Gentian Gaba
Transparency International, në raportin e fundit për korrupsionin, e rendit Shqipërinë në vendin e 91 në botë nga 180 shtete, me një përkeqësim me 8 vende në krahasim me një vit më parë. Kjo shtrirje e lartë e korrupsionit për metër katrorë na vendos midis ngastrave të panjohura të botës, dhe në zonën e kuqe të Europës.
Perceptimi mbi këtë plagë shtrin në një bosht të mirën dhe të keqen; pozicionimi ynë, dhe 38 pikët tona, thonë se ne, ose pjesa dërrmuese e shoqërisë sonë, kemi zgjedhur anën më të errët ose më ekzotiken; qëndrojmë krenarë afër Timorit Lindor dhe Guajanës.
Sigurisht këto të dhëna nuk vijnë nga një falltor që lexon pëllëmbën e kombit tonë, dhe as nga lexuesit e filxhanit të kafesë së liderëve tanë në daljet europiane.
Serioziteti i organizatës që ka kryer hulumtimin ka forcën të na nxijë faqen; madje disa mund t’i bëjë konicianë, jo thjesht ndaj klasës politike, por ndaj gjithë atyre që frymojnë në “kopshtin shkëmbor të Europës juglindore”.
Për ne shqiptarët, taksa e fshehtë e korrupsionit ka shkaqe të qarta. Pak shtet ligjor, mungesë e theksuar e autoritetit qëndror, shumë individualizëm anarkik, akoma më shumë familje, fise, klane. Një korrupsion idiot, i trashë, i paaftë, i cili i përgjigjet ethshëm instinkteve për të cilat nuk jemi në djeni. Turpëron meritën dhe shkel të gjithë ata që guxojnë të jetojnë ndershmërisht. Shprehi e një makutërie të ethshme për të gëlltitur çdo gjë përpara tmerrit atavik të një dimri, që ka qenë ose mund të vijë përsëri.
Raporti nxjerr në dritë të diellit “ujdinë faustiane” që kemi bërë për të thyer institucionet tona (etimologjia latine e fjalës korrupsion do të thotë të thyhesh). Qëndrojmë përballë këtij indeksi si Dorian Gray përballë portretit të tij. Por, ndryshe nga romani i Wilde, ata që vjetërohen dhe kalbemi jemi ne, ndërsa imazhi që insituicionet përcjellin shfaqet i bukur dhe i ri. Korrupsioni hedonik, që përshkon këtë republikë, na shtyn të mendojmë se, për të udhëhequr jetën, ose shtetin, mjafton që objekti i saj të jetë vetëm bukuria, pra fasada.
Një adaxhio e vjetër thotë se çdo popull meriton qeverinë që ka. Sigurisht kjo mazhorancë, është bijë e këtij klasifikimi por edhe e këtij populli, dhe ne i meritojmë të dyja.
Nuk kemi pse të habitemi. Jemi ne që lejojmë tradhëtinë e atyre që kemi veshur me pushtet.
Jemi ne që krijojmë këtë renditje kur kërkojmë me të gjitha mjetet një vendim favorizues në gjykatë, por jo drejtësi; ne që kërkojmë para për votën, edhe kur ata që na e kërkojnë nuk i ofrojnë; ne që kërkojmë një notë më të mirë nëpërmjet ryshfetit, pa dhënë rezultate të mira në provimet tona; ne që nuk vendosim rripin e sigurimit, dhe zgjasim një mijë lekshin tek policit rrugor; ne që i fusim lekë në xhepat mjekëve, infermierëve, rojeve edhe kur ata nuk i kërkojnë; ne që duam t’i biem shkurt sepse kështu jemi mësuar. Pozicioni është pasojë e kësaj “ujdie”, e cila amplifikohet më pas nga të zgjedhuirit tanë.
Nëse duam të ndryshojmë, kërkohet ndershmëri, sidomos me veten.
Jo thjeshtë të besojmë, ose të bëjmë sikur besojmë, që ndryshimi i një qeverie do të shërbente për të ndryshuar çdo gjë; duke na shndërruar në të ndershëm. Kërkohet një ndryshim mendësie, një mobilizim qytetar, bilbilfryrës që nuk heshtin përballë shkeljeve, transparencës dhe vigjilencës në zbatimin e ligjeve. Përmirësimi i kësaj të flamosur renditje mund të fillojë vetëm në këtë mënyrë, rrugë tjetër nuk ka.
Me shumë gjasa asnjëri prej nesh nuk do të jetë këtu për ta parë ditën e lavdishme kur “ujdia” do të thyhet dhe do të festohet çlirimi i mentalitetit i kombëtar i të “rënit shkurt”.
Deri atëherë rreziqet mbeten të mëdha.
“Një popull që zgjedh në krye të vendit njerëz të korruptuar, hajdutë, maskarenj dhe tradhtarë, nuk është viktimë, por bashkëpuntor!” – shkruante George Orwell.
Nëse heshtja dhe bashkëpunimi vazhdojnë, një ditë, jo shumë larg prej të sotmes; aforizmi i shkrimtarit anglez, do të kthehet në alibi për të zgjedhurit që përdorin në mënyrë arrogante dobësinë e zgjedhësve kundër tyre.
“Jeni ju, pa jemi ne, të korruptuar” – do të jetë, për turpin tonë, parafrazimi enverist i shprehjes orwelliane që indeksi i Transparency International do të na kujtojë në hyrje të çdo viti.
Financuar Nga Bashkimi Europian
