Flash News

Starton sot Giro D’Italia, ja akset rrugore që bllokohen në Tiranë nga ora 13:00-18:00

Kush është Papa i ri?

Papa Leo i XIV përshëndet për herë të parë besimtarët në sheshin e Shën Pjetrit

Tym i bardhë nga Vatikani: Është zgjedhur Papa i ri

"Liria funksionon", PD përshëndet qëndrimin e DASH: E drejta vonoi, por u kthye në vend

KRYESORE

Kasem Trebeshina, shkrimtari me jetën e vet dhe veprën e rivalit

Politiko 26 Nëntor 2017, 19:57

Kasem Trebeshina, shkrimtari me jetën e vet dhe veprën e rivalit

Politiko.al

Edi Rama, Fatos Lubonja dhe Ardian Klosi thirrën edhe Spartak Ngjelën. Diga e komunizmit sapo ishte çarë dhe të gjithë vraponin që, në vendin ku nuk lejohej as edhe një fjalë, të themelonin herezinë e vet.

U mblodhën në një apartament te pallatet Shallvare dhe, siç kuptoi Ngjela, ai ishte i vetmi që nuk e dinte paraprakisht qëllimin e atij tubimi të çuditshëm. Ftuesit i thanë se ishin mbledhur për 'të ngritur' Kasëm Trebeshinën dhe ''rrëzuar' Ismail Kadarenë. I njoftuan gjithashtu se Trebeshina ka shkruar shumë, ka vepër të madhe, është gjeni, etj.

Ngjela, pasi bëri grimasën e vet, tashmë të njohur, ua preu: Ama për këtë më keni thirrur? Lërini këto dhe kini kujdes, se Kadareja mund t'ju fusë në ndonjë novelë, dhe do t'ju turpërojë!".

Ky episod në kufijtë e një skizofrenie kinematografike, ilustron kërkimin e një shtegu për te një rrugë që është përtej letrares. Fati i trishtë i shkrimtarëve është i disallojtë. Kemi, për shembull, rastin e Eskilit të cilit i humbi pjesa më e madhe e veprës, duke i mbetur vetëm 7 nga rreth 70 të shkruara. Greku i lashtë vlerësohet si tragjik i madh i teatrit antik për shkak të 7 pjesëve të mbijetuara. Po aq edhe prej atyre të humbura. Ajo mungesë, kureshtja e asaj që mund të kishte qenë, dhe çfarë, luan rolin e vet në gjithë ç'ndërtohet rreth jetës dhe veprës së një autori.

Po sikur fati i Eskilit të jetë pikërisht te humbja? Sikur ato tragjedi të dënuara me 'mosqenie' të kenë qenë mediokritete që do ia kishin rrëgjuar shtatin letrar, por edhe hequr tisin e një madhështie që shoqërohet zakonisht me humbjen, me misterin e saj?

Eskili është ai lloj autori ku fati letrar bashkohet me atë jo letrar, në këtë rast misterin dhe ngashnjimin e veprës së humbur. Të tjerë shkrimtarë e kanë hipnotizuar kritikën dhe publikun kur kanë shkruar vetëm një libër dhe kurrë më një të dytë; kur kanë nisur të shkruajnë vonë, ta zëmë në të pesëdhjetat; kur kanë qenë të verbër; kur kanë marrë pjesë në luftëra; e të tjera, e të tjera.

Kasem Trebeshina u ngjiz në përpjekjen e disa qarqeve letraro-mediatike të Tiranës për të krijuar rivalin e Kadaresë; të dytin e një të pari, apo të parin e një të dyti. Në mos anti-Kadarenë. Shkrimtari më në zë i kohës së komunizmit duhej rrëzuar bashkë me diktaturën. Kasem Trebeshina ishte alternativa më e mirë. Mix-i i tij ngjyroste një portret të fortë: asket, ish-i burgosur, partizan, luftëtar, dhe ngapak çarturi.

Të gjitha ngapak, por vepër jo shumë.

Te kjo çarturi fut edhe Promemorjen drejtuar Enver Hoxhës; me të nis edhe heroizimi i Trebeshinës prej dishepujve të tij. Kadareanët iu kundërpërgjigjën me 'Pashallarët e kuq'. Trebeshinasit me disidencën dhe vuajtjet. Kadareja vetë me deklaratën e ftohtë 'nuk jam disident'.

Kasëm Trebeshina ndërroi jetë në nëntor 2017. Një jetë e kaluar kryesisht në heshtje dhe në vetmi. Dishepujt e tij bënë çmos që ta shtynin nga honet e heshtjes drejt heshtave të antagonizmit me shkrimtarin e mnershëm gjithë fat, shkëlqim, e talent, Ismail Kadarenë. Shpresohej se, atë që nuk e bëri dot Dritëro Agolli, ta ngjizte Kasem Trebeshina.

Shkrimtari vetë, pak i njohur, por shumë i debatuar, mund të ketë ikur këso bote me barrën e këtij krahasimi.

Ta ketë marrë si mundim apo si kompliment?