Before the ballot: A cold calculation in four directions

The Albanian voter is projected into public discourse through the lens of the political representatives of the ruling party, which means that he is presented, gossiped about, and becomes the subject of propaganda that attempts to portray him as irrational, emotional, superficial, short-sighted, and even, unfortunately, limited in his ability to make worthy choices for himself.

However, the goal of propaganda, just like in all other directions where it aims to obscure, is not “the truth,” much less the four-digit credibility of its lies, facade, or surrealism. Not at all! Propaganda aims only to raise doubts, to leave stains of half-truths, and to plunge public activity into the chaos of uncertainty, indecision, and distortion.

Consequently, the necessity of the duty of political representatives or anyone engaged in these elections covered with the veil of propaganda fog arises, to elevate themselves and their political mission by first elevating the reputation of the Albanian voter by rejecting doubt about his ability to choose only under the effect of logic. This is done not as their lecturers, but humbly by offering voters a compass of orientation with four challenges of cold calculations that must be made in front of the ballot:

First, voting should be a response to self-obligation and personal interest.

In front of the ballot, choosing by placing ration in the service of personal interest is a unique form of building a cult of self. It sounds selfish and perhaps even foreign to a society like ours where political tradition has not succeeded to date in instilling the conviction that the vote is a demonstrative act of social culture, as much as a tool that directly serves the interest of the voter.

This means first of all that the vote cannot be a debt repayment, a caress, unmotivated sympathy or a surrender to fear. The vote must first be a reward for the fulfillment of personal interest based on the political offer and the government program. With eyes and focus on the program, the voter can give priority to the nation, a certain sector, or narrowly to his personal problems. Which program improves the voter's future by restoring the country in the entirety of his life, by reviving, helping or stimulating the sector where he works, or by directly solving a personal issue of his (curing a disease, a right to education, a housing, employment, etc.)?

Me ngulm, në një përpjekje të palodhur duke iu përgjigjur në njëkohësi dhe forcë nga njëri kah propagandës se programi nuk votohet, e në kahun tjetër besimit se votuesit shqiptarë e pranojnë këtë sfidë të parë, programi elektoral i demokratëve dhe aleancës së tyre ka vetëdijen se i përgjigjet interesit personal në të treja rrafshet: rimëkëmbja e shtetit që ndryshon pronar nga bandat tek shqiptarët; rimëkëmbja ekonomike gjithëpërfshirëse duke e kthyer prodhimin në krenari kombëtare; përkrahja e jetës, familjes dhe shqiptarëve në tokën e tyre; rikthimi i dinjitetit njerëzor përmes paketës së dhembshurisë. Në qëllim, projekt dhe vizion të tij, programi i demokratëve ka interesin personal.

Si për t’iu larguar pak konotacionit udhëzues, duhet thënë se ka një tjetër formë të dritëzimit të interesit personal, - i cili në sinkron me një guidë të lashtë po aq sa moderne që Mark Ciceron, oratori më i madh i Romës si kandidat për konsull, mori nga vëllai i tij mbi teknikat e fitores në zgjedhje, - merr jetë në fushata elektorale. E tillë formë është ajo e krijimit të një lidhjeje të ngushtë me kandidatin e një partie politike, lidhje e llojit “one-to-one” ku kandidati premton t‘i përgjigjet ngushtësisht dhe personalisht interesit të qytetarit. Votëbesimi i takon kandidatit që përgjatë fushatës ia ka dalë të ndërtojë një lidhje personale besimi dhe premtimi reciprok me votuesin.

Marrë kjo sfidë e parë për votuesin edhe nga ky kënd, sërish leximi i punës së deritanishme e do të pranohet se kandidatët e kampit blu kanë patur strategjinë, guximin dhe përulësinë të flasin, të takohen, të përballen e të ndërtojnë ura diadike me shqiptarët, çka të shtyn të besosh se ata janë investuar për të qenë të suksesshëm t‘i premtohen interesit personal të secilit prej tyre, dhe janë perceptuar nga votuesi sinqerisht.

Së dyti, kush do të më përfaqësojë?

Sfida e përfaqësimit ka dy rrafshe vështrimi. Fillimisht, aq më shumë tani kur komunikimi publik ka rënë në duar të adhuruesve, përdoruesve, propagandistëse e shumësoj pretendentëve për ta zotëruar pa të drejtë atë, le të mbesim seriozë në referenca duke i besuar një gjuhëtari dhe filozofi konjitiv amerikan, Lakoff, ndonëse jo i vetmi, i cili në studimet e tij referuar teknikave të komunikimit në fushata zgjedhore, sugjeron se njerëzit votojnë para së gjithash pasqyrimin e vlerave të tyre. Ata zgjedhin përfaqësuesit politikë tek të cilët shohin reflektimin e vlerave, besimit dhe parimeve të tyre.

Qytetari duhet dhe do të priret të zgjedhë të ngjashmin e tij në besim, në vlera, në arsimim, në komunikim, në qëndrim ndaj çështjeve me ndjeshmëri të lartë për ne shqiptarët si familja, tradita, morali, besnikëria, të cilat për kandidatët janë libër i hapur në gara zgjedhore.

Rrafshi i dytë është më racional. Ndonëse sistemi ynë elektoral është i gjysmuar në pranimin e kësaj sfide, nevoja për të zgjedhur përfaqësimin duhet qendërzuar në vëmendje. Secili prej kandidatëve të listës së hapur do të jetë drejtpërdrejt subjekt i votës së qytetarëve, çka u imponon atyre detyrimin të lartësohen në zhvillimin e garës politike përtej njëri-tjetrit, një garë ku synohet të merret sa më shumë përkrahje për kauzën që përfaqësojnë. Në listën e hapur, emri i secilit prej tyre është menduar si më i fortë përkundrejt secilit kundërshtar në kampin përballë, forcë e cila atyre u buron nga kauza me të cilën identifikohen e që janë zotuar të përcjellin në përfaqësinë e ardhshme parlamentare. Si të tillë, votuesi duhet të shohë secilin kandidat përmes lentes së kauzës që përfaqëson duke kontribuuar me përgjegjësi në zmadhimin e asaj kauze me një votë më shumë.

Kjo sfidë e dytë e fton votuesin të përfaqësohet ose nga i ngjashmi i tij në vlera (një zgjedhje kjo më e pavetëdijshme), ose nga kandidati që është zotuar të mbrojë, përfaqësojë dhe tejçojë si të zmadhuar kauzën e tij në parlament.

 

Së treti, Kush do të drejtojë?

 

Një shtëpi merr hijen e të zotit të saj, një organizatë merr sjelljen e drejtuesit të saj, një parti merr natyrën e liderit të saj, një shtet merr fytyrën e udhëheqësit të tij. Peshë e madhe rëndon në supet e votuesve shqiptarë në këtë armagedon politik: përplasje modelesh, përplasje vizionesh, përplasje karakteresh, përplasje vlerash dhe antivlerash, përplasje liderësh vetëm në term të njëjtë, diametralisht të kundërt në domethënien si të tillë.

Marrë së pari nga ajo që do të jetë më e freskët në kujtesë dhe ndjesi për votuesin përballë fletës së votimit, zhvillimi i dy fushatave elektorale dhe petku që i përveshën vetes drejtuesit e dy partive kryesore.

Lideri demokrat i besoi natyrshmërisë dhe gjenezës së tij politike. Betejën e tij, përherë dhe njëjtë si dikur e zgjodhi pranë njerëzve në një tur dinamik kudo ku ka shqiptarë, shtrënguar duart me secilin prej tyre, me një përulësi në komunikim që mishëron fisnikëri po aq sa pjekuri politike dhe virtyt njerëzor. I pashpërqëndruar nga asnjë prej sulmeve në bashkohësi nga drejtime të ndryshme, sulme politike të instrumentalizuara po aq sa të ulëta dhe amorale, Berisha iu përbetua fund e krye vetëm fjalës ndaj shqiptarëve, programit elektoral, shpjegimit me durim të tij. Çdo votë e kërkoi dhe e kërkon si lider në plotkuptimësinë e drejtimit të shtetit duke iu përkushtuar vetëm përçimit të projektit të tij tek shqiptarët. Ai kërkon votëbesim dhe për ta fituar sigurohet me gjithë forcën njerëzore dhe politike të përçojë gjithë arsyet e një projekti politik serioz.

Përballë tij, votuesi do të ketë në kujtesën e freskët të fushatës një lider afashinant që shokon ndërgjegjen publike dhe mbush dinamikën e tij politike me skupe të retorikës pa fre, pa drojë pa kod moral, pa ndjesi faji. Dikur, artisti që falë mjegullimit të sipërpërmendur u perceptua si fituesi mbi të majtët dhe të djathtët që mbijeton në politikë me art dhe fasadë, pas tre mandatesh, këtë fushatë ai e degradoi betejën politike në vetizolim të rrokullisjes në komunikim. I guximshëm për të fyer, apo pa vetëdije mendore për të kuptuar se deri më tani së paku me verb ka vrarë fëmijë, gra, vajza, burra deri tek lëndimi i dramës njerëzore të disa mijëra familjeve shqiptare? Qoftë për zgjedhje strategjike, qoftë për fatkeqësi, ky është modeli i liderit të socialistëve dhe garancia që ai jep për të nesërmen e vendit.

Së fundmi, kujtesën afatgjatë të votuesve do ta përshkojë përplasja e trashëgimisë dhe qëndrimi që të dy liderët kanë ndaj saj. Një ish-kryeministër që merr mbi supe nderin e arritjeve ende të vetme në Shqipërinë e tranzicionit, po aq sa i vetmi politikan që ka marrë autorësinë e gabimeve politike të partisë së tij. Përballë? Një kryeministër në detyrë që i fshihet kërkesës ndoshta edhe të votuesve të tij për të folur qoftë dhe konstruktivisht për 12 vite drejtim shteti.

 

Kujtesa afatgjatë a afatshkurtër, shënjuar nga ky kontrast, guidon paanshmërisht votën drejt një burrështetasi si lideri demokrat.

Së katërti, cila është emergjenca kombëtare dhe kush i përgjigjet asaj?

Le të pranojmë për hir të kësaj sfide të fundit, qoftë dhe për pak, se mospasja e një programi elektoral është në vetvete një strategji politike (njëjtë si mungesa e debatit, kujdesur të shitet si strategji politike). Që do të thotë, le të pranojmë se kryeministri në detyrë paskësh ditur edhe këtë herë të shesë një ëndërr, integrimi i Shqipërisë në BE. Fort dakord me këtë leksion studiosh, veçse votuesit përpara fletës së votimit nuk mund të mos i shpallet një sfidë e katërt: Qoftë ky iluzion edhe i vërtetë, a është kjo emergjenca jonë kombëtare?

Poli i fundit i kësaj busulle orientimi është një arsyetim fare i ftohtë i votuesit mbi një pyetje të thjeshtë: A mund të integrohet një shtet inekzistent, një shtet fare pranë të qenurit vatra e një kombi që s’është më aty? Integrimi në BE është pasojë e rimëkëmbjes së shtetit dhe shpërblim i përpjekjeve të një kombi që kërkon të kthehet në atdhe për t‘i prirë këtij procesi. Kjo është emergjenca jonë kombëtare, e për të tillë emergjencë duhet të shkojë vota, për rikthimin e shtetit, për rimëkëmbjen e tij, të parin qëllim të programit të demokratëve dhe aleancës së tyre. Në politikë nuk ka dhurata, në diplomaci nuk ka dhurata, aq më pak si ato të dhurimit të BE-së me inteligjencë artificiale, po aq tallëse sa kjo dekadë kllapie kombëtare.

A compass of orientation with four challenges for the election before the ballot, this time even if it is not idealistic, let it be the fruit of a cold calculation, which will prudently pave the way for the democrats' project.

Andi Mustafaj - Spokesperson of the Democratic Party and the Alliance for a Greater Albania; Head of the Brain Gain Department

Pranvera Shehaj – Member of the Brain Gain Department