Hija që na rëndon: Vështrim kritik mbi vazhdimësinë e komunizmit dhe 'kryengritjen e papërfunduar' në Shqipëri

Pjesa I (nga V): mbi teorinë e kryengritjeve dhe pyetjeve të duhura

nga Andi Mustafaj

Një tranzicion i pambarimtë ka prekur vendin tonë. Krizë mbas krize, konflikt mbas konflikti, skandal mbas skandali, njëlloj si Sizifi mitologjik, shoqëria jonë vëren me një pafuqi përvëluese dëmet. A po ngrihen pyetjet e duhura në mënyrën e duhur për të gjetur shkakun e thellë që ka sjellë pasojat e situatës politike dhe shoqërore në Shqipëri? Kjo problematikë filozofike, e ndarë në dy pjesë si faqet e së njëjtës monedhë, mbart në vetvete një peshë të madhe në rrjedhën e trazuar të rrugëtimit politik të vendit tonë.

Jam munduar prej kohesh ta përkthej këtë ide në analizën e jetës politike shqiptare. Kam vërejtur me vëmendje politikanë, gazetarë, analistë, ekspertë, intelektualë të cilët shpalosin në mënyrë të vazhdueshme diagnostikun e tyre mbi të metat e sistemit tonë apo vuajtjet e popullsisë shqiptare. Në gjykimin tim, ky diagnostik është po aq i plotë përsa i përket pasojave që prekin sistemin tonë politik dhe administrativ (korrupsioni, kriminaliteti, klientelizmi, paaftësia), sa i pjesshëm përsa i përket shkaqeve që i kanë sjellë.

Shkakun, ne kemi tendencë ta kufizojmë te njerëzit. Në vend që të bëjmë pyetjen e thellë “përse kemi arritur në këtë pikë degradimi të shtetit dhe shoqërisë sonë", pyesim "për faj të kujt?". Ky "kujt" është doemos njeri.

Në një sistem politik dhe administrativ, njerëzit individualisht (politikanët, militantët, qytetarët etj,.) apo si grupe (partitë politike, media, organizatat jo qeveritare etj.) nuk janë gjë tjetër veçse mjetet që përçojnë, që ndërlidhin shkakun e vërtetë me pasojat e shkaktuara prej tij. Megjithatë është më e lehtë për shoqërinë, e cila gjendet në hallkën e fundit të zinxhirit, të kërkoj një fajtor të dukshëm, të prekshëm.

Ajo mendon se mbi këtë fajtor mund të veprojë në mënyrë të drejtpërdrejtë, mund ta ndëshkojë duke e rrëzuar nga pushteti apo duke e futur në burg, në të kundërt nga teoritë apo mendimet filozofike të cilat, edhe pse mbartin në të vërtetë shkakun, duken diçka abstrakte dhe e paprekshme. Njehsimi i shkakut me mjetin përçues ka si pasojë një efekt deri diku qetësues për shoqërinë.

Sado më qetësues të jetë ky fakt për shoqërinë, nuk e bën me të vërtetë atë. Sjellja e njerëzve, cilado qoftë ajo, nuk ka ekzistencë të pavarur dhe nuk mund të kuptohet kurrherë jashtë historisë dhe sistemit politik e shoqëror në të cilin vepron. Në disa rrethana të veçanta dhe të rralla, mjeti përçues mund të përbëjë një pjesë të shkakut. Ky është për shembull rasti i njerëzve të jashtëzakonshëm, të cilët kanë arritur nëpërmjet lidershipit të tyre të ndryshojnë sado pak rrjedhën e historisë. Fatkeqësisht, historia moderne nuk na ka sjellë një “De Gaulle” shqiptar dhe në mënyrë të gjerë, liderët tanë i janë përshtatur kohës së tyre, por nuk e kanë përdredhur atë.

Si pasojë, vetëm te kuptimi i plotë i historisë mund të gjendet shkaku i vërtetë, i cili, nëpërmjet mjetit përçues (njerëzit) shkakton pasoja pozitive apo negative në një sistem shoqëror.

Duke moskuptuar këtë element thelbesor, që njerëzit nuk janë shkaku, por vetëm mjeti përçues, ne dënojmë veten që të jetojmë brenda një rrethi të mbyllur ku “gjarpri kafshon bishtin e vet” në mënyrë të përhershme.

Nuk mjafton që të rrëzohet Edi Rama që sistemi shqiptar të përmirësohet menjëherë. Në të kundërt nga çka megalomania e tij na ka mësuar, Edi Rama nuk është gjë tjetër veçse një simptomë e një sëmundjeje shumë herë më të madhe që na ka prekur. Nëse Opozita nuk i bën pyetjet e duhura vetes, ajo vetëm do luftojë simptoma duke mos shëruar kurrë sëmundjen dhe në mënyrë të sigurt do ripërtërijë gabimet e paraardhësve të saj, sepse do gjendet nën trysninë e forcave të jashtme që nuk i kupton.

E vetmja zgjidhje gjendet te brezi i ri, si një shans që ripërtërihet në mënyrë ciklike për një shoqëri. Kur një brez i ri arrin në maturitet dhe në hyrjen aktive të jetës shoqërore ai është akoma një element neutral. Një element, i cili gjendet i baraslarguar nga trysnia e historisë së prindërve të tij dhe aspiratave për të krijuar identitetin dhe historinë e vet. Që ky brez të marrë këtë rrugë të fundit, ai duhet t’i bëjë pyetjet e duhura vetes. Pse jemi në këtë gjendje?

Ky rrugëtim kërkon në radhë të parë që të mos kërkohen fajtorë apo të bëhet gjueti shtrigash. Është e mundshme që arsyet që na kanë sjellë këtu sot nuk lidhen me faj apo me dashakeqësi, por mund të jenë fryti i veprimeve zinxhir, shpesh të pakuptuara të historisë sonë.

Ky rrugëtim kërkon në radhë të dytë një modesti të madhe; brezi i ri nuk duhet të vuajë nga “kompleksi i Mesisë” (kompleksi i njerëzve që u duket sikur do shpëtojnë vendin). Nuk duhet të ketë si synim “shpëtimin” e shoqërisë, por të vendosë gurin e vet në forcimin e shtetit të së drejtës dhe demokracisë për të rritur në fund mirëqenien e qytetarëve shqiptarë.

Ky rrugëtim kërkon në radhë të tretë një vendosmëri të madhe për shkak se sistemi i tanishëm, mbështetur nga njerëz që tashmë nuk njohin gjë tjetër, nuk do dorëzohet lehtë.

Sot e kësaj dite, i vetmi element akoma i paditur në vendin tonë është pozicionimi që do ketë brezi i ri. Nëse ky i fundit nuk i bën pyetjet e duhura vetes dhe nuk plotëson kushtet e mësipërme, ajo do shndërrohet në faktor ushqyes të sistemit duke zënë vendin e tij si një hallkë më tepër midis shkakut dhe pasojave. Nëse ai i bën pyetjet e duhura vetes dhe tregon modesti e vendosmëri, ekziston mundësia që ai të shndërrohet në faktorin ndryshues që do këpusë zinxhirin.

Në mbështetje të kësaj dëshire do mundohem të zhvilloj një tezë mbi shkakun e thellë që ka sjellë pasojat që ne njohim të gjithë sot në sistemin tonë politik e shoqëror.

vijon...

Kontakto me Politiko në rast se: Mendoni se nuk shkruajmë Shqip Mendoni se kemi bërë shkelje etike Mendoni se kemi bërë CopyPaste Mendoni se kemi bërë FakeNews Doni të postoni nje Lajm