How Kosovo made high-speed internet access a reality for everyone

Kosovo is one of the poorest countries in Europe, but has made great strides in digital development in recent years.

The Kosovo Digital Economy Project (KODE) started in 2018, with the aim of ensuring that all Kosovars have equal opportunities in digital opportunities.

The project has been successful; almost everyone in Kosovo now uses the Internet.

The project was funded through a combination of government grants and private investment.

Every day we hear about new digital technologies and the promises that come with them. The digital world can solve many problems. But we often forget that billions of people have never used the Internet. And why not? Because they never had access to it in the first place. Their reality is different.

Most people without access to digital technologies live in developing countries, where high-speed Internet is a geographically localized privilege that very few can afford financially.

Those who live far from cities, who need a digital 'lifeline' the most, are the most disconnected. And although most countries have some sort of program to address this deficiency, few are successful.

But Kosovo, one of the poorest countries in Europe, is an exception. In 2018, it started implementing the five-year Digital Economy Project of Kosovo, with the support of the World Bank. His goal was simple but powerful: to ensure that Kosovars living anywhere in the country will have equal access to digital opportunities, whether for work, education, social services or entertainment.

The project has been successful. Today, in 2023, almost everyone in Kosovo uses the Internet and the number of subscribers to fixed services is one of the highest in Europe.

The program attracted private sector investment to villages where before, few had the courage to invest. Now, people are returning to villages from cities because the internet is better there, a very important factor during the COVID-19 pandemic.

Connecting every village to the Internet

Më 21 mars 2023, Natalija Gelvanovska-Garcia, specialiste e lartë e politikave të teknologjisë së informacionit dhe komunikimit në Bankën Botërore, vizitoi fshatin e largët dhe piktoresk Herticë, në verilindje të Kosovës, për të marrë pjesë në një ngjarje, që shënon një arritje të madhe: lidhjen e fshatit të fundit në vend, me internet me shpejtësi të lartë.

Në Herticë ishte ftohtë dhe shi, por të gjithë ishin të mbushur me gëzim dhe krenari. Fëmijët e shkollës vendase kishin veshur bluza që shkruanin “Kosovo Connected”, ndërsa politikanët, drejtuesit e fshatrave dhe operatorët e internetit, flisnin të lumtur për këtë arritje. Përfaqësuesit e Bankës Botërore dhe qeverisë së bashku, shtypën një buton të madh simbolik, për të sjellë internetin me brez të gjerë (broadband), në fshatin e fundit të palidhur në vend.

Si arriti Kosova të ofronte lidhje interneti për të gjithë?

Projekti KODE, ofroi pagesa të njëhershme të granteve, për operatorët e internetit, për të ndërtuar rrjetet e tyre në fshatra të palidhur. “Përputhja” (matching) nënkuptonte se vetëm një pjesë e kostove mbulohej; pjesa tjetër u pagua nga operatorët e internetit.

Këtyre rrjeteve të bashkëfinancuara, iu kërkua të ofronin internet me shpejtësi të lartë (100 Mbps) në çdo shtëpi, shkollë dhe qendër shëndetësore. Çmimet ishin gjithashtu të rregulluara, duhej të ishin të njëjta si çmimet në qytete. Qeveria u dha grante operatorëve të internetit, me ofertat e rrjetit me kosto më të ulët. Konkurrenca ishte e ashpër: Ka më shumë se 60 operatorë në Kosovë, shumë prej të cilëve janë firma vendase. Njëzet e një operatorë, fituan të paktën një grant.

Falë konkurrencës, pothuajse çdo grant ishte më i vogël se sa ishte planifikuar, duke mundësuar kursime deri në 40%. Gjithashtu, shumë grante u dhanë paralelisht, gjë që e përshpejtoi ndërtimin e rrjetit. Ndërsa programi arriti në fshatra më të largëta, qeveria ofroi grante më të mëdha, për t’i arritur ato – deri në 80%.

Në total, operatorët e internetit kontribuuan me 30% të financimit të nevojshëm, për të lidhur çdo fshat. Operatorët u shprehën se ishin para të shpenzuara mirë. Çdo grant sillte klientë të rinj dhe bëri të mundur punësimin e më shumë njerëzve. Çdo punësim i tillë, sjell një punë tjetër cilësore në Kosovën rurale dhe nxit ekonominë lokale.

Fshatrat e largët po lulëzojnë

Pothuajse çdo shtëpi në çdo fshat, zgjodhi të abonohej me shërbim interneti. Interneti i mirë është një shpëtim për industrinë vendase të turizmit, si dhe për bizneset e tjera vendase. Për më tepër, ishte thelbësore për popullatën në përgjithësi, gjatë periudhës së COVID-19.

Njerëzit ishin në gjendje të merrnin shërbime sociale, të konsultoheshin me mjekë dhe fëmijët mund të vazhdonin arsimin në internet. Ka pasur histori të njerëzve, që kanë lëvizur në fshatrat përreth qyteteve të mëdha, sepse interneti është më i mirë atje, diçka që nuk e dëgjon shpesh.

Natalija Gelvanovsk-Garcia shprehet se kur pyeti operatorët e internetit, se çfarë e bëri programin të funksiononte, ata të gjithë thanë se ishte i thjeshtë dhe i shpejtë. Ata gjithashtu thanë, se për shkak se dizajni ishte bashkëpunues, të gjithë ndiheshin pjesë e tij.

Everyone really shared the success. Continual and simultaneous competition, work and implementation brought efficiency to the process. This is how the motivated and capable team of the Ministry of Economy of Kosovo worked.

Now, the country is ready to move forward on the digital front. New technologies, which we hear about every day, will affect the lives of everyone in this small country of the Western Balkans. / World Economic Forum