They 'freeze' tenders for the disinfection of coastal areas, tourists 'fight' with mosquitoes

The increased presence of mosquitoes is annoying for Lekë Marku, an entrepreneur on the beach of Velipoja. The owner of a hotel and restaurant on the beach, he complains that in Velipoja no disinsection has been carried out for years, increasing the population of mosquitoes.

"Tourists have a problem with the presence of mosquitoes, as it creates a nuisance for them, and so in one way or another this damages tourism," says Marku, while adding that he himself has tried to carry out disinsection within his business, but this has no impact on the surrounding area.

"This year it will be a serious problem, because the institutions did not even inspect the area initially," he says.

Mosquitoes are the insects that worry people the most during the summer season, but according to the Institute of Public Health, ISHP, which must also carry out the process of dissecting them, they are also dangerous.

"When mosquitoes bite, they inject some of the fluid of the salivary glands into the wound they open. Some of them are able to inject infectious microorganisms and thereby transmit various diseases such as malaria, West Nile Chikungunjen fever, yellow fever, dengue fever, filariasis,” reads a 2015 PIH document trumpeting the war to insects.

But despite the risk, ISHP and the State Agency for Centralized Procurement, ASHPP, have failed for two years to conclude a tender for carrying out the disinsection process.

This has brought concerns either for businesses or for the municipalities that manage coastlines.

"The presence of mosquitoes and insects definitely harms tourism," Fier Municipality told BIRN in an official response, explaining that it itself had no right to intervene.

Procurement vicissitudes

In 2014, the government of Prime Minister Edi Rama declared war on mosquitoes and promised a disinsection process - which, according to Rama, would be carried out for the first time in 23 years. But the process did not go smoothly.

The tenders held in 2019 were appealed and after the denunciation of one of the participating companies, they are being investigated by SPAK for "violation of equality in tenders".

“Prokuroria e Posaçme ka regjistruar procedimin penal Nr.222 datë 12.08.2021, për veprën penale të parashikuar nga neni 258 i Kodit Penal. Ky procedim penal është në fazën e hetimit,” tha SPAK në përgjigje të një kërkese për të drejtë informimi.

Mediat kanë raportuar edhe për thirrjen në prokurori të zyrtarëve të ISHP-së – institucionit që ka marrë përsipër t'i kryejë tenderat. Përplasjet për këto tendera mes një grupi të vogël operatorësh ekonomikë kanë qenë të pranishme thuajse sa herë ka pasur gara.

Dokumentet e bëra publike në faqen openprocurement.al, tregojnë se një situatë e ngjashme u përsërit edhe në vitin 2022. Nga 7 kompani që u përfshin në garë në 4 tenderat me vlerë totale prej 79.2 milion lekësh, gjashtë u ankuan për procedurat. Në të katër garat e hapura, pati të paktën dy ankues të ndryshëm. Kjo duket se solli edhe anulimin e garave.

Ndërkohë, tenderat e këtij viti janë ende në zhvillim e sipër, edhe pse procesi duhej të ishte mbyllura para fillimit të sezonit turistik. Këtë vit, shuma e vënë në dispozicion për shërbimin në total është 120.2 milionë lekë, ndërsa gara është ndarë në 6 lote për 6 qarqet kryesore: Shkodër, Lezhë, Durrës, Tiranë, Fier dhe Vlorë.

Njëlloj si në tenderat e zhvilluar më herët, edhe këtë herë ka pasur ankime. Siç del nga dokumentet publike për të 6 tenderat, ka një ankim të kompanisë NRG Shpk mbi specifikimet teknike, i cili është pranuar pjesërisht nga Komisioni i Prokurimeve Publike, KPP.

Në garën e vijuar pas vendimit të KPP-së janë shpallur publikisht deri më 23 qershor, fitues për dy lotet e Tiranës dhe Vlorës. Por edhe në këtë rast, koha kur do të ndodhë dezinsektimi është ende e paqartë.

Administratorët e kompanive fituese i thanë BIRN se ishin të pasigurtë se kur mund të fillohej puna dhe se procedurat ishin vonuar.

“Jemi fitues, por presim ankimimin. Ne jemi gati, por procedurat janë të tilla,” tha Albert Metani, përfaqësues i Metani Shpk, që ka fituar garën në tenderin për dezinsektimin në qarkun e Tiranës, ku dy operatorët e tjerë u skualifikuan.

Të njëjtën gjë tha në një bisedë telefonike edhe Fatos Lashi, përfaqësues i Egian Med Shpk, që fitoi tenderin për bregdetin e Vlorës. Lashi i tha BIRN se ende kishte kohë për të kryer procedurën, por pranoi se ajo do duhej të ishte kryer që në pranverë.

“Përsa kohë temperaturat janë mbi 15 gradë celcius ka kohë, por duhej të ishte kryer më parë,” tha Lashi, ndërsa shtoi se ai nuk mund të fliste mbi vonesat procedurale. “Në rastin më të mirë fillojmë në 15 korrik,” shtoi ai.

Një përfaqësuese e kompanisë NRG Shpk, e cila ka ankimuar të 6 procedurat, nuk pranoi të komentonte.

Instituti i Shëndetit Publik ishte lakonik në përgjigjet që i dha BIRN në lidhje me tenderat dhe procedurat si dhe për fazën ku ndodhej procesi. ISHP këmbënguli në përgjigje se ata kishin përpiluar vetëm specifikimet teknike për shërbimin.

“Instituti i Shëndetit Publik ka hartuar specifikimet teknike lidhur me shërbimin e dezinsektimit të zonave bregdetare dhe urbane dhe ka kryer monitorimin entomologjik të tyre,” thuhet në përgjigje.

Bashkitë pa informacion

Vida Hyseni është 78 vjeç dhe prej vitesh ka një shtëpi pushimi në Golem, por ankohet se gati e ka të pamundur që ta vizitojë, pasi nuk mund të flejë gjumë nga mushkonjat.

“Janë një tmerr i vërtet, gjithë natën rrimë zgjuar duke luftuar me mushkonjat,” thotë e moshuara.

Bizneset e hotelerisë dhe ato të shërbimeve turistike, thonë se nuk kanë asnjë informacion nëse janë kryer apo jo dizinsektime – por ankohen gjithashtu për praninë e mushkonjave.

Blerim Norja, menaxher i një hoteli në zonën e Durrësit tha për BIRN se dezinsektimin e ka kryer personalisht në zonën e biznesit të tij, por nuk është informuar për fatin e procesit që kryhet nga institucionet publike.  “Nuk e di në qoftë se është bërë dezinsektimi i plazhit, unë si çdo vit e kam kryer vetë në mënyrë private në biznesin tonë,” tha ai.

Edhe institucionet lokale nuk kanë më shumë informacion. Bashkitë e Vlorës dhe Fierit që iu përgjigjën kërkesave për informacion nga BIRN thanë se ato nuk kishin dijeni mbi fatin e procesit.

“Dezifektimi i bregdetit nuk është bërë për këtë vit. Arsyen pse nuk është bërë duhet të kërkoni informacion nga Ministria përkatëse,” shkroi bashkia e Fierit, duke qartësuar më tej se nuk ishte në kompetencat e saj të merrej me këtë punë.

Njëlloj edhe bashkia e Vlorës thotë në përgjigje se nuk ka informacion. Bashkia thotë se ajo bën vetë dizisketim në institucionet në varësi të saj dhe parqet, por nuk ka tagër mbi zonat më të gjëra si plazhet.

Ndërkohë bashkia e Durrësit pretendon se i ka dhënë vetë zgjidhje situatës, edhe pse nuk është e qartë mbi çfarë tagrash ka vepruar dhe si.

“Një nga faktorët disfavorizues të sezonit turistik veror, është prania e mushkonjave dhe insekteve të tjera në vijën bregdetare. Prandaj ne si Njësi e Vetëqeverisjes Vendore  kemi marrë të gjitha masat e nevojshme për  një sezon turistik veror sa më të pastër,” tha bashkia e Durrësit në një përgjigje me shkrim.

Fatos Lashi, representative of the company "Egian Med" Shpk, told BIRN that if the tenders will not be contested in the future and the administrative procedures are closed, the process of disincentives can continue normally even during the season.

Lashi also added that it was good news that the contracts were for two years, since in addition to the remainder of this season, the years 2024 and 2025 will also be covered. Reporter.al