
Flash News
Korçë/ 40-vjeçari hidhet nga ballkoni i katit të pestë, në gjendje kritike
Kroacia rikthen shërbimin e detyrueshëm ushtarak
Ndërtimet pa leje në Theth, Manja kërkon procedim disiplinor për prokuroren Elsa Gjeli
Detaje nga vrasja e Renis Dobrës, autorët erdhën me 2 makina Range Rover nga Rrësheni
Gjykata e Lartë e la në burg, Meta i drejtohet 'Kushtetueses'
Problemet e fondeve të investimeve dhe pensioneve në kushtet e rritjes së normave të interesit

Artan Gjergji
Për këdo që ndjek me kujdes dhe kërshëri profesionale zhvillimin, mjaft intensiv dhe të luhatshëm, të tregjeve financiare ndërkombëtare, por edhe në vend, nuk mund t’i ketë shpëtuar pa vënë re problemi i madh e i menjëhershëm, që shkaktoi në tregun financiar britanik lëvizja në kah të kundërt të Bankës së Anglisë (banka qendrore), e cila në një lëvizje të fortë injektoi rreth 65 miliard paund për një periudhë 13 ditore (çdo ditë nga 5 miliardë). Pavarësisht akuzave dhe hamendësimeve se po bënte lëvizje të gabuar në kushtet e një periudhe inflacioniste, kur bankat qendrore nëpërmjet rritjes së normave të interesit tentojnë të tërheqin likuiditetin nga tregu, që të frenojnë inflacionin, Banka Qendrore i surprizoi të gjithë me deklaratat se po përpiqej të ruante stabilitetin financiar të të gjithë arkitekturës, për të mbrojtur nga kolapsi sistemin e pensioneve (fondet e pensioneve) të cilat ishin në rrezik të jashtëzakonshëm.
Po ç’kishte ndodhur? Kryesisht fondet e investime edhe pensioneve, të cilat një pjesë të mirë të aktiveve që kanë nga kursimet e qytetarëve i investojnë në instrumente të borxhit (qeveritar dhe privat), janë ndjerë në një presion të jashtëzakonshëm, hemorragji, me qytetarët që tërheqin kursimet e tyre. Kjo vjen për shkak se rritja e normave të interesit i bën kthimet nga këto instrumenta financiare shumë të pafavorshme, duke sjellë një rënie të dukshme të kurbës së fitimeve nga këto skema, dhe krijuar panik te qytetarët, edhe pse ky është një proces normal në tregjet financiare. Edhe në ato raste kur qytetarët i njohin tregjet financiare, dhe e dinë që ky është një proces normal, në kushtet e një norme inflacioni që po i afrohet 10%, një normë kthimi nga investimet që nuk kalon nivelin e 5% e bën këtë formë investimi të pafavorshme për ata që i njohin tregjet e kapitalit dhe filozofinë e kthimit nga investimet. Të gjendur nën presionin e qytetarëve për të dalë nga fondet dhe kthyer në cash pozicionet e tyre, fondet e investimeve dhe pensioneve u drejtohen bursave për të shitur letrat me vlerë që kanë në portofol dhe për të krijuar likuiditet, në mënyrë që t’i përgjigjen në kohë reale kërkesave të investitorëve. Këto lëvizje të forta sjellin humbje të mëdha për fondet. Letrat me vlerë shiten në rastin më të mirë me çmime shumë të pafavorfshme në kushtet e panikut dhe presionit, ose në rastin më të keq nuk janë likuide pasi nuk gjejnë investitorë.
Për këtë arsye, të gjetur mes 2 të këqijave të mëdha në tregun financiar, panikut dhe rrezikut për të futur në kolaps skemat e pensioneve dhe investimve, përkundrejt frenimit apo shtyrjes në kohë të luftës për reduktimin e inflacionit, Banka e Anglisë u detyrua të luftojë më të keqen më të madhe e të shpëtojë nga kolapsi fondet. Për këtë qëllim, me një paketë mjaft agresive u detyrua të blejë mbrapsht (buy-back) obligacionet e thesarit britanik (guilts) nga fondet e pensioneve në nevojë për likuiditet, dhe t’i shpëtojë ato nga presioni i hemorragjisë që vjen kryesisht për shkak të panikut financiar. Më vonë Banka Qendrore do t’i kthehet luftës për frenimin e inflacionit. Natyrisht, kjo situatë nuk u ndihmua aspak nga gjendja e brishtë politike në Qeverinë Britanike, e cila po përpiqej që të ndërmerrte disa reforma fiskale stimuluese (ulje taksash) të cilat synonin nxitjen e ekonomisë, në kushtet e frenimit të rritjes që sjell rritja e normave të interesit për të ulur inflacionin.
Një shqetësim pak a shumë i ngjashëm ngrihet edhe nga FMN në një raport të fundit, i cili analizon lidhjen direkte që ka politika monetare shtrënguese (rritja e normave të interesit) në kushtet e luftës për frenimin e inflacionit te segmente të tjera të tregut financiar siç janë fondet e investimeve dhe pensioneve. Sipas këtij studimi (grafiku më poshtë) ka një lidhje të zhdrejtë mes rritjes së normave të kthimit nga fondet e ekspozuara në tituj borxhi, ose asete të tjera jo shumë likuide dhe rritjes së normave të interesit që po aplikojnë bankat qendrore. Pikerisht sipas FMN, rregullatorët duhet të bëjnë kujdesin maksimal për një gërshetim të politikave, në mënyrë të tillë që kostot të jenë sa më të ulëta e të mos shkaktojnë ndikime të forta apo më tej kolapse të segmenteve të caktuara të tregut financiar.
Ku është Shqipëria në këtë mes?
Padyshim që doktrina ekonomike dhe logjika e funksionimit të tregjeve financiare tradicionale funksionon kudo njëlloj. Për rrjedhojë edhe fondet e investimeve në vend kanë pësuar një rënie të kurbës së normave të kthimit. Ky fenomen nuk vjen për faj të administrimit të këtyre fondeve (duhet thënë që padyshim të gjitha fondet në Shqipëri kanë një administrim mbi baza profesionale bashkëkohore). Rënia e normave të kthimit vjen nga fakti i ekspozimit të pjesës më të madhe të aktiveve të këtyre fondeve në tituj borxhi. Rritja e normave të interesit, ka një ndikim negativ në çmimet (vlerën) e letrave me vlerë të boxhit, duke sjellë zhvlerësimin e tyre. Në kushte normale, fondet e ngjashme në tregje të zhvilluara manovrojnë shpejt duke shitur një pjesë të portofoleve dhe zëvendësuar ato me instrumenta të tjerë financiare, e mundësuar kështu një amortizim të një situatë të pafavorshme e të përkohshme. Por, për fatin tonë të keq, zhvillimi modest i tregut të kapitaleve në Shqipëri nuk ofron shumë alternativa përveç instrumenteve të borxhit, për rrjedhojë mundësitë e fondeve për të amortizuar efektet negative janë tej mase të kufizuara.
Lajmi i mirë është se, për shkak të kufizimeve legjislative dhe fazës embrionale të fondeve të pensionit, nuk lejohet që të ketë dalje apo mbyllje pozicionesh investimi nga fondet e pensioneve. Me fjalë të tjera kontribuesit në fondet e penisoneve nuk dalin dot (pa penalitete) nga fondet e pensioneve për periudha kohore më të shkurtra se 10 vite. Ky kriter ligjor ka penguar hemorragjinë nga fondet e pensioneve duke u dhënë mundësinë këtyre institucioneve ta amortizojnë problematikën që vjen nga tregu dhe ta shtrijnë periudhën e rikuperimit në një afat më të gjatë kohor. Megjithatë, duhet thënë që norma e kthimit nga fondet e pensionit dhe investimit në Shqipëri, ashtu si në të gjithë botën, është shumë poshtë normës së inflacionit, çka i bën këto instrumenta përkohësisht të pafavorshëm.
Për rrjedhojë Shqipëria e ka të domosdoshëm zhvillimin e shpejtë të tregut të kapitaleve, si një segment mjaft i rëndësishëm i tregut financiar, i cili rregullon jo vetëm një administrim më të mirë të fondeve të pensionit dhe investimeve, por ndihmon edhe një përcjellje më të shpejtë e eficiente të politikës monetare që luan Banka Qendrore në ekonominë e vendit.
Të fundit


Trump njofton 35% tarifa për mallrat kanadeze
11 Korrik 2025, 08:39
Këmbimi valutor, me sa shiten dhe blihen monedhat e huaja sot
11 Korrik 2025, 08:24

Horoskopi, çfarë kanë rezervuar yjet për ju sot
11 Korrik 2025, 07:59
Diell dhe temperatura të larta, parashikimi i motit
11 Korrik 2025, 07:41
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
11 Korrik 2025, 07:20
Zhupa: Në Theth, disa investitorë strategjikë austriakë e duan zonën të boshatisur
10 Korrik 2025, 22:57
Malltezi: SPAK e pranon, jemi në një proces që filloi me kallëzimin e rremë të Ballës
10 Korrik 2025, 22:34

Si të çliroheni nga bllokimet emocionale me anë të ushtrimeve
10 Korrik 2025, 21:57

Lala: Veliaj donte të rikthehej si kryebashkiak
10 Korrik 2025, 21:40
"Hajt t'i biem' se është i djathtë", Boçi: Në Theth synohen investitorët strategjikë
10 Korrik 2025, 21:33
VIDEO/ Sherr në parlamentin e Bolivisë, deputetët përplasen fizikisht
10 Korrik 2025, 21:20
Salianji: Çështja ime u nxor jashtë radhe, po goditen ata që shqetësojnë Ramën
10 Korrik 2025, 21:09
Salianji akuzon sistemin gjyqësor me emra: Më dënuan me dëshmi të rreme
10 Korrik 2025, 21:07
Shqipëria përjetoi një nga valët më të gjata të nxehtësisë së dekadës së fundit
10 Korrik 2025, 21:01

Qeveria miraton procedura të reja për deklarimin e vendbanimit në e-Albania
10 Korrik 2025, 20:39
“Mbretëresha e lumenjve të Evropës”, 7 bashki derdhin ujërat e zeza në lumin Vjosë
10 Korrik 2025, 20:21
Koka: Veriorët nuk kanë për t’ia harruar Edi Ramës operacionin racist në Theth
10 Korrik 2025, 20:18
3 shenjat e horoskopit që do të ndikohen më shumë nga ‘Hëna e Plotë’ e 10 Korrikut
10 Korrik 2025, 20:04
Emërohet drejtuesi i ri i Qendrёs Kombёtare tё Kinematografisё
10 Korrik 2025, 19:51
Korçë/ 40-vjeçari hidhet nga ballkoni i katit të pestë, në gjendje kritike
10 Korrik 2025, 19:40
‘Gruaja e lodhur’/ Sindroma që prek mijëra gra çdo ditë
10 Korrik 2025, 19:34
Çanta origjinale Hermès e Jane Birkin shitet për 10 milionë dollarë
10 Korrik 2025, 19:26

Nënshkruhet marrëveshja Britani-Ukrainë për 5 mijë raketa Thales
10 Korrik 2025, 19:00
Zjarr në Zvërnec, flakët rrezikojnë dy hotele
10 Korrik 2025, 18:57
Kroacia rikthen shërbimin e detyrueshëm ushtarak
10 Korrik 2025, 18:39
Spahia: E vërteta e madhe e akuzës së fortë të banorëve të Thethit
10 Korrik 2025, 18:35
Ndërtimet pa leje në Theth, Manja kërkon procedim disiplinor për prokuroren Elsa Gjeli
10 Korrik 2025, 18:15
Detaje nga vrasja e Renis Dobrës, autorët erdhën me 2 makina Range Rover nga Rrësheni
10 Korrik 2025, 18:10
Gjykata e Lartë e la në burg, Meta i drejtohet 'Kushtetueses'
10 Korrik 2025, 17:57
Dënim i ri me rregullore të 're'
10 Korrik 2025, 17:54
Përkthyesi i BE-së pushohet nga puna për shkak të frikës për sigurinë e Zelenskyy
10 Korrik 2025, 17:45
'Ti je polic, por jo Zot me ma marrë shpirtin', protestë për Agon Zejnullahun
10 Korrik 2025, 17:41

Ekspozimi i drejtpërdrejtë ndaj ajrit të kondicionuar mund të shkaktojë infeksion
10 Korrik 2025, 17:10
Video/ Rama përsërit skenarin, ulet sërish në gjunjë para Melonit
10 Korrik 2025, 16:56
I vuri zjarrin parcelës me ullinj, arrestohet 50-vjeçari në Shijak
10 Korrik 2025, 16:46

Rubio: SHBA-ja dhe Rusia kanë shkëmbyer ide të reja për bisedimet për paqe në Ukrainë
10 Korrik 2025, 16:36
Vdekja e 27-vjeçarit, dorëhiqet komandanti i Policisë së Lipjanit
10 Korrik 2025, 16:21
Video/ Digjet një banesë në Tiranë pranë Pazarit të Ri
10 Korrik 2025, 16:09

Trafik droge dhe grup kriminal, GJKKO lë në burg tre të pandehurit (EMRAT)
10 Korrik 2025, 15:51
Xhensila ndez rrjetin me urimin e saj për ditëlindjen e Ledrit
10 Korrik 2025, 15:42
Janë plot me pesticide! Lista me 12 produktet që duhet të kemi kujdes
10 Korrik 2025, 15:31

Aksident në Shëngjin, përfundon te Trauma 49-vjeçari
10 Korrik 2025, 15:11
Malltezi: Brenda një dite më sekuestruan llogaritë, pronat dhe aksionet
10 Korrik 2025, 15:01
BE: Izraeli është pajtuar për më shumë ndihma në Gaza
10 Korrik 2025, 14:55


Vrasja e Renis Dobrës, nxirret nga uji mjeti i 23-vjeçarit
10 Korrik 2025, 14:29
Tarifat e Trump ndaj Brazilit rrisin çmimin e kafes
10 Korrik 2025, 14:16
Ursula von der Leyen i mbijeton votëbesimit
10 Korrik 2025, 14:04
Gjyqi për "Plumbin e Artë”/ Debate të forta në GJKKO, shtyhet sërish seanca
10 Korrik 2025, 13:55
Vrau efektivin e Shqiponjave, Prokuroria e Fierit kërkon burg përjetë për Azgan Mërnicën
10 Korrik 2025, 13:46
Zjarr në Lezhë, flakët pranë nënstacionit elektrik
10 Korrik 2025, 13:32
Banorët përplasen me policinë në Theth, një gruaje i bie të fikët
10 Korrik 2025, 13:24
“Ramë i xanun”
10 Korrik 2025, 13:15

Tre shenjat e horoskopit që kanë gjasa të divorcohen në muajin korrik
10 Korrik 2025, 12:45
Kokë turku për një Republikë pa leje
10 Korrik 2025, 12:35
“Ka shkretuar kombin e vet”/ Berisha: Rama burgos kundërshtarët!
10 Korrik 2025, 12:26

Plagoset me thikë shqiptari në Itali
10 Korrik 2025, 12:08



Inaugurimi i shtatores së Josif Budos, Berisha: Frymëzim dhe dritë për mbarë shqiptarët
10 Korrik 2025, 11:33

Vijon "turi i pastrimeve"/ Drejtorët e Bashkisë së Durrësit dorëzojnë sot dorëheqjet
10 Korrik 2025, 11:11
23-vjeçari në Mat u mbyt me litar, shoqërohen 4 të dyshuar
10 Korrik 2025, 10:58
35-vjetori i rënies së dëshmorit Josif Budo, Berisha i pranishëm në ceremoni
10 Korrik 2025, 10:49
Pas shkarkimeve, komandohet drejtori i ri i Policisë së Shkodrës
10 Korrik 2025, 10:30
BIRN: Aksioni i Ramës për hapësirat publike, një shfaqje e përsëritur
10 Korrik 2025, 10:29
Aksioni në Theth, shkarkohen drejtuesit e Policisë së Shkodrës
10 Korrik 2025, 10:16
Aksident me vdekje në autostradën Tiranë-Durrës
10 Korrik 2025, 10:01
Inceneratori nuk ekziston, por qeveria vijon te shtojë fondet
10 Korrik 2025, 09:51
Shqipëria po plaket me ritme të shpejta! 30% e popullsisë mbi 60 vjeç
10 Korrik 2025, 09:46
Fundi i një epoke, Modric i thotë 'lamtumirë' Real Madridit
10 Korrik 2025, 09:36
Mali i Dukatit prej 6 ditësh në flakë, banorët kërkojnë ndërhyrje nga ajri
10 Korrik 2025, 09:27

“Varfëria në rritje”/ DW: Shumë njerëzve në Gjermani nuk u del rroga
10 Korrik 2025, 09:08
Horoskopi, çfarë kanë rezervuar yjet për ju sot
10 Korrik 2025, 08:51
Këmbimi valutor 10 Korrik, me sa shiten e blihen sot monedhat e huaja
10 Korrik 2025, 08:51

Foto/ Shkrumbohet gjatë natës restoranti në Theth, zjarri vihet nën kontroll nga banorët
10 Korrik 2025, 08:21

Rikthehet e nxehta përvëluese, termometri ngjitet deri në 40°C
10 Korrik 2025, 07:58
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
10 Korrik 2025, 07:46
Operatori turistik në Theth: Po na shembin shtëpitë pa paralajmërim
9 Korrik 2025, 22:54
Malltezi akuza Gabriel Escobar: U kërkoi prokurorëve të veprojnë ndaj Sali Berishës
9 Korrik 2025, 22:33
Trump dhe komandanti izraelit paralajmërojnë: Armëpushimi në Gaza mund të jetë pranë
9 Korrik 2025, 22:13
Zjarri në Landfillin e Elbasanit, pedagogu: Është një kancer dhe krim mjedisor
9 Korrik 2025, 21:54