Pse BE duhet t'i kushtojë vëmendje ‘bixhozit’ të emigracionit mes Italisë dhe Shqipërisë?

Marrëveshja për migracionin mes Italisë dhe Shqipërisë nisi me vështirësi. Me ardhjen e emigrantëve të parë në brigjet shqiptare në tetor 2024, marrëveshja krijoi një enklavë juridiksionale italiane pranë portit të Shëngjinit, rreth 50 milje në veri të Tiranës. Dy qendra ndalimi u ndërtuan në territorin shqiptar për të trajtuar kërkesat për azil të bëra nga migrantët nga "vendet e sigurta të origjinës" (SCO) dhe për ndalimin e migrantëve në pritje të riatdhesimit.

Kryeministrja italiane Giorgia Meloni vlerësoi Memorandumin e Mirëkuptimit (MoU) si një model për politikën e migracionit. Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen madje e paraqiti atë si një shembull të "të menduarit jashtë kutisë". Megjithatë, Gjykata e Drejtësisë e Bashkimit Evropian (GJED) dhe Gjykata e Romës kanë bllokuar që atëherë ndalimin e azilkërkuesve që mbërrijnë në Shqipëri, duke e vendosur marrëveshjen në pritje.

Për politikëbërësit e BE-së, dështimi i kësaj politike të migracionit duhet të shërbejë si një përrallë paralajmëruese për qëndrueshmërinë dhe efektivitetin e marrëveshjeve të tilla, shkruan European Council on Foreign Relations. Zbatimi problematik i tij duhet të shkëpusë gjithashtu vendet e tjera të BE-së, ose vende të treta si Mbretëria e Bashkuar, nga konsiderimi i politikës së migracionit të Italisë dhe Shqipërisë si një plan për menaxhimin e ardhshëm të migracionit evropian.

Përkundrazi, BE-ja dhe vendet e treta duhet të përpiqen për një qasje gjithëpërfshirëse pan-evropiane ndaj migracionit. Kjo duhet të përmbahet nga përdorimi i metodave të kontraktimit dhe në vend të kësaj t'i qaset migrimit në një mënyrë të orientuar drejt zgjidhjeve - duke ruajtur kohezionin dhe besueshmërinë e bllokut në nivel ndërkombëtar në përgjithësi.

Një qasje e gabuar

Memorandumi i Mirëkuptimit, i nënshkruar nga Roma dhe Tirana, është një model unik i menaxhimit të migracionit në atë që krijoi enklava juridiksionale italiane në qytetet shqiptare të Shëngjinit dhe Gjaderit. Përveç kryerjes së shqyrtimit, regjistrimit fillestar dhe përpunimit të kërkesave për azil të migrantëve të SCO-së, marrëveshja - që kushton 830 milionë euro për pesë vjet - parashtron një procedurë të përshpejtuar kufitare, ku kërkohet një vendim mbi lejueshmërinë brenda 28 ditëve, duke përfshirë një apel.

Por marrëveshja ndryshon nga modelet e kaluara të përdorura nga vende të tilla si Turqia dhe Tunizia, ose "skema e dështuar e Ruandës" e Mbretërisë së Bashkuar, në atë që zhvendos procedurën e azilit të BE-së përtej kufijve të bllokut pa transferuar përgjegjësinë juridiksionale te një vend i tretë. Në radhë të parë, kjo praktikë e deterritorializimit paraqet probleme praktike si menaxhimi i kohës. Për shembull, duke qenë se udhëtimi nga ujërat italiane në Shqipëri zgjat deri në tre ditë, ka një shans më të lartë për trajtimin degradues të migrantëve, si dhe vështirësi për të siguruar që procedurat e azilit të përmbushin standardet e BE-së.

Në këtë situatë, autoritetet italiane janë zotuar të zbatojnë të njëjtat standarde sikur migrantët të përpunoheshin në Itali; bazuar në përvojat e kaluara se si përpunohen migrantët në vende të tjera 'të treta', megjithatë, OJQ-të dhe grupet e të drejtave të njeriut kanë ngritur shqetësime se përpunimi jashtë juridiksionit të BE-së nuk do të garantojë procedura të drejta ose akses në mbrojtje.

Vendet e tregtimit

Vendimet e GJED-së dhe gjykatës së Romës ishin, brenda këtij kuadri, të nxitura kryesisht nga refuzimi i listave kombëtare të "vendeve të sigurta". Për shembull, GJED-ja interpretoi se shtetet anëtare të BE-së nuk mund të klasifikojnë një vend të tretë si SCO nëse ai nuk i plotëson kushtet e sigurisë në mënyrë uniforme në të gjithë territorin e tij, gjë që më pas shkaktoi vendimin e gjykatës së Romës. Kjo u bazua në grupin e parë të azilkërkuesve që mbërritën në Shqipëri me origjinë nga Bangladeshi dhe Egjipti, dy vende që nuk plotësojnë kriteret e përgjithshme të SCO-së, pavarësisht se Italia përfshin të dyja vendet në listën e saj SCO.

Megjithatë, qeveria nuk kishte konsideruar se grupe të caktuara, si individët LGBTQ+, viktimat e gjymtimit gjenital femëror dhe kundërshtarët politikë, nuk përfitojnë nga kushtet e përshtatshme të sigurisë në vendet e tyre të origjinës. Vendimi bëri që grupi të riatdhesohej nga Shqipëria në Itali, së bashku me një pjesë të stafit italian që punonte në qendrat e paraburgimit. Transferimi i atyre që kërkojnë azil midis dy vendeve rrit cenueshmërinë e tyre, ndërkohë që zgjat dhe ndërlikon procesin e azilit.

Meloni nuk do të tërhiqet

Pavarësisht pritjes së saj negative, megjithatë, qeveria Meloni po vazhdon të mbrojë marrëveshjen. Pas vendimeve, kabineti italian nxori një dekret për të lejuar qeverinë të ndryshojë listën e vendeve të sigurta, për të cilën Gjykata e Lartë e Kasacionit italian e përsëriti së fundmi se është një vendim që do të merret nga ministritë e qeverisë. Megjithatë, ky është vetëm një vendim paraprak: vendimi përfundimtar i takon GJED-së, e cila ka përparësi mbi juridiksionin kombëtar.

Për ata që janë në favor të paktit të emigracionit, vendimet përforcojnë qëndrimin e 'humburrit' të Italisë duke e portretizuar qeverinë italiane si të sulmuar nga "gjyqtarët e politizuar". Por përdorimi i vendimeve ad hoc të qeverisë për të forcuar mbështetjen për një skemë të zbatuar keq mund të imponojë më tej përgjegjësinë kombëtare për menaxhimin e migracionit, duke e bërë këtë duke i izoluar më tej shtetet anëtare nga njëri-tjetri në një kohë kur kohezioni i BE-së në procesin e saj të përbashkët të azilit është imperativ.

Nëse kombet individuale do t'i japin më shumë përparësi interesave të tyre kombëtare mbi përgjegjësinë kolektive, pavarësisht nga parimi i solidaritetit të BE-së, BE-ja rrezikon të akuzohet për hipokrizi në trajtimin e etikës dhe të drejtave të njeriut të azilkërkuesve.

Kontrolli i realitetit për BE-në

Rasti i testimit të Italisë dhe Shqipërisë tregon gjithashtu se, pavarësisht se si propaganda politike e rrit efektivitetin e tyre, politikat evropiane të eksternizimit të migracionit kanë kufij. Vendimi i GJED-së tregon se ato mund të krijojnë më shumë sfida sesa përfitime për shtetet anëtare pjesëmarrëse; ndjekja e tyre rrezikon komplikime të brendshme ligjore, probleme etike dhe tensione brenda dhe ndërmjet institucioneve të BE-së.

Mbështetja e BE-së në prioritizimin dhe kanalizimin e migracionit nëpërmjet listave kombëtare të "vendeve të sigurta" është gjithashtu e rrezikshme për kohezionin e BE-së. Ajo çon në menaxhim divergjent të migracionit midis shteteve anëtare dhe minon më tej integritetin e sistemit të përbashkët të migracionit, i cili tashmë është nën kërcënim nga qasjet e migracionit kombëtar të ndërmarra edhe nga politikanë liberalë si Olaf Scholz i Gjermanisë dhe Donald Tusk i Polonisë.

Në vend të kësaj, vendet duhet të presin zbatimin e Paktit Evropian për Migracionin dhe Azilin—i cili pritet deri në vitin 2026, pakti ka të ngjarë të ripërcaktojë konceptin e vendeve të sigurta në nivel të BE-së, duke i lejuar shtetet anëtare të kenë prioritet një qasje më të unifikuar dhe gjithëpërfshirëse mbi ad hoc dypalëshe. marrëveshjet. Veprimet e pakoordinuara dhe egoiste të ndërmarra nga shtetet anëtare deri më tani duhet të shërbejnë gjithashtu si një thirrje zgjimi për BE-në për të përshpejtuar zbatimin e paktit dhe për të dhënë përparësi dhe zbatuar komponentët kryesorë brenda një afati kohor të përshpejtuar.

Në vend që të përsërisin modelin Itali-Shqipëri, vendet e tjera duhet të presin për funksionueshmërinë e paktit dhe t'i qasen migracionit bashkërisht brenda një kuadri mbarë BE-së. Kjo do të parandalonte qeveritë e tyre që të përballen me mosmarrëveshje ligjore me juridiksione të tjera, akuza për respektim të dobët të procedurave të drejta për mbrojtjen e azilkërkuesve dhe përdorimin e dekreteve të diskutueshme ligjore që mund të dobësojnë më tej kohezionin e brendshëm të BE-së.

Kurs për të ardhmen

Dhe protokolli i Italisë dhe Shqipërisë ofron një tjetër mësim të vlefshëm për politikëbërësit e BE-së. Pavarësisht nga propaganda politike afatshkurtër që mund të gjenerojnë politika të tilla, eksternizimi i menaxhimit të migracionit përmes marrëveshjeve kontestuese dhe ligjërisht të pasigurta është kundërproduktive dhe dritëshkurtër. Një zgjidhje më e qëndrueshme dhe efektive do të investonte në sisteme efikase, gjithëpërfshirëse të azilit, të mbështetur nga masat e integrimit dhe rregullimit, dhe të shoqëruar nga partneritete politiko-ekonomike që trajtojnë shkaqet rrënjësore të migrimit.

Kjo qasje do të përfitonte BE-në në afat të gjatë duke e trajtuar problemin në vend që ta anashkalojë atë me masa sigurie. Mund ta bëjë këtë në të paktën tre mënyra: duke ndihmuar në zhvillimin e ndjenjës së përgjegjësisë kolektive në nivel evropian; duke kërkuar të zbuten çështjet lokale që nxisin migrimin nga vendet e origjinës, duke reduktuar potencialisht flukset migratore; dhe duke parashikuar një zgjidhje të pjesshme të çështjes demografike në rënie të BE-së që ka të ngjarë të ndodhë.

Në të njëjtën kohë, një qasje e tillë do të përfitonte edhe migrantët. Një zgjidhje më e qëndrueshme dhe e orientuar nga njeriu mund të lehtësojë ndjeshëm potencialin për vuajtje dhe të ofrojë një garanci më të madhe për mbrojtjen e të drejtave.