The Economist/ Kërcënimi që vjen nga e majta: Taktika të vjetra në sulmin e ri kundër liberalizmit  

 Getty / Adam Maida / The Atlantic

Liberalizmi u farkëtua në revoltën kundër shtetit konfesional që kishte sunduar Europën për më shumë se një mijëvjeçar. Në Europën mesjetare, Kisha katolike romane punësoi një ushtri transnacionale të klerikëve veladonëzinj, të cilët kërkonin bindje për të gjitha çështjet shpirtërore dhe morale, dhe kishin monopolin në arsim. Reformacioni prezantoi konkurrencën fetare, duke forcuar shtetin konfesional. John Calvin e shtypi disidencën në Gjenevë me burg, internim dhe ekzekutim. Henri VIII i zjeu për së gjalli disidentët. Kisha romane shpiku Inkuizicionin dhe Indeksin e Librave të Ndaluar.

Liberalizmi filloi të hapë një shteg mes këtij bashkimi të Kishës dhe Shtetit 350 vjet më parë. John Milton shkroi se nëse ujërat e së vërtetës "nuk rrjedhin në një progresion të përhershëm, ato infektohen në një pellg balte mbushur me konformizëm dhe traditë". Baruk Spinoza këmbënguli që shkrimet e shenjta duhen interpretuar si çdo libër tjetër. David Hume dhe John Stuart Mill argumentuan se mënyra më e mirë për të gjetur të vërtetën është përmes një debati të fuqishëm.

Fryti i këtij mendimi u ngulit në tre revolucione. Në Amerikë, Thomas Jefferson e quajti "kombinimin e neveritshëm të kishës dhe shtetit", rrënjën e shumicës së sëmundjeve të botës. Francezët gjithashtu krijuan një republikë laike. Revolucioni gradual anglez e la Kishën e Anglisë të paprekur, por të margjinalizuar.

Megjithatë, diçka e jashtëzakonshme po ndodh në Perëndim: një brez i ri progresistësh po ringjall metoda që, në mënyrë të çuditshme, ngjajnë me ato të shtetit konfesional, me versione moderne të përbetimeve të besnikërisë dhe ligjeve të blasfemisë. Dhe kjo përpjekje po lind mu në zemër të liberalizmit anglo-sakson-shpesh nga njerëz që e quajnë veten liberalë. Ja se si po ringjallen ato taktika të vjetra.

Imponimi i ortodoksisë. Ortodoksia e sotme mbështetet nga një elitë intelektuale në vend të asaj shpirtërore. Shtëpia e tyre natyrore është universiteti. Rreth 70-80% e akademikëve dhe doktorantëve me prirje të djathta në Britani dhe Amerikë thonë se departamentet e tyre janë mjedise armiqësore, sipas Eric Kaufmann, nga Kolegji Birkbeck, Londër.

E majta përparimtare është edhe më dominuese në mesin e studentëve. Nuk ka asgjë të re në revoltat e studentëve të krahut të majtë, por protestat e viteve 1960 ishin kundër mbetjeve të shtetit konfesional: radikalët në Berkeley në Kaliforni e kthyen Sproul Plaza në një zonë të fjalës së lirë, ku gjithçka mund të thuhej, dhe Parku i Popullit në një zonë e hapur për të gjithë, ku gjithçka mund të bëhej. Radikalët e sotëm kërkojnë zbatimin e kodeve të sjelljes dhe fjalës. Një sondazh i më shumë se 4,000 studentëve të universiteteve katërvjeçarë, për Fondacionin Knight në vitin 2019, zbuloi se 68% e studentëve nuk mund të thonë atë që mendojnë sepse shokëve të klasës mund t’u duket fyese.

Proselitizmi. Besimet fetare kanë pasur gjithmonë një pararojë, siç është Urdhri Jezuit, i cili e sheh si detyrë zhvendosjen e kufijve të besimit dhe sjelljes kah e mira dhe e drejta. Pararojë e revolucionit Woke* janë aktivistët e rinj. Besimi në themelet e liberalizmit, siç është liria e fjalës, bie me çdo brez. Qendra Kërkimore Pew vëren se 40% e mijëvjeçarëve (millennials- të lindurit në vitet ’80-’90) favorizojnë ndalimin, me mënyra të ndryshme të paspecifikuara, të të folurit që konsiderohet fyes për pakicat, krahasuar me 27% në Gjeneratës X (atyre të lindur rreth viteve ‘70), 24% në mesin e baby boomers (të lindurit ndërmjet 1946-1964), dhe vetëm 12% në mesin e grupeve më të vjetra.

Progresistët zëvendësojnë theksin liberal të vendosur te toleranca dhe zgjedhja, dhe fokusohen te detyrimi dhe pushteti. Ashtu si në shumë fe, njerëzit e moralit kanë për detyrë të sfidojnë imoralitetin kudo që e gjejnë. Ata gjejnë shumë imoralitet, duke besuar se njerëzit e bardhë mund të jenë fajtorë për racizmin, edhe nëse nuk diskriminojnë me vetëdije kundër të tjerëve në bazë të racës, sepse ata janë përfitues të një sistemi shfrytëzimi. Liberalët klasikë pranuan se liria juaj për të tundur grushtin ndalon aty ku fillon hunda ime. Progresistët e sotëm argumentojnë se liria jote për të shprehur mendimet e tua ndalon aty ku fillojnë ndjenjat e mia.

Përjashtimi i heretikëve. Shteti i ri konfesional zbaton konformitetin ideologjik duke dëbuar heretikët nga punët e tyre, një praktikë që liberalët derdhën shumë gjak duke u përpjekur ta zhdukin. Në botën akademike kjo po bëhet kaq shumë e njohur.

Në 2018 Colin Wright, një student postdoktorant në Penn State University, shkroi dy artikuj duke argumentuar se seksi është një realitet biologjik, jo një konstrukt social, një deklaratë që dikur do të kishte qenë e pakontestueshme. Kritikët postuan një paralajmërim se "Colin Wright është një transfob që mbështet racizmin" dhe dërguan emaile kritike për komitetet kërkimore. Akademikët empatikë i thanë atij privatisht se nuk mund t'i ofronin një vend pune pasi ishte "shumë e rrezikshme".

Ndalimi i librave. Në Anglinë e Restauracionit, Universiteti i Oksfordit dogji veprat e Hobbes dhe Milton në sheshin e madh pranë Bibliotekës Bodleian. Sot akademikët vendosin paralajmërime mbi librat, duke njoftuar studentët për rreziqet e leximit të tyre. Botuesit e rinj përpiqen që librat e diskutueshëm t’i "anulojnë".

Megjithëse kanë dështuar në objektivat e profilit më të lartë, siç është J.K. Rowling (botuesit duhet të fitojnë para), ata po ia dalin me peshq më të vegjël, duke krijuar një atmosferë në të cilën redaktorët e lartë kanë më pak të ngjarë të vënë bast për autorë të panjohur me mendime të diskutueshme. Alexandra Duncan, një amerikane e bardhë, madje anuloi librin e saj, "Ember days", pasi shkroi nga këndvështrimi i një gruaje zezake, diçka që tani është hedhur poshtë si "përvetësim kulturor".

Besimet. Kishat kërkuan që njerëzit të nënshkruajnë një deklaratë të besimeve fetare, si 39 Nenet e Kishës Anglikane, para se të mund të mbanin poste civile. Universiteti i Kalifornisë (UC) po bën diçka të ngjashme. Aplikantët për postet akademike duhet të plotësojnë deklarata se si ata do të avancojnë diversitetin dhe përfshirjen.

Këto janë synime të denja. Por Abigail Thompson, deri kohët e fundit Dekane e Matematikës në UC- Davis dhe një liberale gjatë gjithë jetës, thekson se sistemi i pikëzimit të UC shpërblen pikëpamje të lëvizjes woke se si mund të arrihen diversiteti dhe përfshirja. Në vitin 2019 Departamenti i Shkencave Humane në Berkeley refuzoi 76% të aplikantëve në bazë të deklaratave të tyre të diversitetit pa shikuar të dhënat e tyre kërkimore.

Blasfemia. Skocia, një djep i Iluminizmit, e shfuqizoi krimin e blasfemisë në mars. Në të njëjtën kohë, megjithatë, e fuqizoi sërish duke krijuar vepra të reja penale të tilla si "nxitja e urrejtjes" dhe "fjalë abuzive" - të dënueshme deri në shtatë vjet burg.

Analogjia me të kaluarën ka kufijtë e saj: askush nuk po digjet në turrrën e druve. Por është një kujtesë e dobishme se vlerat liberale, si toleranca psh, nuk mund të merren të mirëqena. Ato ishin produkt i debateve dhe përpjekjeve shekullore. Shteti liberal është ende shumë më i ri sot se sa shteti konfesional kur liberalizmi e zëvendësoi.■

*Woke- gatishmëria kundër padrejtësive sociale, veçanërisht racizmit

**Përkthimi nga anglishtja: Politiko.al

Kontakto me Politiko në rast se: Mendoni se nuk shkruajmë Shqip Mendoni se kemi bërë shkelje etike Mendoni se kemi bërë CopyPaste Mendoni se kemi bërë FakeNews Doni të postoni nje Lajm