Furnizimi me vaksina vetëm nga BE-ja është gjëja më e mirë, por jo detyrimisht edhe zgjidhja më e shpejtë

Agustin Palokaj, Jutarnji List

Edhe në fushatën për vaksinimin kundër koronavirusit në 27 shtetet e Bashkimit Europian  u përsërit historia e përjetshme e raporteve mes shteteve anëtare dhe institucioneve të përbashkëta në Bruksel. Kur gjërat shkojnë mirë dhe kur diçka ka sukses të shpejtë, liderët nacionalë i’a faturojnë vetes suksesin dhe rrallëherë përmendin Brukselin. Por kur gjërat nuk shkojnë mirë ose jo mjaftueshmërisht mirë, përgjegjësia i faturohet institucioneve të BE-së në Bruksel. Fillimi i fushatës së vaksinimit në 27 shtetet antare të BE-së është më shumë imazh publik dhe simbolikë sesa fillim i suksesshëm siç pritej. Fakti që Mbretëria e Bashkuar deri tani ka vaksinuar më shumë se cilido shtet antar është në vetvete një shembull. Për të mos folur pastaj për Izraelin i cili ka vaksinuar më shumë se 20 përqind të popullsisë dhe SHBA-të ku, megjithëse keq, gjithsesi procesi ecën më mirë sesa në BE.

Nuk ka as dy javë që nga fillimi i vaksinimit dhe Komisioni Europian u  gjend nën breshërinë e kritikave. Nga njëra anë akuzohet se ka porositur një numër tejet të vogël vaksinash, ndërsa nga tjera se ka porositur tejet shumë vaksina nga prodhues potencialë vasinat e të cilëve ndoshta nuk do të jenë në treg deri në fund të vitit, vetëm e vetëm që të kënaqë ndonjë prej shteteve anëtarë të mëdhej. Ky shtet, këtë vit do të ketë zgjedhjet parlamentare. Edhe politikanët e atjeshëm duhet t’u përgjigjen pyetjeve, të cilat në shikim të parë duken të logjikshme, përse vaksinat që janë shpikur në Gjermani (BioNtech/Pfizer), të tjerët i marrin më shpejt sesa gjermanët. Belgjika, shteti ku prodhohen pjesa më e madhe e vaksinave dhe prej ku furnizohen shtetet e tjera, është e fundit për nga përqindja e vaksinimit deri tani.

Edhe në shtetet e tjera është shtruar pyetja sesi ka mundësi që dikush ta lërë në duart e burokratëve të Brukselit fatin e vaksinimit të popullsisë së tyre. Sepse, zyrtarisht përgjegjësinë dhe kompetencën për shëndetin e popullsisë, e ka çdo shtet anëtar më vete.

Vendimi sipas të cilit vaksina kundër Covid-19 të merret sipas porosisë së përbashkët nëpërmjet Komisionit Europian, i cili lidh kontrata me prodhuesit potencialë sipas kërkesave të shteteve anëtare, kishte si qëllim të krijonte ndjesinë e unitetit në luftën kundër pandemisë dhe të pengonte garën mes shteteve anëtare se kush do të siguronte sasi më të mëdha vaksinash. Dhe kësaj i’u arrit. Pak a shumë të gjithë shtetet anëtare mund t’i sigurojnë vaksinat, që ndahen sipas numrit të popullsisë dhe vendimeve të vetë shteteve se çfarë lloji vaksinash dëshirojnë.   

Përsa i përket shpejtësisë, BE nuk është e njohur. Madje të krijohet përshtypja se ajo as që është krijuar për të vepruar me shpejtësi. Procedurat janë më të rëndësisme sesa rezultati në veprimtarine e BE-së. Më e rëndësishmja për ata është që ndokush të mos zbulojë se diçka nuk ka qenë në përputhje me procedurat në fuqi. Shtetet anëtare i kanë dhënë mandat Komisionit Europian që të porosisë vaksinat në emër të tyre. Tërë kohën shtetet anëtarë ishin të njohur me bisedimet dhe, në fund, ato vetë vendosën se cilat vaksina dëshirojnë. Kanë të drejtë zyrtarët e Komisionit Europian kur shprehen se nuk kishin si ta dinin që gjatë verës se cilat vaksina do të ishin të suksesshme dhe cila do ta merrte miratimin për përdorim nga agjensitë përkatëse. Për këtë vendosën që të lidhin kontrata me gjashtë prodhues potencialë. Kur bisedoni në emër të 27 shteteve kuptohet që kjo zgjat më shumë.

Megjithëse jo detyrimisht mënyra më e shpejtë, furnizimi me vaksina nëpërmjet BE-së, është mënyra më e mirë. Me siguri Gjermania dhe Franca do t’i kishin siguruar shumë më shpejt vaksinat po të kishin zhvilluar vetë bisedime me furnizuesit. Kanë mjaftushëm para, janë shtete të mëdha e për pasojë kompanitë do të ishin të interesuara t’u jepnin përparësi. Por çfarë do të thoshte kjo për BE-në? Kujtojmë se çfarë reaksionesh kishte në fillim të pandemisë kur shtetet anëtare mbyllën në mënyrë të njëanshme kufijtë dhe u interesuan vetë për eksportin e ilaçeve dhe mjeteve mjekësore. Do të shtrohej pyetja se për çfarë shërben atëherë BE-ja nëse secili shtet përkujdeset vetëm për vete. Shumë shtete të BE-së me siguri që do të vonoheshin me furnizimin, e për pasojë edhe vaksinimin e popullsisë së tyre. Krahas domethënies simbolike dhe politike, vaksinimi i suksesshëm në të gjithë shtetet e BE-së, por edhe më gjerë, është i domosdosëm edhe për shkaqe epidemiologjike. Sepse pëderisa virusi të përhapet në disa prej shteteve, asnjë prej të tjerëve nuk mund të jetë i sigurtë se e ka mundur koronën.

Bashkimi Europian ka porositur shumë më tepër doza sesa nevojiten. Më shumë se 2,3 miliard doza për rreth 500 milionë banorë. Është vetëm çështje kohe, por edhe koha është e vyer sepse çdo ditë masash të ashpra do të thotë humbje e miliarda eurove në ekonomi. Dhe në fund nuk do të jetë me rëndësi se kush e filloi i pari dhe kush e realizoi më shpejt vaksinimin në fillim, por ka rëndësi se kur do të përfundojë vaksinimi. Për fat të keq edhe fushata e vaksinimit ka dimensionion e saj politik, atë e përdorin politikanët për të treguar se “janë shumë të aftë dhe i kanë siguruar vaksinat për popullin e tyre”, ose për të treguar sesi kundërshtarët e tyre politikë “janë të paaftë sepse nuk kanë mundur të sigurojnë vaksinat për qytetarët e tyre”.

Në këtë atmosferë është më e lehtë ta kalosh përgjegjësinë te institucionet e përbashkëta të BE-së në Bruksel të cilat nuk kanë detyrimin të përgjigjen direkt para zgjedhësve të tyre, por udhëheqjen e tyre e vendosin qeveritë nacionale. Të gjithë anëtarët e Komisionit Europian emërohen nga qeveritë e tyre, ndërsa presidentin e zgjedhin liderët e shteteve anëtarë. Shtetet anëtare janë ata që  u japin mandat institucioneve të përbashkëta, përcaktojnë buxhetin dhe synimet e prioritetet. Sikur të duan të jenë më të shpejtë institucionet e BE-së, atëherë qeveritë nacionale duhet t’u japin më shumë kompetenca.

Përktheu për Politiko.al: Xhelal Fejza

Kontakto me Politiko në rast se: Mendoni se nuk shkruajmë Shqip Mendoni se kemi bërë shkelje etike Mendoni se kemi bërë CopyPaste Mendoni se kemi bërë FakeNews Doni të postoni nje Lajm