
Flash News
Furnizonin me karburant mjete lundruese pa përdorur kasë fiskale, procedohen 2 persona në Himarë
Aksident në aksin Manzë - Gjiri i Lalzit, plagosen 4 të rinj, njëri prej tyre në gjendje të rëndë
Evakuimi i 5 shqiptarëve nga Izraeli, 3 prej tyre mbërrijnë në Shqipëri
Apeli i GJKKO kthen në qeli ish-prokurorin e Sarandës
Akuzohet për fshehje të pasurisë, Apeli i GJKKO lë në fuqi dënimin për Fatos Tushen
"Rivaliteti me Dollarin!" The Economist: A mund të bëhet Euro një monedhë globale?
Monedha e parë rezervë e Europës ishte tetradrahmi, mbi të cilën ishte gdhendur një buf. Simboli i mençurisë kishte për qëllim të frymëzonte besimin te sundimtarët e Athinës së lashtë. Ky zog shfaqet edhe sot në versionin grek të monedhës 1 €. Tetradrahmi nuk njihet vetëm për këtë mes ekonomistëve modernë. Siç vë në dukje Barry Eichengreen nga Universiteti i Kalifornisë, Berkeley, gjatë historisë, çdo monedhë kryesore i ka përkitur një republike ose demokracie.
Dhe Athina ishte një demokraci. Kufizimi i pushtetit të njerëzve më të fuqishëm nëpërmjet votës së popullit, premton një shkallë qëndrueshmërie, e cila, së bashku me një ekonomi të madhe dhe fuqi ushtarake, është përbërës kyç për çdo monedhë. Mungesa e një qëndrueshmërie të tillë sot në Amerikë po i shtyn investitorët dhe politikanët të vënë në dyshim rolin e Dollarit si monedha rezervë botërore.
Në këto kohë vështirësish për Dollarin, a mund të ngrejë krye Euro? Christine Lagarde, presidentja e Bankës Qendrore Europiane (BQE), dhe Paschal Donohoe, kreu i Eurogroup, kanë folur së fundmi për mënyrat si mund të rritet roli ndërkombëtar i monedhës.
Euro nuk është ende gati të zëvendësojë Dollarin. Por mund të luajë një rol gjithnjë e më të rëndësishëm. Dhe nëse shfrytëzohet mirë ky rast i volitshëm, Europa mund të përfitojë nga ndryshimet në rendin financiar global. Që nga lindja në vitin 1999, Euro ka qenë një pretendent për statusin global. Në prag të krizës financiare të viteve 2007-09, zyrtarët europianë kishin shpresë se me kalimin e kohës, monedha mund të rivalizonte Dollarin.
Më pas erdhi kriza e Euros e viteve 2010. BQE-ja nuk ishte krijuar për të qenë një huadhënës i mundësisë së fundit, gjë që rriste rrezikun e shitjeve të bonove qeveritare. sistemi bankar i Europës ishte i ndarë përgjatë vijave kombëtare dhe i prirë ndaj krizave, si pasojë e lidhjes së dobët midis borxheve të lëkundura sovrane dhe institucioneve financiare edhe më të lëkundura.
Tregjet e kapitalit ishin tepër të vogla për të kompensuar një rrezik të tillë. Eurozona siguronte pak asete të sigurta për ata që kërkonin të “parkonin” paratë: emetuesit e bonove ishin ose tepër të kursyer (si në rastin e Gjermanisë) ose nuk kishin besueshmëri (si në rastin e Italisë dhe Spanjës).
Borxhi i përbashkët, i mbështetur nga gjithë blloku, ekzistonte me vështirësi. Perspektivat e zymta të rritjes ekonomike, më pas i detyruan yield-et afatshkurtra dhe afatgjata të shkonin nën zero. Asetet europiane ofronin kthime të ulëta fitimi, kështu që kishte pak kërkesë për Euron dhe nuk bëhej fjalë për një rol ndërkombëtar të monedhës.
Sot, Euro është në vend të dytë, por shumë larg Dollarit, duke përbërë një të pestën e rezervave globale të bankave qendrore, kundrejt tre të pestave që zë monedha e gjelbër. Edhe për sa i përket emetimit të bonove në valutë të huaj, ka shifra të ngjashme.
Gjatë dekadës së fundit, ndërsa bota është larguar ngadalë nga Dollari, Euro e ka pasur të vështirë të fitojë terren. Megjithatë, disa zyrtarë europianë tani besojnë se kjo mund të ndryshojë, për katër arsye.
E para është se arkitektura financiare e Eurozonës është bërë më e sigurt. BQE-ja tashmë ka marrë rolin si një huadhënës i mundësisë së fundit, edhe pse jo në teori. Kjo filloi me përgjigjen e bankës ndaj krizës së Euros. Asokohe institucioni drejtohej nga Mario Draghi.
Gjatë pandemisë Covid-19, banka krijoi një program të blerjes së bonove, me një buxhet prej më shumë se 1.8 trilionë eurosh (2.1 trilionë dollarë). Kur yield-et e bonove sovrane u zgjeruan së tepërmi gjatë inflacionit të vitit 2022, përgjegjësit monetarë krijuan një skemë të pakufizuar të blerjes së bonove, për të parandaluar që dallime të tilla të shkaktonin kriza në të ardhmen.
Investitorët kanë kuptuar gjithashtu se Bashkimi Europian do të mbështesë qeveritë në vështirësi dhe do ta bëjë këtë në një mënyrë bujare. Gjatë pandemisë, blloku krijoi një plan rimëkëmbjeje me vlerë 807 miliardë euro, të financuar nga borxhi i përbashkët i BE-së, për të ndihmuar vendet në vështirësi.
Për më tepër, BQE-ja po mbikëqyr 114 bankat më të mëdha të Europës, të cilat së bashku mbajnë 82% të totalit të aseteve bankare të kontinentit. Gjithashtu, investimi në Europë është bërë më i drejtpërdrejtë, një arsye e dytë për optimizëm. Fondi i rimëkëmbjes së pandemisë së Europës krijoi shumë borxhe të përbashkëta, dhe asete të sigurta europiane. Gjermania është gati të fillojë të shpenzojë shuma të mëdha, përmes një deficiti të financuar nga gjithë kontinenti për shpenzimet e mbrojtjes.
Arsyeja e tretë është se institucionet e Europës tani duken më tërheqëse, të paktën kur krahasohen me ato të Amerikës. Partitë e së djathtës së rreptë janë popullore dhe po fitojnë terren në vende si Gjermania dhe Franca.
Njëra është në pushtet në Itali. Megjithatë, në të njëjtën kohë, Euro është monedha e përbashkët e 20 shteteve sovrane dhe ka një bankë qendrore jashtëzakonisht të pavarur që e mbikëqyr atë. Anëtarët duhet të pajtohen njëzëri për çdo ndryshim në mënyrën e qeverisjes së monedhës.
Për më tepër, sanksionet ndaj vendeve të tjera do të kërkonin pëlqimin e 27 anëtarëve të BE-së. Sundimi i ligjit është thelbësor në BE. Baraspesha dhe kontrolli i pushtetit nuk vihen në dyshim. Në bllok mbizotëron mendimi se BE-ja duhet të jetë sa më e hapur ndaj tregtisë dhe investimeve të huaja.
BQE-ja ka krijuar një kornizë për ofrimin e likuiditetit në Euro për vendet jashtë Eurozonës, gjë që mund të jetë më tërheqëse për vendet e goditura nga kriza, sesa rregullat e Rezervës Federale Amerikane, në rast se Trump vazhdon me politikën e tanishme. Askush nuk dëshiron t’i japë presidentit amerikan më shumë ndikim.
Kontinent i vjetër, truke të reja
Ka dhe një arsye të fundit për optimizëm: gjendja e tregtisë ndërkombëtare. Ndërsa Amerika po tërhiqet nga tregtia globale, Europa do të luajë një rol më të rëndësishëm. Mallrat dhe shërbimet e faturuara në Euro, do të krijojnë tregje dytësore në këtë monedhë, si për financimin e tregtisë, sigurimet dhe derivativët mbrojtës për normat e interesit dhe valutat.
Edhe pse derivativët e monedhës jashtë bursës vazhdojnë të mbizotërohen nga Dollari, derivativët e normës së interesit në Euro ua kanë kaluar së fundmi atyre në monedhën e gjelbër. Lidhjet e reja tregtare do të çojnë gjithashtu në krijimin e llogarive kreditore dhe depozitave në Euro, në të gjithë botën.
Këto, nga ana tjetër, do të rrisin kërkesën për Euro dhe më pas për rezerva të bankave qendrore në Euro, pasi çdo huadhënës i mundësisë së fundit, duhet të ruajë rezervë monedhat e mbajtura nga institucionet financiare vendase.
Europa ka shansin për të marrë drejtimin në një rend të ri tregtar liberal, i cili do të krijonte mundësi për të ndryshuar sistemin financiar. Presidentja e Komisionit Europian, Ursula von der Leyen, vëren se “shumë vende në mbarë botën, dëshirojnë të punojnë me ne”.
Sipas hulumtimit të BQE-së, në vitet 2000, fqinjët lindorë të Eurozonës filluan të faturojnë tregtinë në Euro për shkak të lidhjeve më të ngushta tregtare me bllokun; tani e njëjta dukuri mund të përhapet gjetiu. Kapitali zakonisht ndjek shtrirjen gjeopolitike.
Hulumtimet nga Elisabeth Kempf dhe bashkautorët në Universitetin e Çikagos, zbulojnë se menaxherët e aseteve dhe bankat investojnë më pak në shtete të udhëhequra nga qeveri me prirje politike të ndryshme nga të tyret. Megjithatë, këto mundësi nuk do t’u bien në prehër europianëve. Do të nevojiten reforma të vështira.
Së pari, vendet me borxhe të larta, në veçanti Franca dhe Italia, duhet të nxisin rritjen ekonomike në mënyrë që të kenë qëndrueshmëri fiskale, në vend që të shtojnë grumbullin e bonove të investueshme thjesht për të mbajtur në funksion buxhetet e tyre.
Gjermania, Holanda dhe vendet skandinave, përballen me detyrën e kundërt: ato duhet të përdorin hapësirën fiskale për investime, në mënyrë për të krijuar asete të sigurta. Rritja ekonomike në të gjithë BE-në do të ndihmonte në rritjen e aseteve në Euro, duke përfshirë bonot qeveritare dhe duke i bërë ato ende më tërheqëse.
Europa gjithashtu ka nevojë për tregje më të mëdha dhe më të thella të kapitalit, për t’u dhënë investitorëve më shumë asete. Politikëbërësit deri tani janë përqendruar në përfitime të lehta teksa po përpiqen të lidhin së bashku tregjet e përçara kombëtare.
Ata po merren më tepër me çështje si procesi i sigurimit të aseteve, në vend të temave më polemike, si harmonizimi i ligjeve të falimentimit dhe rregullimi i biznesit. Planet e BQE-së për të lidhur vendet e treta me sistemin e saj të brendshëm të pagesave duhet të përparojnë më shpejt. Këtu do të ndihmonte edhe krijimi i euros dixhitale.
Zyrtarët europianë dëshirojnë ta bëjnë kontinentin më pak të varur nga Amerika dhe Kina. Një Euro më ndërkombëtare do të ulte kostot e huamarrjes për qeveritë kombëtare, gjë që do të ishte jashtëzakonisht e dobishme në këtë kohë të rritjes së shpenzimeve të mbrojtjes.
Tani për tani, pak politikanë europianë i kanë shprehur publikisht ambicie të tilla, sepse e dinë se kjo do të provokonte zemërimin e administratës Trump. Por kjo nuk ka rëndësi.
Financat ndërkombëtare funksionojnë sipas rregullave të caktuara dhe nuk kanë nevojë për fjalime madhështore. Mjafton të pyesni athinasit./ Monitor
Të fundit



Ndërron jetë ish-futbollisti dhe trajneri i njohur shqiptar
18 Qershor 2025, 16:17
BE kërkon “reforma tërësore” për median në Shqipëri
18 Qershor 2025, 16:06
Macron mbledh Këshillin e Mbrojtjes dhe Sigurisë së Francës
18 Qershor 2025, 16:04
Sulmet izraelite në 24 orët e fundit, të paktën 140 të vrarë në Gaza
18 Qershor 2025, 15:58
Refleksion mbi përgjunjen e Ramës para Melonit
18 Qershor 2025, 15:52
Kolegji Zgjedhor rrëzon kërkesën e PD-së për pavlefshmëri të zgjedhjeve edhe në Korçë
18 Qershor 2025, 15:38


Eurostat 2024: Çmimet në Shqipëri po kapin nivelin e BE
18 Qershor 2025, 15:07
Lufta/ Pse Rusia heziton të ndihmojë Iranin në konflikt me Izraelin?
18 Qershor 2025, 15:00
Blushi: Zëri i Ilir Metës do të kumbojë më fort se kurrë në Parlamentin e ri
18 Qershor 2025, 14:50
Shtyrja e seancës për Salianjin, avokati Ramaj tregon arsyet, kur pritet të lirohet
18 Qershor 2025, 14:40

I vuri zjarrin banesës së një gruaje, arrestohet i riu në Fier (EMRI)
18 Qershor 2025, 14:23
Kolegji Zgjedhor rrëzon edhe ankimimin e PD për Kukësin dhe Gjirokastrën
18 Qershor 2025, 14:09
Rinumërimi i votave në Tiranë/ Këlliçi: Po zbardhen manipulime masive të PS-së!
18 Qershor 2025, 14:00
Ayatollah mesazh Trump-it: Çdo ndërhyrje ushtarake do rezultojë në dëme të pariparueshme
18 Qershor 2025, 13:44
Kolegji rrëzon kërkesën e PD për pavlefshmëri të zgjedhjeve në Lezhë
18 Qershor 2025, 13:41

Evakuimi i 5 shqiptarëve nga Izraeli, 3 prej tyre mbërrijnë në Shqipëri
18 Qershor 2025, 13:23
Mes kaosit dhe abuzimit, a është Shqipëria gati të ofrojë turizëm dinjitoz?
18 Qershor 2025, 13:01
Apeli i GJKKO kthen në qeli ish-prokurorin e Sarandës
18 Qershor 2025, 13:00
SMILE.al - 5 vite histori, versioni më i mirë i suksesit!
18 Qershor 2025, 12:42
Akuzohet për fshehje të pasurisë, Apeli i GJKKO lë në fuqi dënimin për Fatos Tushen
18 Qershor 2025, 12:32


Shkaqet e vdekjeve në Shqipëri, kryesojnë sëmundjet e zemrës, shënojnë rritje vetëv*asjet
18 Qershor 2025, 11:47



Shtyhet pretenca për Jorgo Goron
18 Qershor 2025, 10:59

I dha karamele dhe tentoi të abuzojë me të miturën, arrestohet 60-vjeçari në Maliq
18 Qershor 2025, 10:33
Izraeli, Irani, ne dhe bota jonë
18 Qershor 2025, 10:21
Riumërimi i votave për Tiranën, i pranishëm në proces edhe Ilir Alimehmeti
18 Qershor 2025, 10:13
Vrasja e Grei Bihucit/ Prokuroria mbyll hetimet, çon për gjykim Florian dhe Klajdi Mukën
18 Qershor 2025, 10:06
Pse Rusia heziton të ndihmojë Iranin në konflikt me Izraelin?
18 Qershor 2025, 10:00
Lufta Izrael-Iran/ Mbyllet përkohësisht ambasada e SHBA në Jerusalem
18 Qershor 2025, 09:42
“Doja të bëhesha shkrimtar”, Berisha rrëfen ëndrrën e lënë përgjysmë
18 Qershor 2025, 09:33
Autor i disa vjedhjeve, kapet në Durrës hajduti nga Tirana (EMRI)
18 Qershor 2025, 09:24

Taksa të larta dhe diskrimin, pse emigrantët po largohen përsëri nga Gjermania?
18 Qershor 2025, 09:02
Person me rrezikshmëri shoqërore, arrstohet 27-vjeçari në Pogradec
18 Qershor 2025, 08:51
Nis sot rinumërimi i votave për qarkun e Tiranës
18 Qershor 2025, 08:37
Shqipëria në 11 vendet më të plakura të Europës, u moshuam 4 herë më shumë se BE-ja
18 Qershor 2025, 08:23
Horoskopi, çfarë kanë rezervuar yjet për ju sot
18 Qershor 2025, 08:12
Mot i paqëndrueshëm me alternime vranësirash, ja parashikimi për këtë të mërkurë
18 Qershor 2025, 07:58
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
18 Qershor 2025, 07:45

Porsa zgjohet në mëngjes, Trampi pyet: 'Mos m’i ka ngucë dikush shqiptarët'?!
17 Qershor 2025, 22:24
Ish-prokurori: Grupet kriminale janë më të strukturuara në Shqipëri
17 Qershor 2025, 22:02



Korçë/ Një grua bie në kontakt me energjinë elektrike
17 Qershor 2025, 20:55
Hapja e 94 kutive në Elbasan, Himçi: KQZ nuk na i dërgoi të plota pamjet filmike
17 Qershor 2025, 20:45
Vdekja nuk të bën as të mirë, as të keq
17 Qershor 2025, 20:38
Vetëm 1 nga 5 turistë flenë në apartamente apo hotele
17 Qershor 2025, 20:25

Komisioni Evropian propozon ndalimin e plotë të importit të gazit rus
17 Qershor 2025, 19:46
‘Shqetësim serioz’: BE dënon sulmet e qeverisë ndaj SPAK pas arrestimit të Veliajt
17 Qershor 2025, 19:36
Çmimet e karburantit “fluturojnë” pas tensioneve Izrael-Iran
17 Qershor 2025, 19:19
Shqiptarja u vra nga ish-burri, vëllai: E kishte denoncuar për dhunë, askush nuk ndërhyri
17 Qershor 2025, 18:56

Deklaratat e Trump/ PDK e LDK: Kosova duhet të jetë gati për zhvillimet ndërkombëtare
17 Qershor 2025, 18:28
Ushtria iraniane thotë se goditi qendrën e inteligjencës ushtarake izraelite në Tel Aviv
17 Qershor 2025, 18:17
Përfundon rinumërimi i 94 kutive të Gramshit dhe Peqinit
17 Qershor 2025, 18:08
Burimi: Rendi botëror është shkatërruar, si po drejtohet bota sot
17 Qershor 2025, 17:50
Sezoni i qershive, zbuloni vlera e larta ushqyese dhe sa duhet të hani çdo ditë
17 Qershor 2025, 17:34
Shqipëria dhe Serbia nisin evakuimet nga Izraeli, Kosova asnjë sqarim
17 Qershor 2025, 17:20
Eksportet nuk kanë fuqi të ringrihen, bizneset pezullojnë investimet
17 Qershor 2025, 17:10
Atlanta United afër marrëveshjes me qendërmbrojtësin ndërkombëtar të Shqipërisë
17 Qershor 2025, 16:59
Ura mbi Bunë peng i burokracive
17 Qershor 2025, 16:50
‘Kali i bardhë i Celibashit’
17 Qershor 2025, 16:40
Deputeti i PS del nga SPAK, kyç gojën për mediat: Nuk flas dot
17 Qershor 2025, 16:29
Pse është zgjedhur Belgjika për vuajtjen e dënimit nga të dënuarit e Gjykatës Speciale?
17 Qershor 2025, 16:21
Çfarë janë bombat 'shkatërruese të bunkerëve' dhe baza bërthamore e Iranit në një mal
17 Qershor 2025, 16:18
Nënë e bijë dhunojnë 14-vjeçaren në Tiranë
17 Qershor 2025, 16:08
Temperaturat ekstreme, ja ushqimet që duhet të hani për të përballuar vapën
17 Qershor 2025, 16:00


Iu gjet k*nabis, arrestohet 20-vjeçari në Vlorë
17 Qershor 2025, 15:24
Gjendet një trup i pajetë te "Bulevardi i Ri" në Tiranë
17 Qershor 2025, 15:21
Zjarr në Elbasan, përfshihen nga flakët godinat e OST-së
17 Qershor 2025, 15:05

Egnatia mëson kundërshtarin në Champions League
17 Qershor 2025, 14:55
Vrasja e Pjerin Xhuvanit në Elbasan, Arbër Paplekaj kërkon liri me kusht, caktohet seanca
17 Qershor 2025, 14:45
Qytetet më të mira për të jetuar në botë, Vjena bie sërish nga froni
17 Qershor 2025, 14:36
Plarent Ndreca thirret në GJKKO
17 Qershor 2025, 14:31
Kërkon lirimin me kusht, shtyhet seanca për Ervin Salianjin
17 Qershor 2025, 14:17
Evakuohen 5 shqiptarë nga Izraeli, pritet të kthehen në Shqipëri
17 Qershor 2025, 14:06

Në fillim “studentë” pastaj deputetë, socialistët nisin të hënën “Akademinë Politike”
17 Qershor 2025, 13:49

Dosja “5D”, GJKKO dënon 5 ish-zyrtarët e Bashkisë Tiranë, përfitojnë nga gjykimi i shkurtuar
17 Qershor 2025, 13:27
Lufta Izrael-Iran/ Analiza e "The New York Times": Kush mund të durojë më shumë dhimbje?
17 Qershor 2025, 13:10
Gjykata e Posaçme lë në burg Veliajn, SPAK paraqet prova të reja
17 Qershor 2025, 12:57