The "landing" of foreign investors in the government debt market increases demand and liquidity

Since last year, foreign investors have started investing in Albanian government Lek debt instruments. The participation of foreign investors is an important development, because it has increased demand and liquidity in the government securities market, thereby reducing yields. The year 2024 brought a significant development in the Albanian government debt instruments market. For the first time, institutional investors from abroad began investing in Albanian government Lek debt instruments.

Data from the Bank of Albania showed that for 2024, non-resident investors invested approximately 14 billion lek in debt instruments in Lek. This amount accounted for approximately 28% of the additional borrowing of the Albanian government in the domestic financial market. The trend has continued, even increasing, in the first quarter of this year. Also according to data from the Bank of Albania, non-resident investors increased the portfolio of government securities by approximately 5.3 billion lek in the period January-March 2025.

Their impact has been even greater, considering that the government's net domestic borrowing for the first quarter was negative, i.e., with a portfolio decrease of 6.5 billion lek compared to the end of last year. This shows that non-resident investors have "taken" from the part of the debt held by other resident investors. With the addition of the first quarter of 2025, the total value of their portfolio has reached more than 200 million euros.

In relative terms, the share of foreign investors in the total domestic debt portfolio still remains low, at around 2.6% of the domestic debt stock. However, it should be considered that this growth has been quite rapid and the portfolio of non-resident investors was built in approximately one year.

Fjorent Rrushi, head of Raiffeisen Research for Albania, tells "Monitor" that the increase in investments by non-resident entities is driven by the positive perspective of Albania's integration into the European Union, economic growth of 4% in real terms of GDP in 2024 and low inflation, below 3%.

According to him, these developments have created a favorable environment for investment, increasing investor confidence and fostering a positive climate for economic development. Control over public finances has contributed to achieving a low fiscal deficit of 0.7% of GDP and has led to a decrease in public debt to 54% of GDP.

“Rritja e turizmit ka sjellë një ndryshim strukturor në ekonominë shqiptare, duke ulur deficitin korrent në raport me PBB-në nga mbi 6% në 2-3% të PBB-së. Ky përmirësim ka rritur konkurrencën në tregjet ndërkombëtare dhe ka çuar në një vlerësim të konsiderueshëm të Lekut. Përmirësimi i vlerësimit të borxhit sovran nga agjencitë e klasifikimit, si S&P, ka rritur besimin në stabilitetin ekonomik të vendit, duke e bërë Shqipërinë më tërheqëse për investitorët e huaj, ndërsa forcimi i Lekut ka kontribuar në krijimin e një ambienti të favorshëm për investime”, thotë z. Rrushi.

Sipas tij, pritshmëritë për investimet në titujt qeveritarë do të varen nga ecuria e Shqipërisë drejt BE-së, përmirësimi i vlerësimit të kreditit sovran (rating) dhe nivelit të rendimenteve të titujve qeveritarë në vijim.

“Aktualisht, rendimenti i instrumenteve financiare ka rënë ndjeshëm, duke bërë që ato të mos jenë më aq tërheqëse për investitorët e huaj. Nëse forcimi i kursit të këmbimit ndalet, atëherë interesi afatshkurtër për këto investime do të kufizohej. Megjithatë, nëse ratingu i Shqipërisë përmirësohet dhe kalon në kategorinë “investment grade”, shumë investitorë të tjerë të huaj do të kenë mundësi të investojnë në letrat me vlerë të borxhit shqiptar. Si përfundim, ecuria e këtyre investimeve do të varet nga faktorë ekonomikë dhe politikë, si inflacioni dhe përparimi drejt integrimit europian, të cilat do të ndikojnë në besimin e investitorëve në tregun shqiptar”, shprehet ai.

Investimet, kryesisht në obligacione referencë

Pjesëmarrja e investitorëve të huaj në tregun e instrumenteve të borxhit në Lek të qeverisë shqiptare ishte një risi absolute për vitin e kaluar.

Megjithëse profili i investitorëve është i mbrojtur nga rregullat e konfidencialitetit, burimet bëjnë të ditur se bëhet fjalë kryesisht për investitorë profesionistë, që kanë vendosur për herë të parë të përfshijnë edhe obligacionet në Lek të qeverisë shqiptare në portofolat e tyre.

Sipas burimeve nga tregu, këta investitorë po blejnë kryesisht obligacione referencë, me maturim deri në pesë vjet.

Me qëllim për të zhvilluar tregun dytësor të instrumenteve të borxhit të qeverisë shqiptare, në vitin 2018, Ministria e Financave dhe Banka e Shqipërisë nisën projektin e titujve referencë, në bashkëpunim me pesë banka tregtare në vend.

Pjesëmarrja në ankandet e titujve referencë mund të kryhet vetëm nëpërmjet bankave pjesëmarrëse në projekt, që kanë titullin e Zhvilluesve të Tregut.

Titujt referencë (benchmark) gëzojnë likuiditet më të lartë se emetimet e zakonshme, për shkak të detyrimit që kanë Zhvilluesit e Tregut për të kuotuar çmime blerjeje dhe shitjeje në tregun sekondar, sipas kushteve të përcaktuara në kontratën e lidhur me Ministrinë e Financave.

Në këtë projekt aktualisht përfshihen emetimet e fundit të obligacioneve 3, 4 dhe 5-vjeçare. Kuotimi ditor i yield-it për tregtim sekondar u jep këtyre instrumenteve tipare më likuide, por njëkohësisht mundëson edhe vlerësimin e një çmimi më të drejtë.

Një interes i lartë i investitorëve për titujt e qeverisë shqiptare është vërejtur edhe në emetimet e Eurobondit, gjatë viteve të fundit. Në muajin shkurt 2025, shteti shqiptar emetoi Eurobonde për një vlerë totale prej 650 milionë eurosh, me një yield prej 5%.

Kërkesa për Eurobondet shqiptare e paraqitur nga investitorët ka qenë shumë e lartë dhe arriti shumën totale të 3.7 miliardë eurove. Interesi i investitorëve të huaj tashmë po shtrihet edhe në titujt e emetuar në tregun e brendshëm, në Lek.

Përmirësimi i vlerësimit të borxhit sovran rrit besimin tek investitorët

Hyrja e investitorëve në tregun e titujve qeveritarë në Lek përkon me një periudhë kur Shqipëria ka arritur për herë të parë një përmirësim në vlerësimin e borxhit sovran.

Në muajin mars të këtij viti, agjencia e vlerësimit “S&P Global Ratings” përmirësoi për herë të dytë në dy vjet vlerësimin afatgjatë të borxhit sovran, nga “BB-” në “BB”, me perspektivë të qëndrueshme.

Sipas S&P, Investimet e Huaja Direkte, remitancat dhe rritja e shpejtë e eksporteve të shërbimeve mbështesin perspektivën e qëndrueshme të ekonomisë së Shqipërisë, pavarësisht tensioneve të pranishme gjeopolitike dhe pasigurive të lidhura me mbajtjen e zgjedhjeve të përgjithshme në muajin maj të këtij viti.

S&P parashikon që ekonomia shqiptare do të ruajë rritje vjetore sipër nivelit të 3% në një horizont parashikimi afatmesëm. Megjithatë, agjencia thekson se ekonomia shqiptare vazhdon të përballet me sfida strukturore, si tkurrja e forcës së punës, emigracioni i vazhdueshëm dhe varësia në rritje nga turizmi.

Një vit më parë, në mars 2024, “Standard&Poor’s” e pati përmirësuar për herë të parë vlerësimin afatgjatë të borxhit sovran të Shqipërisë nga B+ në BB-. Në vijim, në tetor 2024, edhe agjencia tjetër Moody’s e përmirësoi vlerësimin nga Ba1 në Ba3.

Kërkesa nga investitorët e huaj po ul yield-et

Yield-i mesatar i borxhit të brendshëm të qeverisë iu kthye rënies në tremujorin e parë të vitit, pas tre vitesh radhazi në rritje. Sipas të dhënave nga Ministria e Financave, yield-i mesatar për të gjitha letrat me vlerë të borxhit ra në 4.42%, nga 4.56% që kishte qenë në fund të vitit 2024. Duke përjashtuar portofolin e bonove të financuara nga Banka e Shqipërisë, yield-i mesatar ka arritur në 4.53%, nga 4.65% që kishte qenë në fund të vitit të kaluar.

Në përgjithësi, yield-et e bonove dhe obligacioneve që vitin e kaluar patën një tendencë në rënie, për shkak të uljes së normës bazë të interesit nga Banka e Shqipërisë, por edhe gjendjes së mirë të likuiditetit në treg dhe kërkesës së lartë nga investitorët. Në raport me normën bazë të interesit, yield-et e titujve të qeverisë janë madje aktualisht në nivelet më të ulëta historike.

Në ankandin e fundit të muajit maj, bonot me maturim 12-mujor zbritën përsëri poshtë normës bazë të interesit, me një yield mesatar të ponderuar prej 2.73%. Bonot me maturim më afatshkurtër qëndrojnë edhe më poshtë normës bazë. Në ankandin e fundit, yield-i i bonove 6-mujore ishte 2.63%, ndërsa ai i bonove 3-mujore, 2.6%. Tendencë të njëjtë në rënie po shfaqin edhe instrumentet e borxhit afatgjatë.

Yield-i i obligacioneve 15-vjeçare pësoi një tjetër rënie të lehtë në ankandin e majit dhe arriti një nivel të ri të ulët historik. Yield-i uniform i pranuar zbriti në 5.57%, duke rënë për të gjashtin ankand radhazi dhe ka prekur nivelin më të ulët historik. Krahasuar me një vit më parë, yield-i i këtyre instrumenteve ka rënë me pothuajse dy pikë përqindje.

Yield-i i obligacioneve 10-vjeçare gjithashtu ka pësuar rënie të mëtejshme këtë vit dhe ka prekur nivelin më të ulët historik. Yield-i uniform i pranuar në ankandin e fundit zbriti në 4.7%, më i ulëti i arritur ndonjëherë në historinë 12-vjeçare të emetimit të këtyre instrumenteve.

Yield-et këtyre instrumenteve nuk kishin arritur në këto nivele as kur norma bazë e interesit kishte qenë shumë afër zeros, në vitin 2020. Aktualisht, norma bazë është në nivelin 2.75% dhe spread-i i obligacioneve 10-vjeçare mbi normën bazë është më pak se 2%. Rënia e yield-eve është e dukshme edhe në kuotimet në tregun dytësor të titujve referencë.

Kërkesa e investitorëve të huaj është ndër faktorët që ka ndikuar në rritjen e likuiditetit dhe në uljen e yield-eve të titujve qeveritarë në Lek gjatë vitit të kaluar, por edhe në tremujorin e parë të këtij viti, sidomos në tregun e obligacioneve referencë. Kjo kërkesë ka shtuar likuiditetin dhe ka ndikuar në presione rënëse të yield-eve edhe për instrumentet e tjera të borxhit të brendshëm.

BSH: Investitorët nga jashtë, të rëndësishëm për zhvillimin e tregut

Në një prononcim për revistën “Monitor” gjatë vitit 2024, Banka e Shqipërisë vlerësonte se pjesëmarrja e investitorëve jorezidentë do të kishte ndikim të rëndësishëm në tregun e brendshëm, sepse do të ofronte angazhim të lartë të fondeve të huaja me ndikim në uljen e primeve të rrezikut dhe sheshim të kurbës së yield-eve, si dhe ekspertizën financiare në tregtim dhe rritjen e likuiditetit të tregut sekondar.

Sipas Bankës së Shqipërisë, arsyet kryesore pse tregu dytësor i titujve në Shqipëri nuk është i zhvilluar është pikërisht sepse baza investitorëve në tregun e titujve është e ulët, vendase, tejet e përqendruar dhe me preferenca të ngjashme për likuiditetin.

Mbajtësit kryesorë borxhit të brendshëm janë bankat, të cilat zotërojnë rreth 70% të stokut total. Një pjesë e konsiderueshme e borxhit zotërohet nga individët, të cilët pothuaj tërësisht janë shtetas shqiptarë.

Although the holdings of financial institutions such as investment funds, pension funds, insurance companies, including deposit insurance, have increased in recent years, their holdings remain low, accounting for about 16% of the domestic debt stock.

According to the Bank of Albania, it is generally this segment of the financial market that is seen as a promoter in the development of the capital market, exploring trading opportunities, expectations on interest rates and allocation to various financial assets.

"This market segment operates on an opportunistic basis, being untrustworthy and risk-averse if uncertainties are seen over the country's credit risk or those of interest rates and exchange rates."

"The fact that this type of investor is extremely sensitive to risks requires, as a prerequisite for engagement, the minimization of risks through the existence of a liquid secondary market, to exit the investment with low costs, a developed payment system and low legal risks," the Bank of Albania states./ Monitor