James W. Pardew/ The Hill
Çilit interes të mundshëm amerikan i shërben diplomacia aktuale e administratës Trump që po destabilizon Kosovën, një vend i vogël dhe delikat pro amerikan në Ballkan, gjatë një pandemie globale? Dhe pse do ta bënte këtë ekipi Trump kur ShBA ndaloi Serbinë – me forcë – nga kryerja e genocidit në Kosovë në 1999?
Kjo është veçanërisht e habitshme pasi ShBA ishte lojtari kryesor në pavarësimin e Kosovës dhe që atëherë Kosova ka qenë vendi më pro-Amerikan në Europë. Megjithatë, diplomacia aktuale amerikane favorizon Serbinë, aleatin më të afërt të Rusisë në rajon.
I dërguari i Trump, Richard Grenell, e ka shtyrë Kosovën drejt pranimit të kërkesave serbe, si pjesë e një “negociimi” për të normalizuar marrëdhëniet midis dy vendeve.
Grenell udhëheq përpjekjen e tanishme diplomatike të ShBA në Kosovë; ai mban gjithashtu postet e Ambasadorit amerikan në Gjermani dhe ushtrues i detyrës së Drejtorit të Inteligjencës Kombëtare. Kjo është një gamë absurde detyrash për dikë me përvojë të kufizuar diplomatike dhe asnjë në inteligjencë.
Grenell shihet si një ambasador i dështuar në Gjermani, nëse marrim si standard marrëdhëniet bashkëpunuese me, ndoshta, aleatin më të rëndësishëm demokratik të Amerikës në Europë. Zyrtarët gjermanë mezi presin që Grenell të ikë prej aty.
Ambasadorja amerikane në OKB Susan Rice e quajti Grenell-in “një nga njerëzit më të këqij, më të pandershëm që kam hasur ndonjëherë.”
Serbia sot udhëhiqet nga Presidenti Aleksandar Vucic, një nacionalist serb që po përdor urrejtjen etnike si një mjet politik për të fituar mbështetjen politike lokale – ashtu siç bëri Sllobodan Millosheviç në vitet 1990. Sot, liderët serbë në Beograd vazhdojnë të nxisin ndarjen dhe armiqësinë në Bosnjë dhe Kosovë. Vladimir Putin është i lumtur që ndihmon Beogradin në çdo gjë që minon unitetin e Europës Perëndimore dhe Shteteve të Bashkuara.
Ajo që Trump dhe Grenell janë duke bërë tani në Kosovë, është shmangie themelore nga politikat e suksesshme amerikane në rajon.
Një parim amerikan që solli paqe në rajon deri në vitin 2008 ishte koncepti që kufijtë ishin fiksë dhe se zgjidhjet politike duhet të gjenden brenda kufijve të kombeve të interesuara. Marrëveshja e Ohrit, që parandaloi luftën në Maqedoni, e thotë qartë se “nuk ka zgjidhje territoriale për çështjet etnike.” Të drejtat, jo territori, janë zgjidhja për këto probleme.
Udhëheqja amerikane e një koalicioni të fortë partnerësh ndërkombëtarë përdorën diplomaci dhe forcë ushtarake për t’i dhënë fund gjenocidit serb në Bosnjë, për të ndaluar një katastrofë tjetër brutale humanitare në Kosovë dhe për të parandaluar një luftë civile në Maqedoni nga 1995 deri në 2008, pasi ish-Jugosllavia u shpërbë. Përpjekja, e udhëhequr nga amerikanët, në ish-Jugosllavi ishte një sukses i madh i politikës së jashtme të ShBA-ve në periudhën e hershme pas-Sovjetike.
Sot, Kosova është një vend sovran demokratik, i njohur nga 97 kombe. Por Serbia ka përdorur ndikimin e saj për të bllokuar anëtarësimin e Kosovës në Kombet e Bashkuara dhe institucionet e tjera ndërkombëtare. Si reagim, Kosova vendosi një tarifë 100 përqind për mallrat serbe që hyjnë në vend. Grenell është duke e shtyrë Kosovën të eliminojë tarifat për të zhbllokuar negociatat e ngecura.
Meqenëse sanksionet dhe tarifat ndërkombëtare janë politika e parapëlqyer e administratës Trump, kundërshtimi i Trump ndaj tarifave të ligjshme të importit të Kosovës si mjet politik është përtej ironisë.
Për të bërë presion ndaj Prishtinës për heqjen e embargos, ShBA-ja pezulloi ndihmën e aq shumë nevojitur për Kosovën. Disa zyrtarë në Uashington madje përmendën mundësinë e heqjes së kontigjentit të vogël të trupave amerikane në Kosovë që kanë qenë thelbësor për sigurinë e Ballkanit që nga viti 1999. Ky ishte faktor kryesor që bëri që qeveria e kryeministrit Albin Kurti të binte teksa COVID-19 përhapet në rajon. Kosova sundohet tani nga një qeveri e dobët kujdestare.
Grenell duket se preferon qëndrimin e politikanit të vjetër kosovar, Presidentit aktual Hashim Thaçi, i cili ka favorizuar një marrëveshje me Beogradin, madje edhe me shkëmbim tokash midis Kosovës dhe Beogradit.
Unë e këshillova Thaçin, në një bisedë personale në Uashington mbi një vit më parë, se marrëveshja për shkëmbim territoresh ishte një mashtrim serb pa rrugëdalje, dhe se ai nuk mund t’i besonte administratës Trump në asnjë negociatë me Beogradin. Ai i shpërfilli këshillat.
Shumë pyetje e rrethojnë misionin e Grenell në Kosovë. Pse dikush me përvojë kaq të kufizuar dhe me një portofol kaq të rëndësishëm kombëtar do të angazhohej në negociata midis dy kundërshtarëve të dobët në Ballkan? Pse Grenell po merr një qëndrim pro-serb në bisedime? Pse ShBA po destabilizon një vend pro-Amerikan në një kohë kaq të ndjeshme?
Diçka nuk shkon në këtë histori.
Si një i përkushtuar luftarak i Trump, Grenell thjesht mund të jetë i dëshpëruar për të kënaqur shefin.
Por kam frikë se ekziston diçka më shqetësuese, veçanërisht pasi jam thellësisht dyshues për marrëdhëniet e Trump me Vladimir Putin. Unë dyshoj – pa prova – që Putini i paraqiti Trump-it pikëpamjet e tij pro-serbe, theksoi se shqiptarët janë muslimanë dhe më pas i kërkoi Trump ndihmë në negociata.
Ashtu si me emërimet e tjera të konceptuara keq, Trump bëri shërbëtorin e tij besnik, Grenellin agresiv dhe antagonist, njeriun kyç në Kosovë. Kjo do të ishte një dhuratë e lehtë për Putinin që kënaqet tek shkakton telashe – të çfarëdo lloji – në Europë.
Të kesh një diplomaci ala Trump të angazhuar në ish-Jugosllavi është si të lësh një fëmijë dy-vjeçar me një qiri të ndezur të luajë në kashtë.
Misioni Grenell në Kosovë rrezikon destabilitetin e Ballkanit dhe nuk i shërben interesit kombëtar amerikan. Politika e tanishme e ShBA-së në Kosovën është minimalisht paaftësi diplomatike, dhe ndoshta keqpërdorim.
Ndërsa COVID-19 përmbyt Shtetet e Bashkuara dhe Europën, Grenell nuk duhet lënë të prishë punë në Ballkan, ku atij i mungojnë njohuritë, përvoja dhe aftësia diplomatike për të përmirësuar situatën.
Përkundrazi, ShBA duhet të promovojë një qeveri të qëndrueshme të Kosovës për të menaxhaur krizën shëndetësore. Marrëdhënia Kosovë-Serbi është një problem afatgjatë që meriton vëmendje serioze, profesionale diplomatike, dhe jo një politikë të njëanshme gjysmake, e cila favorizon interesat e Serbisë dhe Rusisë.
*James W. Pardew është ish-ambasador i SHBA në Bullgari dhe oficer karriere i shërbimeve sekrete të Ushtrisë. Ai ka shërbyer si zëvendës ndihmës Sekretar i Përgjithshëm i NATO-s dhe është autor i “Peacemakers: American Leadership and the End of Genocide in the Balkans”.
**Perkthimi dhe titulli jane te Politiko.al
Financuar Nga Bashkimi Europian
