Boshko Jakshiç /Politika
Po kalon koha e balancimeve prej zhongleri, shpërndarjes së premtimeve të dhëna në takimet kokë më kokë, tregtisë së ndikimeve, diplomacisë së tryezave, lëkundjeve të Serbisë herë nga Perëndimi e herë nga Lindja, shitblerje të nacionalizmave, zbulim të planeve jo ekzistuese dhe fshehje e planeve ekzistuese për t’ia zënë sytë opinionit publik.
Po afrohet finishi i sagës kosovare, ndërkohë që liderin serb nuk e ndihmojnë më as shkathtësitë magjike të Hudinit për ta zgjidhur problemin, e me këtë të mos i shkelë në kallo ndonjërit nga lojtarët e mëdhenj për të cilët ka menduar se i ka në anën e tij. Po vjen Fajronti, koha për të paguar atë që Aleksandër Vuçiçi po e shtyn prej vitesh. Nuk ka më ulje në dy karrike.
Anxhela Merkeli dhe Emanuel Makroni kanë ulur në tryezën e bisedimeve, pas një pauze të gjatë, liderët e konfliktit kosovar, por ka një pyetje që tani për tani qëndron pezull në ajër: a ka Bashkimi Europian një plan për zgjidhje?
Federika Mogerini, e cila është shprehur dakord për shkëmbimin e territoreve, është zëvendësuar nga Zhozep Boreli, dhe ky i fundit si edhe emisari special Mirosllav Lajçak, ndjek udhëzimet e kancelares gjermane, së cilës kjo ide, e lançuar nga ShBA-të i ka shërbyer ta kthejë Unionin kundër administratës së Donald Trampit.
Ndarja, shkëmbimi i territoreve apo korrektimi i kufijve ka mundësi të kenë një potencial ndezës për tërë Ballkanin Perëndimor, por ky, me sa dihet, është i vetmi projekt që ka gëzuar mbështetjet e Presidentit të Serbisë dhe të Kosovës, megjithëse jo të opinioneve publikë përkatës.
Tani kjo ide është hequr nga agjenda. Unioni ka rol udhëheqës, thotë Boreli. Dialogu është kthyer “në rrugë të drejtë”, nënvizon Lajçaku duke implikuar me këtë se ka qenë “në rrugë të gabuar” këta 20 muajt e fundit që përputhen me iniciativën e ShBA-ve.
Lajmërimi i ndryshimit të kursit mund të lidhet edhe me publikimin e akuzës kundër Thaçit dhe ekipit të të dyshuarve për 100 vrasje- gjë e cila çoi te shtyrja e takimit “historik” të Uashingtonit, i cili kërcënonte t’i shtynte jashtë procesit të bisedimeve akoma më shumë aktorët e tjerë ndërkombëtare.
Derisa të mos qetësohet pluhuri pas këtij tërmeti të befasishëm me epiqendër prokurorinë e Hagës për krimet e UÇK-së, hetuesit publikë po përpiqen të identifikojnë viktimat e mundshme. A mos është kjo diplomacia agresive kosovare e Trampit? Apo funksioni presidencial i Thaçit, për të cilin dyshohet se kishte si qëllim të lidhte marrëveshje me amerikanët e cila do t’i jepte imunitet personal?
Angazhimi i rinovuar franko-gjerman duket se është më shumë rezultat i kërkesës për të mos lejuar që Trampi të lidhë ndonjëfarë marrëveshje mbi Kosovën duke u dhënë kësisoj partnerëve atlantikas një mësim nga diplomacia, sesa mundësi reale për të zgjidhur konfliktin. Merkeli nuk i’a fal Shtëpisë së Bardhë, e cila në harkun kohor prej një viti, rrëzoi dy qeveri në Prishtinë të cilat anonin nga Berlini.
Amerikanët u shtynë mënjanë në momentin kur dukej se takimi i Uashingtonit do të jepte një thyerje me rëndësi, siç ishte ajo e muajit shkurt kur, nën syrin vigjilent të të dërguarit personal të Trampit, Riçard Grenelit, u nënshkrua deklarata për synimet për rinovimin e transportit hekurudhor dhe përfundimit të autostradës nga Nishi deri në Merdare.
Emisarët atlantikas Metju Palmer dhe Mirosllav Lajçak përsërisin se nuk ka dallime mes tyre dhe se kanë të njejtin vizion për rajonin, por, duke patur parasysh thellësinë e çarjes atlantike, është e qartë se edhe Kosova bën pjesë në agjendën e konflikteve të brendshme mes aleatëve të deritanishëm.
A mos vallë dialoguesit serbë dhe kosovarë i janë mbështetur BE-së, por megjithatë vazhdojnë edhe më tej të llogarisin amerikanët, angazhimi i të cilëve ishte shumë i mirëpritur edhe në Beograd edhe në Prishtinë?
Presidenti i Serbisë aktualisht gjendet në dilemën, aspak për t’ia patur lakmi, Perëndim-Perëndim, ndërkohë që rritet presioni nga ana e Rusisë, e cila kurrsesi nuk do të donte të priste zgjidhjen sipas një skenari amerikan dhe minon më shumë zell çdo të këtillë. Që gjithçka të jetë edhe më e ndërlikuar, këtu bën pjesë edhe ndikimi i “vëllait” të Vuçiçit nga Kina (Vuçiçi e quan presidentin kinez “brate Si”- shën. i përkth.) dhe mikut të madh nga Turqia. Nuk është rastësi që presidentit të Serbisë t’i duket se tani është më mirë të “fshihet nën gur”.
Europianët do të dëshironin ta pengojnë depërtimin e ndikimeve të dëmshme për ta. E udhëhequr nga frika e destabilitetit dhe nga interesat për ekspansionin e vetë asaj, ka filluar të vërë në funksionim boshtin gjermano-francez, por gjithsesi BE-ja nuk ka një ide të qartë se çfarë duhet të ndërmarrë në Ballkanin Perëndimor, dhe aq më pak sesi ta zgjidhë problemin kosovar.
Në takimin e parë të Vuçiçit me kryeministrin kosovar Avdullah Hoti u bisedua për të zhdukurit dhe të shpërngulurit dhe për ekonominë. Meqenëse aktorët bien dakord me mendimin se bisedimet ishin “të vështira”, atëherë si të pritet një kuadër më i fortë politik pa të cilin nuk ka zgjidhje të qëndrueshme dhe afagjatë për konfliktin që kërcënon më shumë se çdo tjetër Ballkanin Perëndimor?
Nuk duket se BE-ja ka ndonjëfarë idesh të freskëta. Ajo që ishte e mundur të dëgjohej nga Lajçaku në Prishtinë dhe në Beograd dhe më vonë në Bruksel ishte vetëm një koleksion frazash diplomatike të shpëlara mbi përkushtimin e BE-së për zgjidhjen e problemit. Dhe agjë më tepër. Qëndrimet e aktorëve direktë vazhdojnë të jenë të larguara nga njëri tjetri. Kryeministri Hoti kërkon njohje të pavarësisë, presidenti Vuçiç përsërit se është “detyra e tij e shenjtë” ta refuzojë njohjen.
Mbetet përt’u parë nëse amerikanët do të përfshihen në dialog. Trampi nuk njihet si dialogues i durueshëm dhe shumë lehtë mund të ndodhë që të ngrejë duart nga zgjidhja e problemit të Serbisë së vogël dhe Kosovës akoma më të vogël. Ose të bëjë presion të fortë duke minuar aktivizimin e rinovuar të europianëve.
Të kënaqur mund të jenë rusët, meqenëse çdo zgjatje e status quo-së ka rëndësi për Moskën t’ia mbajë këmbën në derë Ballkanit Perëndimor pa u penguar nga askush.
Vuçiçi blen disi kohë megjithëse ora e tij e rërës po rrjedh me shpejtësi. Do të jetë diçka e keqe nëse përpiqet të vazhdojë me diplomacinë qaravitëse mes Perëndimit dhe Lindjes. Presidenti Makron ka deklaruar se dëshiron një marrëveshje deri në fund të vitit, e kësisoj, është e mundur që në Prishtinë të kenë të drejtë kur thonë se është fjala për “fazën përmbyllëse të marrëveshjes përfundimtare”.
Para BE-së qëndron një sfidë serioze për hir të kredibilitetit të saj, të tregojë se ka masa konkrete për të zgjidhur problemin kosovar, të sigurojë paqe afatgjatë dhe të ndihmojë me të gjitha mjetet Ballkanin Perëndimor në mënyrë që ai të bëhet një territor në të cilin jetohet në përputhje me normat e botës demokratike. Si fillim duhet të sigurojë që të realizohen të gjithë nenet e marrëveshjes së Brukselit tashmë të nënshkruar.
- Përktheu për Politiko.al: Xhelal Fejza
- Fajront-koha e mbylljes, fjalë që përdoret në vendet që flasin serbo-kroatisht, por e ka origjinën nga gjermanishtja.
Financuar Nga Bashkimi Europian
