Afghans stay in Albania, Rama for BBC Radio: It takes time to get a visa to the US; talks about NATO

From Slovenia, Prime Minister Edi Rama gave an interview to BBC Radio, where he spoke again about the issue of housing Afghan refugees. He reiterated that the decision to shelter them in Albania was natural, underlining similar situations in which Albanians have happened in the past.

Regarding the stay of Afghans in Albania, Rama said that it is theoretically temporary, but stressed that the visa that refugees must obtain to go to the US and the whole process takes time.

Rama told journalist Nuala McGovern that the continuation of this issue remains to be seen, while emphasizing the past of cruel totalitarian regimes. Asked if Albanians agree with him on housing Afghans, the prime minister said most of them would do the same.

He focused again on the position of NATO countries. According to Rama, the attitude of the countries that until a few weeks ago were the main source of support for the people of Afghanistan, should not be like that.

Edi Rama's full interview for BBC Radio:

BBC:  We have with us the Albanian Prime Minister, Edi Rama and he has stated that Tirana will provide shelter to hundreds of Afghans who worked with Western governments. Thank you very much for coming. I believe you are in Slovenia today. 

Good day Prime Minister.

Rama: Good day

BBC: Explain to me a little, how did the idea come for Albania to receive Afghan refugees?

Rama: It came very naturally to us, because only 30 years ago we were Afghans on the other side of the Adriatic coast, trying to find refuge in Italy and, further, in Europe, desperate to escape the red Taliban of Tirana. Meanwhile, during the Kosovo war, we opened our doors to shelter half a million refugees seeking to escape Slobodan Milosevic's ethnic cleansing in Belgrade.

Kësisoj, ne i njohim mirë të gjitha anët e tiranisë, qoftë kur mbetesh në duart e një regjimi mizor, ashtu edhe kur kërkon të ndërtosh një jetë të re si refugjat në vende të tjera. Ato përvoja na kanë mësuar se, në të vërtetë, nuk është rreziku që e shkakton frikën, por frika ajo që krijon rrezikun nga njerëzit që vijnë të gjejnë strehë ndërsa i shpëtojnë vdekjes.

BBC: Mendoni se shumica e shqiptarëve kanë të njëjtën ndjesi si ju, pasi kemi parë një sërë vendesh që kanë pasur vetë histori të të qenit refugjatë, të cilat u kanë mbyllur kufijtë refugjatëve afganë?

Rama: Është vërtet diçka që të copëton zemrën, pasi, faktikisht, vetëm pak javë më parë, të gjitha këto vende, si anëtare të NATO-s ishin burimi kryesor i mbështetjes për popullin e Afganistanit, ndaj sprapsja si hije përkundrejt idealeve, parimeve dhe premtimit të lirisë që iu dhamë përgjatë dy dekadave është pikëlluese dhe shfaqja e aleancës ushtarake më të fuqishme në botë, e ngritur për t’i ruajtur këto ideale, si një organizatë pa shtyllë kurrizore në sytë e afganëve dhe miliona të tjerëve tjetërkund, të cilët dëshirojnë të jetojnë në shoqëri të lira, të drejta e demokratike, nuk është ajo çka duhet të ndodhë, nuk duhet të jetë kështu. Megjithatë…

BBC: A besoni edhe ju që është një organizatë pa shtyllë kurrizore?

Rama: Jo! Po them se si duket kjo tani, për fat të keq dhe se si, për fat të keq, kjo mund të cënojë imazhin e kësaj ane të botës sonë, që miliona, qindra miliona njerëz e shohin si fatin e tyre në të ardhmen, duke shpresuar të kenë të njëjtën gjë në vendet e tyre, ku dëshirojnë drejtësi, dëshirojnë liri. Ndërkohë, për t’iu përgjigjur pyetjes suaj, së pari, jam shumë, shumë krenar që shumica e shqiptarëve e ndihen njësoj dhe do të vepronin njësoj. Ndërkaq, mendoj se këto janë momente kur, parimisht, objektivat kanë më shumë rëndësi se sondazhet.

BBC: …objektivat më shumë se sondazhet… Po shoh disa fotografi këtu Kryeministër, të cilat dua t’i përshkruaj për dëgjuesit e radios. Janë njerëz që mbërrijnë nga Afganistani, të cilët po zbresin shkallët e avionit të “Qatar Airlines” dhe që në pistë i pret ambasadorja amerikane. Më pas, po organizohet një piknik. Ju po luani basketboll më duket me disa prej fëmijëve të ardhur. Është tejet mallëngjyese, po sa kohë mendoni se do rrinë njerëzit që janë evakuuar? A do të qëndrojnë ata në Shqipëri? A prisni që ata të integrohen në shoqërinë shqiptare apo kjo është një ndalesë përpara se të lëvizin diku tjetër?

Rama: Pikë së pari, na u afruan disa organizata, fondacione, një tërësi organizatash të shoqërisë civile përtej oqeanit, në ShBA, përfshi fondacionin “Yada Hakim” nga ana tjetër dhe thamë menjëherë “po”. Më tej, sigurisht, na e kërkoi qeveria amerikane dhe i thamë menjëherë “po”. Arsyetimi për gjithë këtë është se këta njerëz kanë mundësi të kualifikohen për të marrë vizë e për të shkuar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, çka e bën qëndrimin e tyre teorikisht të përkohshëm, por, së pari, mendoj se do të duhet kohë për këtë, pasi me kaq shumë njerëz sa janë nxjerrë jashtë vendit nga avionët amerikanë e që duhet të kalojnë procesin e shqyrtimit në pjesë të ndryshme të Evropës e tjetërkund, kjo do të kërkojë kohë.

Së dyti, çfarëdo që të duhet, për gjithçka që do të duhet, ne do t’u gjendemi. Ne nuk mundemi, nuk mundemi të harrojmë historinë tonë. Nuk mund të mos respektojmë kodin tonë të nderit, që e kemi prej një kohe shumë të gjatë dhe që e bëri Shqipërinë të ishte i vetmi vend në Evropë që kishte më shumë hebrenj pas Luftës së Dytë Botërore se para saj, pikërisht sepse asnjë hebre nuk u dorëzua dhe pati shqiptarë që paguan me jetë për t’i shpëtuar. Gjithashtu, besoj fort se u detyrohemi fëmijëve tanë. Fëmijët tanë duhet ta trashëgojnë të gjithë këtë e ne duhet ta nderojmë këtë trashëgimidhe ata duhet, po kështu, ta nderojnë kur t’u vijë koha.

BBC: Përmendët fondacionin “Yalda Hakim”. Dëgjuesit e mi në radio ndoshta e dinë që Yalda është një prej korrespondenteve tona me jashtë, e cila drejton emisionin “Impact ëith Yalda Hakim” në BBC Ëorld Neës. Ajo vetë është afgane dhe ka bërë shumë filantropi edhe brenda vendit të vet, por jam kureshtare për ç’ndodh tani Kryeministër. Po dëgjojmë nga Sekretari i Shtetit, Antony Blinken, se këtu hapet një kapitull i ri angazhimime Afganistanin dhe se është mbyllur kapitulli për pjesën e luftës në Afganistan. Talebanët kanë marrë kontrollin. A u besoni premtimeve që po bëjnë talebanët se do të respektojnë të drejtat e vajzave dhe grave, siç thonë ata, brenda kufijve të ligjit islamik.

Rama: Për të mirën e njerëzve që nuk patën fatin të largoheshin dhe që përjetuan për 20 vjet diçka ndryshe nga ajo që ofrojnë talebanët, do të doja shumë që kjo të ishte e vërtetë, por, duke qenë se kam jetuar në një regjim mjaft brutal e shumë të ngjashëm, edhe pse jo islamik, por tërësisht ateist, që ndaloi Zotin në jetët tona, që hodhi në erë me dinamit më shumë se 2 000 kisha, faltore romake, manastire, xhami, unë nuk mund të gënjej veten e ta besoj. Nuk përputhet, nuk përputhet me botën tek e cila besojmë, me botën ku jetojmë dhe me botën që përfaqësojmë dhe sigurisht me botën që ëndërronin afganët të cilët na besuan, na ndoqën dhe punuan për ne. Do të doja shumë që kjo të ishte e vërtetë, po, për fat të keq, nuk mundem, thjesht nuk mundem ta besoj. 

BBC: Pra keni skepticizëm, ashtu siç kemi dëgjuar shumë të shprehet në këtë studio dhe në Qendrën për Afganët dhe Azinë Qendrore në Londrën Perëndimore. Njerëz që vijnë këtu në përpjekje të dëshpëruar për të marrë informacion, për të gjetur se çfarë mundësish ka për ta. Shumica prej tyre shpresojnë që të afërmit e tyre do të vijnë nga Afganistani dhe që do jenë në gjendje të riatdhesohen këtu. Shumica mendojnë që do të ndodhë brenda javëve e muajve në vijim, por nga ajo që dëgjojmë ndërkohë, duket se do të kërkojë më shumë kohë se aq. A besoni se ata që do të duan të largohen, do të jenë në gjendje të largohen javët që vijnë, edhe pse talebanët kontrollojnë aeroportin? Kam më pak se një minutë.

Rama: Everything remains to be seen, but, again, history can help us in these cases. No need for crystal globe. It is enough to turn our heads from the history of totalitarian and totally ideological cruel regimes to understand that, for them, anyone who is different from them is a traitor who should be killed, imprisoned, tortured and persecuted for life. Now, will they choose…

BBC: Prime Minister, I am intervening here because I do not want to interrupt you, but I understand your idea, I understand that you are trying to take your eyes off history to understand how this will develop now. Edi Rama is the Prime Minister of Albania, who has welcomed a large number of Afghan refugees.