
Flash News
Aksident në Maliq, "Benzi” përplas furgonin, përfundon në kanal
Ekzekutoi 41-vjeçarin, kush është autori i vrasjes në Fier
Sherr mes adoleshentëve në Tiranë, plagoset 15-vjeçari
Albana Vokshi dorëzon “librin e zi” të zgjedhjeve në Bruksel dhe në parlamentin flamand
U vra brenda “Porsche-t”, shkak dyshohet të jetë prishja e një krushqie

Apollon Baçe
1. Vite më parë një koleg gjerman më pyeti kush është për ty qyteti më i bukur antik. Ju përgjigja Butrinti, për çka më pyeti nga që është në Shqipëri ?. Përgjigja ime ishte jo vetëm, pasi në Butrint si rrallëherë natyra, monumentet dhe historia harmonizohen në një ansambël të papërsëritshme. Ku deti i ndërhyn steresë me meandra dhe miklime të pafund, ku e gjelbra e fushës ndan dhe puqet me të kaltrën e detit dhe grinë e pyllit. Ku dafinat përcjellin aromën e mitit të lashtë, klithmën e nimfave të liqenit për vdekjen e perëndisë Pan dhe pallatin virgjilian ku mbreti fisnik gostit miqtë me verë nga kupat e arta.
Butrinti shpalos historinë në gur të një qyteti që lindi në agun ilir, në kohën e bronzit, dhe vijon përtej Ali Pashës, ku ndjesia e rreptë e mureve të lartë me blloqe guri, zbutet nga teatri elegant që më tej i hap vend baptisterit më të madh të Mesdheut. Për këto cilësi UNESCO njofton se e shpalli Butrintin Trashëgimi Botërore “Për vlerat e Jashtëzakonshme Universale, të cilat i kapërcejnë kufijtë kombëtarë dhe kanë rëndësi për brezat e sotëm dhe të ardhshëm të njerëzimit”. Duke e renditur krah siteve më me vlerë të botës, akropolit tëi Athinës, Pompeit, Mohenxho Daros.
Këto dhe janë vlerat e Butrintit, dikur qendër e ilirëve Kaonëve, sot mall tregu, PPP e huaj, e drejtuar nga përçmuesit e Shqiptarëve. Mes të tjerave argumenti bazë i Kryeministrit Rama për kthimin në PPP të shpirtit antik të kombit ishte “Parku i Butrintit do bëhet si themi ne, sepse ne dimë se çfarë bëjmë. Ju vazhdoni të flisni.” Pak a shumë “qente lehin, karvani ecin para”.
Duke u kthyer te UNESKO-s tri pilastrat ku mbështetet menaxhimi i siteve trashëgimi botërore janë profesionalizmi, respekti për to dhe së fundi aspekti financiar. Po e nis me të.
1. Në vigjilje të kthimit të Parkut Kombëtar të Butrintit në park privat, Ministrja e Kulturës Margariti deklaroj se “sistemi aktual i menaxhimit nuk garanton ruajtjen e vlerave. Kjo shtron nevojën e menjëhershme për burime të reja të financimit”. Sa i përgjigjet kjo realitetit?
Në vitin 2020 Butrinti pati 236 mijë vizitorë, çka për vlerën 10 $ të biletës së hyrjes përkthehet me një fitim prej 2.3 milion $. Prej tyre në Butrint u shpenzuan 120 mijë dollarë për rrogat dhe materialet, ndërsa pjesa tjetër prej 2 milion e 200 mijë $ nuk dihet se ku ka shkuar. Kjo e rrëzon justifikimin e Margaritit për “nevojë imediate burimesh të reja financiare”. Sipas planit të menaxhimit të Fondit Shqiptaro Amerikan të Zhvillimit (AADF) në Butrint do investohen 7.5 milionë dollarë, 3 milion nga taksat e qytetarëve (5 euro për familje), dhe 4.5 nga AADF, jo menjëherë, por më vonë, pasi të nisin fitimet.
Nga këto 40 %, 3 milion $, do shpenzohen për konservim dhe 60 % për ndërtime të reja (hotele, restorante, dhe diakoteka, emër ky që mungon në fjalorin e Websterit dhe unë e lexoj diskoteka). Rregullorja e rreptë e ICROM-it lejon vetëm konservimin: ngritje blloqesh të rrëzuar, shkulje bimësie, fare pak përforcime me llaç, çka bashkë me rrogat shkon e shumta në 150 mijë $. Ndërkohë çmimi i biletës dyfishohet, numri i vizitorëve pritet të shtohet në 50-60 % çka sjell rreth 8 milion dollarë/vit. Bashkë me 3 milionët e taksave të qytetarëve, kjo arrin në 11 milion $/vit. Ku do shkojnë paratë ? Pjesa e luanit për AAFD dhe për bordin mbikëqyrës dhe 140 mijë $ për bordin e menaxhimit.
2. Aspekti i dytë që do prek është ai juridik Sipas nenit 4 të Konventës së Parisit për Trashëgimisë Botërore, të ratifikuar dhe nga Shqipëria, “detyra për mbrojtjen, konservimin, propagandimin dhe përcjelljen brezave e ardhshëm të trashëgimisë kulturore i takon ekskluzivisht shtetit palë”, ndërkohë sipas Kushtetutës së Shqipërisë, “marrëveshjet e ratifikuara ndërkombëtare kanë epërsi ndaj ligjeve”. Më veçant në dosjen e UNESCO-s për Butrintin shkruhet “Instituti Kombëtar i Monumenteve të Kulturës dhe Instituti i Arkeologjisë janë përgjegjës të drejtpërdrejtë për kërkimet, gërmimet dhe konsolidimet e rrënojave arkitektonike”.
Në vitin 2017 ministrja Furxhi e kulturës, pas takimit me shefin ekzekutiv të Fondit Shqiptaro-Amerikan të Zhvillimit (AAFD) u shpreh se “para nisjes së punës me Butrintin na duhet korniza ligjore”, dmth ndryshimi i ligjit pasi dispozitat në fuqi e ndalonin prerë administrimin e Butrintit nga privatët, veçanërisht të huaj. Sinkron me të, kryetari amerikan Granof i AAFD i tha Zërit të Amerikës “përvoja në Butrint na njohu me shumë problematika arkeologjike që kërkonin rishikimin e ligjit” ndërkohë që jam i bindur se zoti Granof nuk do ishte në gjendje të dallonte një poçe të periudhës së gurit nga vorbat e Farkës.
Në maj të vitit 2018 ligji ekzistues për “Për Trashëgiminë Kulturore” i vlerësuar nga ICROM-i si ligj model Europian, u flak për tu zëvendësua nga një ligj defiçent. Ligji në konflikt të pastër interesi u financua nga AAFD dhe u formulua nga juristja e ministrisë së kulturës, e cila sot si anëtare e bordit të Butrintit paguhet nga AADF-ja me një rrogë ministrore.
Krejt ndryshe nga ligji i mëparshëm i cili ndalonte administrimin e trashëgimisë kulturore nga persona privatë dhe kurrsesi të huaj, nenet e reja antikushtetuese të ligjit e lejojnë këtë. Sipas nenit 171 “Pasuritë kulturore publike mund të administrohen direkt ose indirekt edhe nëpërmjet fondacioneve të posaçme” dhe sipas nenit 172 “Administrimi i pasurive të trashëgimisë kulturore mund të kryhet nga persona fizikë ose juridikë privatë, vendas apo të huaj”. Shkurtimisht ligji u hartua nga AADF-ja për të përfituar AADF-ja. Ndonëse në konsultën e organizuar nga kuvendi tërë specialistët e fushës ishin kundër ligjit, ai u aprovua nga kuvendi. Si i tillë postulati i Biblës “Zot fali se nuk dinë çfarë bëjnë”, duhet lexuar “Zot mos i fal se e dinë mirë çfarë po bëjnë”.
3. Aspekti menaxherial Pas miratimit të ligjit të AAFD, ministria Furxhiu e ngarkoi AAFD që të përgatiste një plan të ri menaxhimi. Ndërkohë në vitin 2013 Instituti i Monumenteve nën drejtimin e, sekretarit të ICOMOs-it Giora Solar, kishte përfunduar projektin e detajuar, i cili parashikonte menaxhimin e Butrintit përmes forcimit të kapaciteteve dhe bashkërendimit të institucioneve shqiptare. Bazuar në njohjen nga afër si anëtar i ekipit dhe specializimin 5 vjeçar për këtë fushë në Gjermani e çmoj projektin si perfekt. Po citoj vlerësimet e Solarit, të njohur botërisht si specialisti nr. 1 i siteve arkologjikë : “Kam qenë drejtuesi i një ekipi që përbëhej nga shqiptarë. Kam rishikuar projektet dhe raportet e përgatitura nga ekspertët vendas, të cilët ishin tejet mbresëlënëse. Butrinti kishte më shumë se çdo sit tjetër në botë plane menaxheriale dhe misione UNESCO-ICOMOS. Problemi është se ato nuk u zbatuan kurrë.
Plani menaxherial i paguar nga AAFD ka një konflikt enorm interesi, pasi përfitues i tij është pikërisht AAFD-ja. Ideja dhe sistemi janë dëshmi se qeveria nuk dëshiron të krijojë një mekanizëm kombëtar për ta ngarkuar me menaxhimin. Arritja në këtë pikë është rezultat i korrupsionit dhe axhendave politiko/ ekonomike që nuk kanë të bëjnë me përfitimin e popullit”. Etiketimi antiamerikanë dhe budallenj i atyre që i kundërvihen planit të AAFD-së, ndër ta unë dhe Solari, vërteton saktësinë e fjalëve të Solarit.
Për hartimin e planit menaxherial, AAFD i pagoi 250.000 sterlina kompanisë angleze “Prince and Pearce”. Plani i hartuar nga dy autorë anglezë, pa asnjë pjesëmarrje të arkeologëve dhe restauratorëve shqiptarë, është projekti më i dobët dhe inkompetent që më kanë zënë sytë. Frazë e tij e parë është “qyteti grek i Butrintit” dhe i vetmi udhëzimi i vetëm teknik është përsëritja 67 herë me ngulm papagalli e frazës “largim i bimësisë së ulët, konsolidim i muraturës, pastrim i lidhjeve, injektim me llaç gëlqere”.
Pas miratimit të planit menaxherial, ministrja Margariti miratoi me kontratë noteriale bordin e menaxhimit, përkundrejt një shpërblimit vjetor prej 20.000 $ për person në vit (përveç shpenzimeve si mbledhje bordi, udhëtime etj) Si kryetare të bordit të specialistëve të menaxhimit ministria Margariti caktoi veten e saj, jo si ministre por si Elva Margariti, që edhe po t’i hiqet detyra e ministres emrin nuk ja nget kush. Bashkë me të caktoi juristen e ministrisë, hartuesen e ligjit të vitit 2018 që i hapi rrugë shndrimit të Parkut Kombëtar të Butrintit në PPP, 2 shefat ekzekutivë të AAFD dhe profesorin anglez Riçard Hoxhes bashkë me dishepullin shqiptar të pandehur për korrupsion.
Lidhur me Hodgesin kryeministri Rama hakërrehet “çfarë keni me Riçardin”, përkatësisht me këshilltarin e tij të dikurtë Richard Hodges, i cili kujtonte me nostalgji se “çfarë fati të madh pata që të bashkëpunoja me Edin”. Çfarë kam me Hodges-in? Ja, hiç asgjë, diçka për shprehjen “Saranda, ky qytet i bukur grek që fuqitë e mëdha ja falën padrejtësisht Shqipërisë”, dhe për shprehjen “Epiri ishte diga që ndaloi përmbytjen e Greqisë nga barbaria Ilire”, ja dhe për ato leksionet që u jepte studentëve italianë “Shqipëria është një shtet artificial që u krijua nga fuqitë e mëdha në vitin 1923 pa pasur asnjë shqiptar”. Ndoshta ky dhe është shkaku pse e duan dhe e mbrojnë. Mua nga ana tjetër më vjen në mendje paralajmërimi i “Viti 84” të Orwellit “Ai që kontrollon të sotmen kontrollon të shkuarën, ai që kontrollon të shkuarën kontrollon të ardhmen”.
Të fundit



Kryemadhi kundërshton hetimin e SPAK për sekuestrimin e disa provave materiale
7 Dhjetor 2023, 17:28
U arrestua në Shqipëri, policia e Kosovës bastis banesën e Princ Dobroshit
7 Dhjetor 2023, 17:02

Kremlini akuzon Bidenin për “demonizim” të Rusisë
7 Dhjetor 2023, 16:41
Konkursi për kompozitorët e rinj, kush janë tre fituesit
7 Dhjetor 2023, 16:31
Aksident në Maliq, "Benzi” përplas furgonin, përfundon në kanal
7 Dhjetor 2023, 16:26
Flet nëna e 14-vjeçares që u vra në Maqedoninë e Veriut: Jeta ime është kthyer në ferr
7 Dhjetor 2023, 15:53

Gazetari: Do të ketë arrestime të reja për vrasjen e Liridonës
7 Dhjetor 2023, 15:28

Kurti: Kosova nuk e di dëmin ekonomik e psikologjik që ia shkaktoi lufta
7 Dhjetor 2023, 15:15
Gazetari: 5-7% e efektivëve të Policisë përdorin telefona të kriptuar
7 Dhjetor 2023, 14:52
Ambasadori i ri i BE në Tiranë merr zyrtarisht detyrën
7 Dhjetor 2023, 14:27
Interpol lëshon fletë-arrest për Milan Radoiçiç
7 Dhjetor 2023, 14:18
Dosja “Buka”, SPAK merr zyrtarisht të pandehur Arben Ahmetajn
7 Dhjetor 2023, 13:52
Ekzekutoi 41-vjeçarin, kush është autori i vrasjes në Fier
7 Dhjetor 2023, 13:41
Sherr mes adoleshentëve në Tiranë, plagoset 15-vjeçari
7 Dhjetor 2023, 13:37
Kjo është shenja e parë që truri po plaket dhe kujtesa po humbet
7 Dhjetor 2023, 13:32
Albana Vokshi dorëzon “librin e zi” të zgjedhjeve në Bruksel dhe në parlamentin flamand
7 Dhjetor 2023, 13:18

U ekzekutua sot, Elton Javori është nipi i Demir Backës, i vrarë në 2021-shin
7 Dhjetor 2023, 12:59
"Përjashtim deri në 60 ditë për deputetët", Berisha: Mosbindja civile do të vazhdojë
7 Dhjetor 2023, 12:52
Operacioni kundër lojërave të fatit, 116 të arrestuar në të gjithë vendin
7 Dhjetor 2023, 12:46
U vra brenda “Porsche-t”, shkak dyshohet të jetë prishja e një krushqie
7 Dhjetor 2023, 12:38

PS ndryshon me shpejtësi rregulloren, përjashtim deri në 60 ditë për deputetët
7 Dhjetor 2023, 12:21
Vasili për miratimin e buxhetit: Horrat votuan për 7 minuta, 7 mld euro
7 Dhjetor 2023, 12:10
Vrasja në Fier, autorët dyshohet se kanë ikur drejt Vlorës
7 Dhjetor 2023, 12:01
Nesër Kongresi i PS, Çuçi jep detaje
7 Dhjetor 2023, 11:51
Pas tensioneve, agjentët e policisë dhe BKH futen në Kuvend
7 Dhjetor 2023, 11:41
Bashkia e Tiranës do rrisë tarifat për kopshtet e çerdhet publike në Tiranë
7 Dhjetor 2023, 11:31
Ekzekutohet 41-vjeçari në Fier, identifikohen autorët
7 Dhjetor 2023, 11:19
Vranë 15-vjeçarin në Gramsh, shtyhet seanca gjyqësore e katër të miturve
7 Dhjetor 2023, 11:11
Nikolla përjashton nga Kuvendi një tjetër deputet të PD-së
7 Dhjetor 2023, 10:57
735.9 miliardë lekë u miratuan për 7 minuta, çfarë parashikon buxheti 2024?
7 Dhjetor 2023, 10:50
Salianji: Rama i ka vënë flakën Parlamentit, nuk do bëhemi palaçot e tij
7 Dhjetor 2023, 10:40
Zbardhen akuzat për Dakon dhe 10 të pandehurit e tjerë
7 Dhjetor 2023, 10:23
PS miraton në 7 minuta seancë Buxhetin 2024
7 Dhjetor 2023, 10:18
“Turp, turp”, Rama hyn në Kuvend, Nikolla nis seancën mes tensioneve
7 Dhjetor 2023, 10:03
GJKKO konfirmon masën e sigurisë, Gjana dorëhiqet si prefekt
7 Dhjetor 2023, 10:02
Prezantuesja e BBC ngre gishtin e mesit gjatë edicionit të lajmeve
7 Dhjetor 2023, 09:56
Dalin pamjet e makinës me të cilën dyshohet se u rrëmbye 14-vjeçarja Vanja Gjorçevska
7 Dhjetor 2023, 09:52
Bardhi nxjerr pamjet nga Kuvendi: 43 gardistë në sallë
7 Dhjetor 2023, 09:36
Gardistët marrin karriget e deputetëve të opozitës, nuk i lejojnë të ulen
7 Dhjetor 2023, 09:33
Mbyllen hetimet për ish-kryebashkiakun Vangjush Dakon
7 Dhjetor 2023, 09:27
Video/ Salla e Kuvendit "blindohet" nga Garda para seancës plenare
7 Dhjetor 2023, 09:21
Qindra familje në qiell të hapur, qeveria nuk shpenzon 2/3 e fondit të Rindërtimit
7 Dhjetor 2023, 09:08
U pezullua nga detyra për abuzim me tendera, ish-prefekti i Kukësit paraqitet në SPAK
7 Dhjetor 2023, 08:58

“Edhe sikur të kthehet përmbys...", Beleri ‘i përplas’ dokumentet në fytyrë Ramës
7 Dhjetor 2023, 08:32

Këmbimi valutor 7 dhjetor/ Me sa blihen e shiten monedhat e huaja
7 Dhjetor 2023, 08:05
Policia aksion “blic” kundër lojërave të fatit, 20 të shoqëruar
7 Dhjetor 2023, 07:48
Sulmi me armë zjarri në Universitetin e Nevadës, autori gjendet i vdekur
7 Dhjetor 2023, 07:40
Ministri britanik i Emigracionit jep dorëheqjen
7 Dhjetor 2023, 07:26
Parashikimi i motit për ditën e sotme
7 Dhjetor 2023, 07:07
HOROSKOPI/ Ja çfarë kanë parashikuar yjet për secilën shenjë
7 Dhjetor 2023, 06:57
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
7 Dhjetor 2023, 06:44
A do të ketë ndryshime në qeveri më 8 dhjetor? Si përgjigjet Rama
6 Dhjetor 2023, 22:56
Aksioni opozitar për komisionet hetimore, Rama: Nuk ngrihen pa u plotësuar kriteret
6 Dhjetor 2023, 22:41

“Edhe sikur të kthehet përmbys Këshilli Europian”, Rama: Harrojeni se Beleri betohet
6 Dhjetor 2023, 22:20

Automjetet elektrike do të përjashtohen nga tarifat e Brexit-it
6 Dhjetor 2023, 21:51
Të shtëna me armë zjarri në Bruksel, ka të plagosur
6 Dhjetor 2023, 21:29
Librazhd, mjeku i dehur në orar të punës, vlerëson personat në KMCAP
6 Dhjetor 2023, 21:13
Lufta në Gazë përçan amerikanët
6 Dhjetor 2023, 21:07

Çfarë i ndodhi? Dua Lipa poston numrin e telefonit dhe ja çfarë shkruan
6 Dhjetor 2023, 20:31
Paralajmëron Boçi: Rama synon zhdukjen e opozitës, do ketë akte më të forta
6 Dhjetor 2023, 20:10
Zbardhet dëshmia e kushëririt të Liridona Ademajt: Ja pse dyshuam te Naimi
6 Dhjetor 2023, 19:50
411 ushtarë janë vrarë që nga sulmet e 7 tetorit nga lufta Izrael-Hamas
6 Dhjetor 2023, 19:53
Gazetari tregon kush do t’i përfitojë paratë e figuracionit të Liridona Ademajt
6 Dhjetor 2023, 19:36


Republikani Kevin McCarthy do të largohet nga Kongresi amerikan
6 Dhjetor 2023, 19:03

Digjet autobusi me pasagjerë në Elbasan
6 Dhjetor 2023, 18:29
Vrasja e Liridona Ademajt, Fuga: Ngjarje e rëndë dhe e pashpjegueshme
6 Dhjetor 2023, 18:19
Media serbe për rastin ‘Beleri’: Shqipëria dhe Greqia zyrtarisht janë ende në luftë
6 Dhjetor 2023, 18:08
Vuçiç: Marrëveshja e Ohrit mund të jetë kusht për anëtarësim të Serbisë në BE
6 Dhjetor 2023, 18:04
Vrasja e Liridonës, Osmani: Sistemi i drejtësisë të ashpërsojë dënimet ndaj dhunuesve
6 Dhjetor 2023, 17:35
Qeveria miraton amnistinë e fundvitit, përfitojnë rreth 600 të dënuar
6 Dhjetor 2023, 17:27
Vrasja e 14-vjeçares në Maqedoninë e Veriut, arrestohet në Turqi autori i dyshuar
6 Dhjetor 2023, 17:07
Tensionet në Kuvend, PS përjashton Berishën dhe 5 deputetë të opozitës
6 Dhjetor 2023, 16:51

Angelina Jolie flet për ankthin pas divorcit me Brad Pitt
6 Dhjetor 2023, 16:42

Vrau gruan, burg për jetë për ish-policin në Elbasan
6 Dhjetor 2023, 16:16
Raporti i OSBE/ODIHR 2023 për zgjedhjet lokale, Varhelyi takim me Vokshin
6 Dhjetor 2023, 15:49
Time shpall Taylor Swift si njeriu i vitit
6 Dhjetor 2023, 15:45

Kush do të jenë dy banorët e parë të “BBV 3”?
6 Dhjetor 2023, 15:30
Putin nis udhëtimin e rrallë në Lindjen e Mesme
6 Dhjetor 2023, 15:15
Përleshen vëllezërit në Fier
6 Dhjetor 2023, 15:07
PS kërkon përjashtimin e Berishës dhe 5 deputetëve të opozitës nga Kuvendi
6 Dhjetor 2023, 14:35
Berisha tregon se çfarë do të ndodhë nesër në Kuvend
6 Dhjetor 2023, 14:12