështirësi nga marrja e kredive për blerje makinerish, apo për zgjerim të kapaciteteve magazinuese.

The sector cannot develop without automated machines, warehouses and large collection points of plants. So the benefit of these funds would increase the storage capacity and profit of enterprises.

For us, it was a great hope to increase the competition with the countries of the region and the added value of export products.

The final processed product continues to remain at 25% levels, while 75% of companies export unprocessed products", he asserts.

Income of exporting companies

The revenues of the five main medicinal plant export companies for 2022 reached 30 million euros, according to data reported to the KKB. Compared to 2021, total revenue decreased by 2%.

The total profit of the companies was 2.4 million euros. Compared to the previous year, total profits increased by 16.5%.

The income of the company "Filip Co" for the year 2022 fell by 11%, while the profits increased by 7% compared to the previous year. AGROHERBAL company's revenues for 2022 shrank by 8%, while profits by 19%.

The company "Albanian Herb" for 2022 increased revenues by 30% more than in 2021. Profits increased by 7%.

In 2022, the company "Gjedra" recorded a slight decrease in income of 3%, while the profits of this operator increased by 116% compared to 2021.

For the medicinal plant export operator "Herba Fructus Natyror", revenues increased by about 16% and profits by 27% in 2022 compared to a year ago. Monitor