Fierce air racing, competition drives operators out of the market but lowers prices

Rinas airport is busy at all hours of the day and night. While waiting in line you can hear Italian, Spanish, English, German, Polish, Arabic etc. being spoken.

The resumption of free movement after the pandemic and the return of the country to a favorite tourist destination have rapidly increased the air travel market in the last two years.

Help has also been given by the entry of low-cost operators, which have encouraged even more trips. The data from "Tirana International Airport" revealed that in 2023, a record number of about 7.3 million passengers traveled from and through Rinas, with an increase of 44% compared to the previous year.

Compared to 2019, before the pandemic shutdown began, the number of passengers has more than doubled. The airport's expectations are that this year the number of 9 million passengers will be exceeded.

In a growing market, competition is fierce. The low-cost operator "Wizz Air" has continuously gained ground, taking competitors out of the game, as in three years it managed to take more than 50% of the market.

Its dominance created the ground for price increases in the first half of 2023, which softened in the second half, following the entry of another low-cost operator, the Irish Ryanair.

Strong competition led to the flight to Kosovo of "Albawings", which becomes the next operator to leave after "Ernest Airline" in 2019 and "Blue Panorama" in 2020.

Consumers have gained more. The entry of low-cost operators has brought lower prices for travelers, both for Albanians and foreigners, being a main factor that has encouraged the arrival of foreign tourists.

More than half of the travelers are foreigners and their weight has been increasing from year to year, according to TIA.

If you book about a month in advance, you can expect tickets to Italy, which cost 20 euros one way, 40-70 euros to and from Barcelona, ​​to London 20 euros, to Stockholm 15-40 euros, etc.

Germany becomes significantly more expensive in June-July, due to the high demand to attend the European Championship, especially on the dates when Albania also plays, exceeding 100 euros for a building.

How the market was divided in 2023, "Wizz" deepens the leadership

Since 2019, when it made only 6% of flights, "Wizz Air" has rapidly increased its dominance in the domestic market. In 2021, this share reached 34%, rising to 58% in 2022. In 2023, the growth trend continued, albeit at much slower rates, closing the year at 61%.

The entry of another low-cost operator, "Ryanair" in the last months of 2023, somewhat stopped the momentum of the Hungarians.

Të ardhurat e “Wizz Air” nuk deklarohen në Shqipëri, pasi kompania është e huaj, me kapital hungarez dhe nuk dorëzon bilanc në Qendrën Kombëtare të Biznesit. Përmes saj qarkulluan nga dhe në Rinas rreth 4 milionë pasagjerë, në 2023, sipas të dhënave nga TIA.

Me një mesatare bilete prej rreth 30-40 eurosh, vlerësohet se ky operator ka qarkulluar rreth 150 milionë euro.

“Air Albania” e mbylli vitin 2023 si operatori i dytë më i madh, me 7% të tregut, në rënie nga 10% vitin e mëparshëm dhe 18% në 2021.

Hyrja e “Wizz air” ka ndikuar zgjerimin e këtij operatori në destinacionet përveç Stambollit.  “Air Albania”, që është pjesërisht në pronësi të shtetit (10%) nuk ka dorëzuar asnjëherë bilanc.

Sipas të dhënave nga Tatimet, qarkullimi vjetor i kompanisë ishte rreth 3.8 miliardë lekë në vitin 2021, për të arritur në rreth 5 miliardë lekë (48 milionë euro) në vitin 2022.

Në vend të tretë është “Albawings”, operatori me kapital shqiptar, që zuri 5% të tregut, nga 10% në 2019-n. Të ardhurat e tij, sipas bilancit, ishin 4.6 miliardë lekë (43 milionë euro).

Në janar, kompania njoftoi se do të transferonte aktivitetin në Kosovë. Në Shqipëri, “Albawings” nuk arriti të jetë fitimprurëse. Në 2022, ajo raportoi një humbje prej rreth 170 milionë lekësh, nga -410 milionë lekë vitin e mëparshëm.

“Lufthansa” dhe “Austrian Airlines” zunë përkatësisht 4% dhe 3% të fluturimeve në vend. Pesha e tyre në vite është e qëndrueshme, teksa ato janë të përqendruara kryesisht në fluturimet tranzit drejt destinacioneve të largëta.

Me vetëm dy muaj aktivitetit, “Ryanair” arriti të ketë 2% të tregut.

“Pegasus Airline”, me destinacion Turqinë realizoi 2% të fluturimeve, në rënie të ndjeshme nga 7% në 2021, e ndikuar nga konkurrenca e “Air Albania”.

Aktiviteti i charter-ave kulmoi në vitin 2021, kur Shqipëria filloi të bëhej një destinacion i preferuar turistik. Në 2019-n, përmes charter-ave fluturuan 8% e pasagjerëve.

Pesha e tyre ra më pas, duke zbritur në 4% në vitin 2023, teksa operatorët me kosto të ulëta filluan fluturimet direkte në shumë destinacione të Europës, si Poloni, Norvegji, apo Çeki.

Sipas të dhënave nga “Tirana International Airport”, në vitin 2023 fluturuan gjithsej në Rinas 19 operatorë (përveç charter-ave), por pjesa e tregut për 10 prej tyre është rreth 1% secili.

“Ryanair” merr 20% të pasagjerëve që në dy muajt e parë të aktivitetit

Nga 31 tetori, operatori i fluturimeve “Ryanair” nisi fluturimet në Shqipëri. Që në muajin e parë të aktivitetit, në nëntor, kompania mori gati 21% të tregut, ndërsa në dhjetor, pesha u ul lehtë, duke zbritur në rreth 20%.

Në një intervistë të mëparshme për “Monitor”, CEO i “Ryanair”, Michael O’Leary, ka pohuar se parashikon rritje të shpejtë, me 1.6 milionë udhëtarë në vitin e parë, 3.2 milionë në vitin e dytë, 5 milionë në vitin e tretë, duke u bërë kështu kompania më e madhe ajrore në Shqipëri brenda tre vjetësh.

Ai pohoi se Shqipëria do të bëhet një prej destinacioneve më tërheqëse në Europë dhe Tirana do të jetë një prej qyteteve që do të shfaqet në tërë Europën, si një vend i ri për udhëtim.

Në fund të janarit, kompania njoftoi se do të shtojë 6 destinacione të reja për verën e 2024, duke e çuar në 22 numrin e udhëtimeve.

Drejtori ekzekutiv i kompanisë “Ryanair”, Michael O’Leary, tha se së shpejti do të krijohet baza e “Ryanair” në TIA.

Fluturimet po shkojnë drejt përqendrimit, dy operatorë kanë 80% të tregut

Në gjysmën e parë të 2023, biletat shënuan rritje të fortë. “Wizz Air” që hyri fillimisht me çmime të ulëta, me 10-20 euro në një drejtim, duke bërë revolucion në tregun vendas të fluturimeve, i shtrenjtoi ndjeshëm ato, pasi arriti të merrte gati 60% të tregut.

Për disa muaj, biletat u shtrenjtuan dhe mbi 100 euro në një drejtim. Por, lajmi për hyrjen në treg të operatorit tjetër me kosto të ulët, “Ryanair”, ndikoi pozitivisht në uljen e çmimeve në gjysmën e dytë të vitit.

Shefqet Kastrati, president i “Kastrati Group”, i cili ka në pronësi “Tirana International Airport”, ka pohuar më herët për “Monitor” se “krizat globale, që sollën rritjen e çmimeve të karburantit, u reflektuan në rritjen e çmimeve të pothuajse gjithçkaje, në të gjithë botën.

Këtu nuk bëri përjashtim as industria e aviacionit për të cilën karburanti është një kosto e madhe”.

Megjithatë, ai shtoi se Shqipëria, për fat të mirë, ka ruajtur çmime mjaft më të ulëta se niveli global i rritjes së çmimeve.

“Në krahasim me aeroportet e rajonit, çmimi mesatar i biletave për Tiranën është 30% më i ulët, pavarësisht se kërkesa dhe numri i pasagjerëve në Aeroportin e Tiranës është dyfish mbi numrin e aeroporteve të Ballkanit Perëndimor, pa përfshirë Beogradin”.

Z. Kastrati pohoi se “konkurrenca e shtuar në TIA, besoj se do të ndikojë në ruajtjen e çmimeve në nivele më të ulëta dhe të përballueshme për qytetarët e Shqipërisë, si dhe për të huajt”.

“Mendoj se aeroporti po rritej me linja ajrore të tjera me çmime të larta. Në vitet e fundit, këto linja ajrore kanë ndalur rritjen dhe kanë rritur çmimet.

Prandaj mendoj se aeroporti është drejtuar te ‘Ryanair’ dhe i ka thënë, shikoni, kemi nevojë për më shumë konkurrencë këtu, duam çmime me të vërtetë të ulëta.

Dhe mendoj se kështu kemi arritur të bëjmë një marrëveshje me aeroportin tani”, tha O’Leary i‘Ryanair’, në një intervistë të mëparshme për “Monitor   ” .

Në nëntor dhe dhjetor, dy operatorët me kosto të ulët kryen në total 80% të fluturimeve, duke e çuar tregun drejt një përqendrimi të lartë, teksa 17 kompanitë e tjera ndajnë vetëm 20% të këtij biznesi.

TIA pret që numri i pasagjerëve të arrijë në 9 milionë këtë vit

Burime zyrtare nga “Tirana International Airport” thanë për “Monitor” se në vitin 2024, përmes këtij aeroporti pritet të fluturojnë 9 milionë pasagjerë, nga rreth 7.3 milionë pasagjerë që u mbyll 2023-shi.

58% e udhëtarëve në vitin 2023 ishin të huaj dhe kjo përqindje është rritur vit pas viti.

Këtë vit pritet një rritje e turistëve nga Mbretëria e Bashkuar, si rrjedhojë e hyrjes së linjës me kosto të ulët “Ryanair”.

“Shohim se ka ndryshim në raportin e udhëtarëve ndërkombëtarë, duke u shtuar më shumë udhëtarët që udhëtojnë për turizëm dhe punë sesa ata që vizitojnë miq dhe familjarë”, thotë Piervittorio Farabbi – Drejtori Operacional i Aeroportit Ndërkombëtar të Tiranës.

Sipas burimeve zyrtare, “në vitin 2023, TIA përjetoi një rritje të qëndrueshme që nuk është ngadalësuar as në muajt e dimrit, me fluturime ditore të nëntorit të krahasueshme me ato të majit, duke shënuar një përshpejtim në gjysmën e dytë të vitit”.

Sipas TIA, rritja e trafikut është siguruar si nga linjat me kosto të ulët dhe nga ato ekzistuese, me një numër të madh pasagjerësh që lidhen në të gjitha qendrat kryesore europiane (Londër-Heathrow, Romë-Fiumicino, Frankfurt, Stamboll, Mynih, Vjenë, etj. duke përmendur vetëm disa).

“Megjithatë, pjesa më e madhe e trafikut ajror është trafik i vërtetë i origjinës dhe destinacionit (O&D), shpesh me më shumë se një linjë që i shërben të njëjtit treg.

Si shembull, në vitin 2023 Londra shërbehej nga 6 linja ajrore të ndryshme, që operonin në katër aeroportet kryesore të Londrës (Gatwick, Heathrow, Luton dhe Stansted).

Italia dhe Gjermania, destinacionet kryesore të udhëtarëve , rritet Polonia

Italia vijon të mbetet tregu më i madh për trafikun ajror nga Shqipëria. Në 2023-n, sipas të dhënave nga TIA, rreth 44% e pasagjerëve (ose 3.2 milionë) udhëtuan nga Rinasi drejt qyteteve italiane dhe anasjelltas.

Në vend të dytë është Gjermania, me 13% të lëvizjeve, e ndjekur nga Mbretëria e Bashkuar me 8%, Turqia me 6%. Rritja e turizmit e ka ngjitur Poloninë në vend të pestë, me 5% të trafikut.

Sipas TIA, Në vitin 2024, secili prej këtyre tregjeve do të regjistrojë ose linja të reja (si Lyon, Heraklion, Dusseldorf-Weeze, Izmir, Birmingham, etj.) ose kapacitet shtesë (më shumë frekuenca, aeroplanë më të mëdhenj) në linjat ekzistuese, ose në shumë raste të dyja opsionet.

Të gjithë në Milano

Milano, që është e arritshme përmes dy aeroporteve (Malpensa dhe Bergamo) është destinacioni më i preferuar për fluturimet nga dhe drejt Rinasit. Në 2023-n përmes këtyre aeroporteve fluturuan 754 mijë pasagjerë, ose 10% e totalit. Në krahasim me vitin e mëparshëm rritja është 30%.

Nuk janë më vetëm emigrantët, të afërmit e tyre apo të tjerë vendas që udhëtojnë drejt Milanos, apo qyteteve të tjera italiane. Të dhënat e Ministrisë së Turizmit bënë të ditur se shtetasit italianë ishin të dytët për nga hyrjet në vend, pas atyre të Kosovës, me rreth 9% të totalit, ose gati 1 milionë shtetas në 2023.

Londra mban vendin e dytë midis destinacioneve kryesore nga Aeroporti Ndërkombëtar i Tiranës, me 8% të udhëtimeve totale. Mbi 580 mijë udhëtarë shkuan apo erdhën në Mbretërinë e Bashkuar, me rritje 26% nga një vit më parë.

There are several airlines that operate with London airports, making this destination, which has been attracting many expats in recent years, accessible at low cost.

Pisa is fourth, with 4% of the total, or 322 passengers, with a strong expansion of 55%.

There were 321,000 passengers to and from Istanbul, or almost 30% more than a year ago.

The sixth is Bologna, which saw a strong increase in trips by 48%.

The entry of Wizz Air in the Athens route has doubled the movements by air with the Greek capital, which reached 266 thousand passengers.

Vienna has recorded slower growth, with around 13%. Monitor