Alfred Lela
Bibla u hyn në hak të pasurve. Po ashtu edhe komunizmi. Në librin e Krishtërimit Jezu Krishti thotë se ‘aq sa mund të hyjë një deve në vrimë të gjilpërës, aq edhe një i pasur mund të shkojë në parajsë’. Komunizmi i shpronësoi dhe i persekutoi shtresat e pasura, nga Bashkimi Sovjetik në Kinë, nga Kuba në Shqipëri.
Këtu te ne stigma e kulakut, të pasurit, tregtarit dhe beut vazhdon të jetë e fortë dhe të ‘qeverisë’ një pjesë të mirë të qëndrimeve personale, publike dhe sociologjike. Kaq e fortë është kjo sa edhe eksponentë të një partie të qendrës së djathtë, që duhet ta ketë për zemër tregun dhe biznesin, asaj Demokratike, jo rrallë herë kur kanë dashur ta stigmatizojnë kundërshtarin kanë marrë nga fjalori i së majtës komuniste cilësorin pezhorativ ‘bej’.
Njerëzit me pikëpamje të djathta që nuk i urrejnë të pasurit, por i shohin si pjesë thelbësore të socio-politikës kombëtare janë pak. “Janë si zotat grekë’ për të cituar të ndjerin Roger Scruton.
Nëse Bibla dhe komunizmi e kanë të padrejtë raportin me të pasurit, kjo nuk do të thotë se shtresa në fjalë nuk ka mëkatet e veta të cilat e pengojnë për ‘të shkuar në parajsë’. Apo të paktën për të marrë kredite të solidaritetit, mëshirës, kohezionit shoqëror, pjesëmarrjes sociale etj.
Javët e fundit, të përmbytura nga koronavirusi, në Shqipëri dhe në botë, kanë shërbyer jo vetëm si ‘the great leveller’ (niveluesi i madh), në kuptimin se, për herë të parë e kanë rrëzuar murin e pabarazsië mes të varfërve dhe të pasurve, por edhe se kanë thënë diçka për të kamurit shqiptarë.
Sa të mbështetur janë ata te shoqëria e tyre dhe sa mund të mbështetet shoqëria te ta. Sa marrin pjesë ata në procesin e reagimit të përbashkët ndaj virusit dhe si mundohen ta neutralizojnë ndikimin negativ të tij. A krahasohen të pasurit tanë me të ngjashmit e tyre në vendet e tjera. Sa janë ata të gatshëm që në raste krizash dhe pandemish ta ‘rishpërndajnë’ pasurinë me shoqërinë (duke e ditur gjithmonë se ajo mund të jetë vënë nëpërmjet talentit apo shansit të tyre, por do të ishte e pamundur pa pjesëmarrjen e shoqërisë si konsumatore).
Janë dy raste flagrante dhe shpjeguese të vetëdijes së të kamurit shqiptar dhe raportit të tyre me shoqërinë, publikun apo konsumatorin. I pari është Spitali Amerikan, më i madhi privat në vend me katër spitale në Shqipëri, një në Prishtinë dhe një tjetër në Shkup, duke u futur në listën e një prej kompanive të mëdha në vend. Këtë javë, sipas një hulumtimi të rrjetit investigativ BIRN, Amerikani ishte vetëofruar për të marrë pjesë në procesin e testimit të popullatës me COVID-19, analizë që mund të kryhej në mjediset e SA dhe që do të kushtonte mes 150-300 euro. Nëse në kushte normale oferta e Amerikanit do të kishte qenë krejtësisht e ndershme, në kohë pandemie ajo tingëllon të paktën cinike. Më së pari krijon një disbalancë sociale dhe e bën këtë në mënyrë të hapur. U thotë të pamundurve se nuk mund të testohen. I thotë shtetit ‘rolin tënd e luaj unë’. I thotë shoqërisë, hapur dhe me cinizëm, se as pandemia nuk mund ta fshijë ndarjen mes të pasurve dhe të varfërve: ata që kanë mund të testohen dhe të shpëtojnë, të tjerët në fatin e tyre.
Mungesa e transparencës është po aq kumbuese. Një spital pa qendër kërkimore, pa autoritet shkencor, i cili nuk është futur ende as në moshën e adoleshencës, ofron me siguri të dyshimtë, një test ende në pelena, për të cilin janë ende të rezervuar sisteme shëndetësore të klasit të parë si ai gjerman apo amerikan.
Rasti i dytë janë manjatët e mediave. Televizionet më të mëdha në vend kanë reaguar ndaj koronavirusit dhe impaktit të tij në mënyrën më të keqe të mundshme. Burime të brendshme në disa prej këtyre TV-ve i thanë Politiko se 30-40 përqind e stafeve janë hequr nga puna. Kjo nuk ka kursyer ekipet ndihmëse, ato të emisioneve argëtuese, por edhe redaksitë e informacionit. Të njëjtat burime flasin për mungesë ‘paketash solidariteti’ që do të thotë pagesa të pjesshme etj.
Në të njëjtën kohë që kanë bërë këto shkurtime, duke hedhur në rrugë punonjësit e tyre, bosët e këtyre televizoneve kanë filluar publikisht presionin ndaj qeverisë duke kërkuar paketa ndihme me synim ‘mbrojtjen e medias’. Edicione lajmesh dhe emisione prime time kanë përpunuar kronika dhe qëndrime ‘presioni’ ndaj qeverisë duke përdorur për ndihmë, si paketën e Presidentit Trump për median ashtu dhe zëra ‘të pavarur’ të brendshëm.
Pyetja legjitime është: a janë këto paketa financiare që i kërkohen qeverisë (në fakt takspaguesve se qeveria nuk prêt para, por ua merr qytetarëve) për të kompensuar punonjësit e pezulluar apo të hequr nga puna? Apo ato kërkohen për të amortizuar largimin e reklamuesve dhe rënien e fuqisë financiare dhe për të ruajtur kështu standardin e lartë të jetesës dhe bollëkut të bosëve dhe drejtorëve të mirëpaguar të televizioneve?
Kësaj pyetjeje mund t’i përgjigjet logjika e gjithsecilit duke qenë se të ‘interesuarit’ nuk janë të interesuar për të thënë të vërtetën.
Gjasat janë që qeveria ta ndihmojë një pjesë të medias dhe dihet se cilën. Pikërisht televizionet e mëdha të cilave kryeministri u ka bërë ndërkohë një favor të madh: duke u marrë 6 përqind Tvsh për reklamën, ndërkohë që portaleve (kompani të vogla) u rrëmben për të njëjtën kategori 20 përqind.
Ndoshta qeveria mund ta fillonte nga këtu ‘paketën’ e shpëtimit të medias. Duke e niveluar Tvsh-në për të gjitha mediat.
Këto dy raste, ka plot të tjera, dëshmojnë se si të pasurit e Shqipërisë janë të pandjeshëm ndaj ndryshimeve të mëdha shoqërore në vend të shkaktuar nga pandemia. Duke jetuar jashtë kohës së vendit të tyre dhe po ashtu jashtë territorit (shumica e tyre jetojnë në komplekse të rezervuara) ata kanë humbur lidhjet me realitetin.
Ky shkrim nuk është përpjekje për t’i kthyer në realitet, por vetëm për të thënë se sa të varfër duken. Edhe duke qenë të pasur.
Financuar Nga Bashkimi Europian
