Arkiva/ Blendi Fevziu: Shokët e mi po ikin, njëri mori me vete një copë bordurë nga Parku Rinia

1. E VETMJA RINI

Disa metra bordurë betoni, disa metra katrore lulishte dhe qindra, ndoshta mijëra të rinj të ngjeshur pranë njëri-tjetrit, që përjetojnë të trishtuar katastrofën e 46 vjetëve komunizëm në Shqipëri. Po ata djem, po ato vajza, po ata të njohur në parkun “Rinia”. Prej vitesh, prej muajsh, që nga studentët e diplomuar e deri tek gjimnazistët e porsaardhur. Këto metra bordure, ky bulevard mbetën ëndrra e tyre e vetme. Ato u bënë gëzimi, e ardhmja, shpresa, bota, moda, dashuria dhe dhimbja, u bënë rinia e tyre. Në çdo kohë, në çdo stinë, kur nuk binin daullet e aksioneve proletare, apo stërvitjeve ushtarake revolucionare.

Është një dramë, por me të tjera përmasa. Po aq e dhimbshme, po aq e thellë. Janë mijëra e mijëra vetë që kanë të drejtë të thërrasin: ku e kemi rininë, pse na e morët?! Nuk mund të kalohet indiferent ndaj saj, nuk mund të bëhesh i shurdhët. Një shok që bëhej gati ta linte përgjithmonë atdheun, merrte me vete një copëz betoni nga bordura e parkut.

-Ç’e do? – e pyeta.

-Do ta bëj medaljon, - më tha.

-Do ta var në qafë e do t’u them të gjithëve: kjo është rinia ime.

Po nuk është i vetmi. Është një prej qindra të rinjve të tjerë që morën udhët e botës me një copë rinie varur në qafë. Dhe vërtiten nëpër qytete e vende të huaja akoma më të trishtuar për rininë e humbur. E kam të vështirë ta harroj një shoqëri krijuesish që mblidheshin këtu. Qenë studentë pikture të talentuar, poetë të rinj, instrumentistë. Ëndërronin të bëheshin të njohur, ëndërronin vepra të bujshme, ulur në betonin e ftohtë të bordurës. Tani s’janë më. Dy të fundit u larguan me anije për në Itali. Ku janë vallë! Ç’qiell i huaj ju rri mbi kokë e ç’vepra i mbeten Shqipërisë pa u bërë? Më vonë do të ndihet plaga që i hapi atdheut kjo ikje.

2. KOHA E MADHE

Ishte një kohë që parku u boshatis. Veç ca hutaqë të frikësuar që dridheshin nga thirrjet e studentëve për demokraci. Qe dhjetor, qenë ditët e lëvizjes studentore. Ata qindra të rinj që mallkonin fatin e tyre të betontë u hodhën të parët ballë shkopinjve të gomës, u bënë shpirti i revoltës.

Pastaj pluralizmi, vala demokratike, greva e urisë. Mbi fytyrat e të rinjve damkosur nga trishtimi, u dallua buzëqeshja e sfidës ndaj vdekjes. Një herë të paktën, një herë në jetën tonë kishim qenë të lumtur...

3. PËRSËRI BETON DHE TRISHTIM

Kë të shoh më parë, për kë të shkruaj?! Dhe mund të bëhet reportazh për gjërat që i njeh kaq mirë?! Më kujtohet një thënie e Andre Zhidit: Më të vështirë e ke të shkruash për ato që i njeh mirë. Ndoshta është e vërtetë.

Ja një grup gjimnazistësh. Një magnetofon që ushton. Por është pak, është pak për të kënaqur vrullin e moshës së re. Funde të bukur, pantallona, nostalgji për shokë të ikur, ambicie për një jetë më të mirë, pasaporta të kuqe, ikje, kudo ikje.

Për kë të flas më parë, për grupin e fillimit apo studentët e trishtuar të Filologjikut. Dikur kishin ende shpresë. Kishin një shkollë ku studionin. Por, një ministër që në tri fjalë dy herë thotë: - sinqerisht. – Po kaq sinqerisht ua mbylli. Janë të papunë. Jemi të papunë. Papunësi masive që ngjeshet brenda kontureve të një parku të ngushtë.

Ç’të shoh më parë. Këto fytyra të trishtuara thonë gjithçka. Më gjeni një gëzim të vetëm ku mund ta harrojnë këta qindra të rinj dhimbjen e parkut. S’ka. Tamburet e orkestrave u çanë, autobusët e ekskursioneve s’kanë benzinë, në stacionet e trenave vringëllojnë shkopinjtë e sampistëve, klubet mbyllën herët pasdite nga frika e forcave destruktive, TV vazhdon të transmetojë filma të paraluftës, bibliotekat punojnë deri më 15.00. Nuk dua bukë, nuk dua të iki nga atdheu – më thoshte një shok – vetëm më gjeni diçka me çfarë të merrem. S’dua të më neveritet vetja.

Por edhe ai iku. I hipi një ditë tragetit si mijëra të tjerë. Dhe që andej larg ushtojnë telefonat. – Alo, alo, mrekulli. Nuk mërzitesh kurrë, ka kaq gjëra për të njohur e mësuar. Nuk ka bordura.

Mijëra të tjerë të magjepsur nga ky mister nuk bëjnë gjë tjetër veç mendojnë si e si të largohen. Asnjë thirrje për patriotizëm, asnjë nocion abstrakt nuk mund t’i mbajë më. Atdheu i lodhi me zhurmën e muzikës revolucionare.

Vërtitem përsëri e nuk di ç’të shkruaj. Jo se nuk ndjej dhimbje nga ikja, jo se nuk më vjen të thërras për shokët e mi që shtegtojnë nëpër botë me ca dollarë në xhep duke fjetur nën ura. Por sepse më kujtohen fjalët e një shoku të porsakthyer nga Brindizi.

-U bëra 22 vjeç dhe u desh të shkoja në Itali për të dëgjuar fjalë njerëzore. M’u kujtua nëna e vdekur. Po pse, pse duhet ta gjejnë ngrohtësinë në vendet e huaja?!

Shihni këta mijëra të rinj. Këto bordura të mbushura plot të parkut “Rinia”. Janë e ardhmja e atdheut, mos ja dhuroni botës. Mjaft më me lot nënash, mjaft më me vëllezër e motra që ndërsa përcjellin njëri-tjetrin pëshpërisin. – Shyqyr që iku, shpëtoi të paktën nga zallahia. Pse kjo frikë plumbash në Tiranë!?

Është e vështirë të shkruash një reportazh për ato gjëra që të dhembin edhe vetë, është e vështirë të shkruash një reportazh për shokët e tu...

*Botuar në gazetën “Rilindja Demokratike”, mars 1992. Titulli është i Politiko.al. Në origjinal “Trishtim rinor në Parkun Rinia”.