
Flash News
Evazioni fiskal i ‘Bankers’, lihet në burg CEO kinez dhe ish-drejtori
Përplasen dy makina në aksin Sarandë-Delvinë, 4 të plagosur
Alarm për bombë, Policia largon deputetët dhe mediat nga ndërtesa e Kuvendit të Kosovës
“Vullneti i popullit” dhe ironia e dorëheqjeve të komanduar
Përfundon pa ndryshime rinumërimi i votave në Durrës
Studiuesi i njohur reportazh për 'krijimin e shtetit të ri sovran bektashi në Shqipëri'
Në shtator 2024, Rama njoftoi planin për t’i dhënë sovranitet Urdhrit Bektashi, një grup islamik sufi me një rol unik shpirtëror dhe kulturor në Shqipëri, sipas një reportazhi të botuar në kanalin në youtube të Prof. James Ker-Lindsay – një studiues i lartë në Universitetin Kingston, i specializuar në marrëdhëniet greko-turke dhe çështjen e Qipros.
Ky propozim, për të krijuar një “Shtet Sovran të Urdhrit Bektashi” rreth selisë së tij në Tiranë, do të krijojë një territor të ri fetar autonom të ngjashëm me qytetin e Vatikanit.
“A është Shqipëria gati të krijojë vendin më të ri të Evropës?
Në shtator 2024, kryeministri Edi Rama njoftoi planin për t’i dhënë sovranitet Urdhrit Bektashi, një grup islamik me qendër në Shqiperi.
Çfarë saktësisht është propozuar dhe çfarë do të nënkuton krijimin i një shteti sovran të Urdhrit Bektashi në Tiranë?
Emri im është James Ker-Lindsay dhe do i hedhim një vështrim joformal marrëdhënieve ndërkombëtare, konflikteve, sigurisë dhe shtetësisë.
Ishte një kohë kur harta e botës ishte bërë nga entitete shumë të ndryshme, shpesh me marrëdhënie komplekse.
Perandoritë dhe Mbretëritë ekzistonin përgjatë entiteteve feudale, territoreve fisnore, shteteve vasalë, principatave dhe republikave të qyteteve.
Megjithatë gjatë 450 viteve të fundit, këto janë zhdukur në mënyrë të vazhdueshme.
Sot shtetet sovrane janë njësia mbizotëruese politike ndërkombëtare, dhe megjithatë edhe brenda këtij modeli, ende ekzistojnë disa anomali të pazakonta.
Shembulli më i mirë është Shteti i Vatikanit, shtëpia e Kishës Katolike.
Ajo fitoi pavarësinë nga Italia në vitin 1929. Por ndërkohë që ekziston zyrtarisht si shtet, dhe shumë e mendojnë si të tillë – mezi i plotëson kriteret tradicionale të shtetësisë.
Në më pak se gjysmë kilometër katror – territori i tij i përcaktuar është i vogël dhe popullsia e tij e vendosur është nën 800 – me një normë lindjeje zero.
Ndërkohë që ka struktura qeverisëse, Vatikani mbështetet te Italia për shumicën e funksioneve të përditshme, duke përfshirë ujin, energjinë elektrike, komunikimin dhe kujdesin shëndetësor.
Së fundi, megjithëse mund të hyjë në marrëdhënie ndërkombëtare, nuk është anëtare e plotë e Kombeve të Bashkuara.
E megjithatë, ndërsa Vatikani është parë prej kohësh si një vend i çuditshëm dhe unik nga një epokë shumë e ndryshme e marrëdhënieve ndërkombëtare, a jemi gati të shohim krijimin e një entiteti tjetër të ngjashëm në Ballkan?
Republika e Shqipërisë shtrihet në Evropën Juglindore. Me 29,000 kilometra katrorë ose 11,000 milje katrorë ajo rrethohet nga fqinjët e saj janë Greqia në jug dhe Maqedonia e Veriut dhe Kosova – e pretenduar ende nga Serbia – në lindjen e saj dhe Mali i Zi në veri të saj.
Adriatiku, një pjesë e Detit Mesdhe, shtrihet në bregun perëndimor të saj.
Popullsia e vendit është afërsisht 2,7 milionë. Rreth 90% janë shqiptarë etnikë, ndërsa 10% i mbetur përbëhet nga grekë, maqedonas, romë, egjiptianë ballkanikë dhe serbë.
Ndërsa ka komunitete të rëndësishme të krishtera ortodokse dhe katolike rreth 70% e popullsisë janë myslimanë.
Megjithatë, kjo është e ndarë në dy degë të veçanta. Ndërsa shumica i përmbahen Islamit Suni – të besimit kryesor. Rreth 115 000 njerëz ose rreth 5% e popullsisë shqiptare ndjekin sufizmin Bektashi.
Për të kuptuar besimin Bektashi, duhet të thellohemi pak në pak në origjinën dhe zhvillimin e Islamit.
Pas shfaqjes së tij në Arabinë e shekullit VII, Islami u zgjerua në mënyrë të vazhdueshme në Lindjen e Mesme, Afrikën e Veriut, Azinë Qendrore dhe në Evropë. Në këtë mënyrë, u shfaqën forma të ndryshme besimi, si dhe dega kryesore e fesë Sunite – kjo përfshinte Islamin Shia.
Ndërkohë u zhvilluan edhe tradita të tjera. Këtu përfshihet Sufizmi, i cili theksoi spiritualitetin, misticizmin dhe vendosjen e një marrëdhënieje të drejtpërdrejtë me Zotin mbi ritualet dhe rregullat më formale.
Dhe pikërisht në këtë fillesë të Islamit u shfaq Urdhri Bektashi. Tradita mban emrin e Haxhi Bektash Veliut, një udhëheqës shpirtëror i shekullit XIII që jetoi në Anadoll – e cila tani përbën Turqinë e sotme.
Ndërsa bazohej në Islamin Sunit, mësimet e tij ndryshuan në disa mënyra të ndryshme. Përveç përfshirjes së elementeve të Islamit Shia, siç është nderimi i Aliut, dhëndri i profetit Muhamed, ai gjithashtu bazohej në elemente nga besime të tjera, duke përfshirë Krishterimin.
Duke theksuar spiritualitetin dhe filozofinë personale mbi respektimin e rreptë të praktikave fetare, tubimet e tyre të përbashkëta mbaheshin në ndërtesa të njohura si teqe – që bazohen në poezi dhe muzikë shpirtërore.
Megjithëse vlerësimet ndryshojnë shumë, besohet se sot ka rreth 10-20 milionë myslimanë bektashi.
Besimi e ka selinë ne Shqipëri, por komuniteti më i madh është përqëndruar në Turqi, i cili përllogaritet në 10 milionë.
Ndonëse Bektashizmi konsiderohet si një formë mistike e Islamit, sektet sunite dhe shia i kanë parë si heretikë dhe i kanë persekutuar në mënyrë sistematike.
Lulzimi i Bektashizmit, i cili lindi në Anadoll, ështe ngushtësisht i lidhur me zhvillimin e perandorisë Osmane.
Teksa kjo e fundit zgjerohej, thirrjet që vinin nga Bektashizmi për të përqafuar influenca të ndryshme dhe tolerancë nisën të pëlqeheshin anembanë perandorisë, e cila përbëhej nga grupe të ndryshme etnike dhe fetare.
Megjithatë kulmin e pati kur u përhap në trupat Janisore, forcat elitare të perandori së të përbëra nga djemtë e krishterë të rrëmbyer nga familjet e tyre në moshë të vogël.
Në këtë moment Bektashizmi filloi të konsolidonte statusin e vet ekonomik dhe politik. Megjithatë, në fillim të shekullit të 19-të, kjo situatë ndryshoi.
Fuqizimi i Janisorëve po shihej gjithnjë e më shumë si një kërcënim, dhe si rrjedhojë Sulltan Mahmudi II e shpërbëu trupën në 1826.
Po në këtë periudhë, bektashinjtë filluan të pëballeshin me persekutime, dhe si rezulat shumë prej tyre u larguan nga Anadolli për t’u vendosur në Ballkan, përfshirë Shqipërinë ku besimi do të zhvillohej. E gjitha kjo morri kuptim kur Perandoria Otomane humbi kontrollin mbi Europën Juglindore dhe Shqipëria fitoi pavarësinë në 1912.
Pasi filloi të rriste prezencën në këtë vend vecanërisht në jug të vendit, në 1925 Urdhri u konsolidua në mënyrë të dukshme, kur edhe lidershipi i Bektashinjve u dëbua nga Republika e Turqisë. Pas largimit, u vendosën në Shqipëri.
Lideri shpirtëror i Urdhrit themeloi Selinë e Urdhrit Bektashi në Tiranë, kryeqytetin e Shqipërisë në 1930. Megjithatë kjo peridhë lulzimi nuk zgjati shumë.
Fundi i Luftës së Dytë Botërore dhe vendosja e komunizmit sollën një sfidë për Bektashizmin.
Nën ndikimin e egër të ateizmit të imponuar nga diktatori shqiptar Enver Hoxha, të gjitha fetë u ndaluan me ligj dhe Bektashizmi gjithashtu u përball me persekutim.
Drejtuesit e besimit u burgosen, teqet u mbyllën dhe ai u praktikua në fshehtësi për katër dekada me rradhë.
Pavarësisht shtypjes, besimi ia arriti të mbijetojë dhe pas rënies së komunizmit në 1995, ai u ringrit.
Ndërsa, besimi nisi të fitonte vendit e tij në shoqëri, u njoh ligjërisht nga qeveria dhe teqetë u rihapën. Selia e komunitetit u bë një pikë fokale për besimin jo vetën në Shqipëri, por anembanë botës.
Duke cuar përpara reputacionin për spiritualizëm dhe dialog ndërfetar, Urdhri Bektashi fitoi respektin dhe admirimin e shoqërisë shqiptare post-komuniste. /ATSH
Të fundit


Jo vetëm trupin, noti ndihmon edhe trurin
5 Korrik 2025, 21:02
"Kujdes me ujin", Alimehmeti paralajmëron për rreziqet shëndetësore të verës
5 Korrik 2025, 20:39
PSG mund 2-0 Bayernin e Mynihut, shkon në gjysmëfinalen e Botërorit të Klubeve
5 Korrik 2025, 20:19
Klaudia Pepa tregon amanetin e babait: Tha ‘bëhu nënë sa më shpejt’
5 Korrik 2025, 19:50
Përplasen dy automjete në aksin Elbasan-Peqin, lëndohen shoferët
5 Korrik 2025, 19:26

Kuko e PS: Çfarë ka Zelenskyy më shumë se Zegjineja?
5 Korrik 2025, 18:45
Shqiptari rrezikon të mbytet në ujërat e lumit Piave në Itali
5 Korrik 2025, 18:22
Paqe fiskale, por me kosto
5 Korrik 2025, 18:00
Evazioni fiskal i ‘Bankers’, lihet në burg CEO kinez dhe ish-drejtori
5 Korrik 2025, 17:39
Kyle Walker i bashkohet klubit anglez me kontratë dyvjeçare
5 Korrik 2025, 17:20
Përplasen dy makina në aksin Sarandë-Delvinë, 4 të plagosur
5 Korrik 2025, 17:05
Gjesti prekës! Liverpool do t’i paguajë rrogën familjes së Jota-s deri në vitin 2027
5 Korrik 2025, 16:45
Shenjat e horoskopit që tradhtojnë më shpesh
5 Korrik 2025, 16:25

“I kërkova unë shkarkimet”, Dredha tenton të zbutë 'goditjen' e Ramës në Vlorë
5 Korrik 2025, 15:48
Kërcënimi me bombë në Kuvend, prokurori: Ishte gënjeshtër
5 Korrik 2025, 15:22
Lëvizte me thikë në dorë në shëtitoren e Sarandës, procedohet penalisht italiani
5 Korrik 2025, 15:04
Bardhi: Rinumërimi nxori në sipërfaqe sa e pangopur në vjedhje është Zeqine Balluku
5 Korrik 2025, 14:44
Plagosje me thikë në rrugën dytësore Tiranë-Durrës, autori në kërkim
5 Korrik 2025, 14:37
Lot dhe dhimbje, përcillet për në banesën e fundit Diogo Jota
5 Korrik 2025, 14:21
Suksesi nis nga vetja! Mënyra të thjeshta për të investuar në zhvillimin personal
5 Korrik 2025, 13:58
Iu gjetën në banesë armë zjarri pa leje, arrestohet 50-vjeçari në Lushnje
5 Korrik 2025, 13:43

Gjykata e Tiranës lë në burg Skerdi Sinën
5 Korrik 2025, 12:59
Laboratori i kokainës në Greqi, ja kush ishin shqiptarët e arrestuar dhe në kërkim
5 Korrik 2025, 12:40
Drejtësi me regji/ Vangjeli: SPAK nuk heton asnjë skandal ku është i përfshirë Rama
5 Korrik 2025, 12:22
Berisha uron bashkëshorten për ditëlindjen: Liri, hyjnia tokësore e jetës sonë!
5 Korrik 2025, 12:07

“Vullneti i popullit” dhe ironia e dorëheqjeve të komanduar
5 Korrik 2025, 11:32
Rreziku i mbytjeve gjatë verës: Si ta shijoni ujin pa rrezikuar jetën
5 Korrik 2025, 11:20
Situata e zjarreve në vend, në 24 orë u raportuan 16 vatra, 4 ende aktive
5 Korrik 2025, 11:07

Sëmundjet që përhapen nga mushkonjat janë një problem në rritje në Evropë
5 Korrik 2025, 10:44
Skema mashtruese/ Dalin sot para gjykatës drejtuesit e kompanisë “Bankers”
5 Korrik 2025, 10:27


Arrestohet në Turqi një nga kriminelët më të rrezikshëm dhe të kërkuar në Suedi
5 Korrik 2025, 09:38
Këmbimi valutor/ Me sa blihen dhe shiten sot monedhat e huaja
5 Korrik 2025, 09:18

"Mos u ndikoni nga opinioni i të tjerëve", horoskopi për ditën e sotme
5 Korrik 2025, 08:40

Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
5 Korrik 2025, 08:02
Fuga ngre alarmin: Civilizimi i qytetërimit në Shqipëri po bie!
4 Korrik 2025, 22:54
Trump thotë se është gati të rrisë tarifat deri në 70% për disa vende
4 Korrik 2025, 22:35
Tre shenjat e zodiakut që do ‘pasurohen’ në Korrik
4 Korrik 2025, 22:05
Lufta në Gaza, Hamasi pranon propozimin e SHBA-së për armëpushim 60-ditor
4 Korrik 2025, 21:50
Autokracia në Shqipëri, Fuga: Qeverisja ka dalë jashtë kontrollit
4 Korrik 2025, 21:40
Meta: Bujqësia me kredi, mashtrimi i ri!
4 Korrik 2025, 21:26



"Skandali me Bankers si inceneratorët'/ Bushati: Bashkëpunim i korruptuar shtetëror!
4 Korrik 2025, 20:24
Përfundon pa ndryshime rinumërimi i votave në Durrës
4 Korrik 2025, 20:12
Shpërthen pika e karburantit në Romë, 25 të plagosur (VIDEO)
4 Korrik 2025, 20:00

Këto zakone të pasdites shpesh sabotojnë humbjen e peshës
4 Korrik 2025, 19:39
Ish-lojtari i Arsenalit, Thomas Partey akuzohet për p*rdhunim
4 Korrik 2025, 19:24
Zhduket pa gjurmë çobani në Delvinë
4 Korrik 2025, 19:14
LDK-ja i drejtohet Kushtetueses për vazhdimin e seancës konstituive pas aktgjykimit
4 Korrik 2025, 19:01
Bardho i la mandatin Zegjinesë/ anëtari i KAS: E padrejtë! Cenon sistemin zgjedhor
4 Korrik 2025, 19:01

The New York Times: Shqipëria nën tymin e shkaktuar nga masakra mjedisore në Elbasan
4 Korrik 2025, 18:08
Zhvillimet e vrullshme në Sulltanat!
4 Korrik 2025, 18:00



Italia ashpërson rregullat për qarkullimin e monopatinave
4 Korrik 2025, 17:20

E pazakontë për kohën, mjegulla e dendur mbulon bregdetin e Vlorës
4 Korrik 2025, 16:48


Aksident në aksin Shkodër -Lezhë, një i vdekur e 3 të plagosur
4 Korrik 2025, 16:14
Shqipëria me më pak kërkesa për azil dhe shtetësi shqiptare në 2024
4 Korrik 2025, 16:06
Ndërhyrja e Ramës në Bashkinë e Vlorës zhbën “ndarjen ligjore të pushteteve”
4 Korrik 2025, 15:55
Shqipëria e fundit për cilësinë e jetesës, PD: Qeveria teknike është zgjidhja!
4 Korrik 2025, 15:42
Nico Williams i thotë “Jo” Barcelonës, firmos me Athletic Club deri në 2035
4 Korrik 2025, 15:33
Zjarret në vend, katër vatra vijojnë të jenë ende aktive, si paraqitet situata
4 Korrik 2025, 15:24

Vera sjell ndryshime të mëdha për këto 4 shenja të horoskopit
4 Korrik 2025, 15:00

Aksident i rëndë në aksin Peqin-Elbasan, dy të plagosur rëndë
4 Korrik 2025, 14:37
Kur qeveria del në terren… për problemet që i krijoi vetë
4 Korrik 2025, 14:19
GJKKO lë në fuqi masën e sigurisë për kreun e KPP
4 Korrik 2025, 13:58
Kush do ta zëvendësojë Ilir Metën dhe do marrë drejtimin e PL-së?
4 Korrik 2025, 13:50
Berisha: Shkarkimi i drejtorëve në Vlorë, një akt tjetër i ‘kokave të turkut’
4 Korrik 2025, 13:41




Librazhd/ Në gjendje të rënduar psikologjike, i riu konsumon pesticide
4 Korrik 2025, 13:05

Përplasje në GJKKO, Plarent Dervishaj ofendon Erjon Alibejn, nxirret nga salla
4 Korrik 2025, 12:42

Konsumimi i tepërt i çokollatës, ja cilat janë dëmet që shkakton në organizëm
4 Korrik 2025, 12:23

Zjarret në vend/ 21 vatra në 24 orët e fundit, 4 ende aktive
4 Korrik 2025, 12:00
BB kërkon transparencë për borxhin: Shqipëria të publikojë detaje për çdo hua
4 Korrik 2025, 11:50