
Flash News
I riu denoncoi gjendjen skandaloze të rrugës, dy zyrtarët e PS e dhunojnë (VIDEO)
Ekzekutohet me armë zjarri roja i një objekti në Vlorë
Berisha pritet me entuziazëm nga qytetarët në Pogradec
Aksidentohet autobusi i ekipit të volejbollit të Korçës, tre vajza përfunojnë në spital
Funerali i Papa Françeskut bën bashkë Trump dhe Zelenskyy, ja ç'biseduan
Rreziqet rriten me rritjen e temperaturave, ndërsa emetimet e gazrave të dëmshëm vazhdojnë të rriten. Një raport i ri tregon mënyrat për tejkalimin e gjendjes.
Kriza ekologjike dhe ndryshimet klimatike të shkaktuara nga njeriu janë bërë prej kohësh një problem shumë serioz i njerëzimit. Kjo nuk është asgjë e re. Megjithatë, njerëzit djegin më shumë qymyr, naftë dhe gaz se kurrë më parë, prodhojnë më shumë mbeturina dhe konsumojnë më shumë burime sesa mund të mbajë planeti.
“Në mënyrë figurative, ne po shikojmë në humnerë. Ne dimë si të kthehemi prapa. Megjithatë ne po vazhdojmë të shkojmë drejt saj,” tha Shen Xiaoming, drejtor i Institutit Universitar të Kombeve tëBashkuara për Mjedisin dhe Sigurinë Njerëzore (UNU-EHS).
Pse është kështu dhe cilat janë rrugët e mundshme për të dalë nga humnera? Një raport i publikuar sot nga instituti i saj, i titulluar “Kthimi mbi një gjethe të re”, përpiqet t’i përgjigjet kësaj pyetjeje. Ky raport vjetor analizon se si rreziqet dhe fatkeqësitë natyrorejanë të ndërlidhura dhe ndikohen nga njerëzit dhe cilat janë strategjitë e mundshme për adresimin e këtyre problemeve.
Shumë kriza, pak ndryshime thelbësore
Lajmi i mirë: Sipas studiuesve, një e ardhme më e mirë është e mundur. Megjithatë, shumë nga qasjet e sotme synojnë kryesisht luftimin e simptomave, në vend të shkaqeve themelore, sipas shkencëtarëve në UNU-EHS, me qendër në Bon.
Për shembull, plazhet ose lumenjtë e ndotur mund të pastrohen vetëm me sisteme më të mira riciklimi. Megjithëse riciklimi është një mënyrë e vlefshme për të zgjidhur problemin, problemet kryesore qëndrojnë diku tjetër – në sistemin e ambalazhimit dhe prodhimit masiv për një përdorim. Nëse qëllimi është një e ardhme pa mbeturina, atëherë është e nevojshme të ndryshohet sistemi i një shoqërie që i hedh gjërat pas një përdorimi të vetëm, thuhet në raport. Pikërisht këtu duan të ndërhyjnë autorët e raportit.
Teoria e ndryshimit radikal
Për të zbuluar shkaqet më të thella të problemeve globale, studiuesit kanë zhvilluar të ashtuquajturën “Teoria e ndryshimit të thellë”. Ai shqyrton strukturat shoqërore dhe modelet e të menduarit që kanë çuar në probleme të caktuara që vazhdojnë edhe sot. Autorët e shohin shoqërinë si një konstrukt shoqëror.
Disa mënyra të të menduarit kanë çuar nëkrijimin e strukturave që kanë shkaktuar pasoja të paparashikuara, si ndryshimet klimatike, mungesa e ujit, mbiprodhimi dhe mbishfrytëzimi i burimeve globale.
“Hulumtimi ynë ka treguar se këto procese dhe struktura bazohen kryesisht në supozimin se njerëzit mund dhe duhet të sundojnë mbi natyrën”, thotë Caitlin Eberle në një intervistë për DW që ka punuar në këtë raport.
Ky supozim bazë shfaqet, në forma të ndryshme, në ligje, letërsi, filma dhe kontekste fetare, thonë autorët. Dhe kjo nga ana tjetër ndikon në qëllimet dhe strukturat e shoqërisë.
Rezultati: monokulturat, rregullimi i rrjedhës së lumenjve, zbutja e kafshëve dhe ruajtja e bimëve, si dhe përdorimi i pesticideve dhe herbicideve – të gjitha konsiderohen mjete legjitime për të arritur qëllimet sociale.
Supozimi ose modeli i mendimit “njeriu sundon natyrën” mbart kështu rreziqe dhe përfaqëson një pengesë për ndryshime të mundshme, pohojnë autorët.
“Ndryshimi i kësaj mendësie do të thotë të pranojmë se njerëzit janë pjesë e natyrës, vetëm një specie në një ekosistem të gjerë. Dhe kjo do të thotë që ne duhet të përpiqemi t’i përshtatim më mirë sistemet tona me nevojat e natyrës”, thotë Eberle.
Gjithashtu, supozimet e përhapura se rritja e pafundme ekonomike sjell me të vërtetë prosperitet, ose se planeti ka kapacitet të pakufizuar për të thithur ndotjen dhe për të siguruar burime, paraqesin pengesa për ndryshim. Kjo mënyrë e të menduarit, nga pikëpamja shkencore, është thjesht e gabuar, thotë Eberle.
Transformimi i domosdoshëm
Për një ndryshim vërtet të qëndrueshëm dhe të thellë, nevojiten ndryshime të brendshme dhe të jashtme. Nga njëra anë, kjo nënkupton besimet dhe vlerat personale të njerëzve – domethënë levat e brendshme. Dhe leva të jashtme mund të jenë ligjet e përshtatshme, rregullimet e sistemeve tatimore dhe subvencionet që mbështesin ndryshimet.
Edhe pse ndryshimi i vlerave dhe besimeve të ngulitura thellë është i vështirë, nuk është i pamundur. Historia e tregon këtë, thonë studiuesit. Për shembull, pirja e duhanit ishte e pranuar nga shoqëria deri disa dekada më parë dhe në shumë kultura shoqërohej me status më të lartë shoqëror dhe madje konsiderohej i shëndetshëm. Sot, të gjithë e dinë se pirja e duhanit është e dëmshme dhe është e ndaluar pothuajse në të gjitha ambientet e brendshme.
Ky ndryshimndodhi si në nivel individual ashtu edhe në atë shoqëror. Në mesin e shekullit të 20-të, shkencëtarët filluan të zbulojnë rreziqe serioze për shëndetin dhe përmes fushatave publike, ndalimeve dhe ndryshimeve në rregulla, qëndrimi i shoqërisë ndaj pirjes së duhanit ndryshoi.
Ndryshimi tashmë ka filluar
Për të kapërcyer rreziqet e sotme mjedisore, studiuesit besojnë se nevojitet një ndryshim në ndërgjegjësimin në pesë fusha: të trajtohen mbetjet si lëndë e parë, të heqësh dorë nga ideja se njeriu është i ndarë nga natyra, të kuptojmë se njerëzimi ndan një përgjegjësi të përbashkët, të zëvendësojë planifikimin afatshkurtër me atë afatgjatë dhe të rishqyrtojë atë që është me të vërtetë e vlefshme – pasuria ekonomike apo shëndeti i planetit.
Sipas Caitlin Eberle, nuk janë sfidat teknike apo logjistike ato që i pengojnë njerëzit nga arritja e këtyre qëllimeve, por mendësia: “Ajo që nevojitet janë ndryshime vërtet rrënjësore në mendësitë që formojnë kulturën dhe filozofinë tonë. Ne gjithashtu duhet të besojmë se ndryshime të tilla janë të mundshme dhe se ne mund t’i arrijmë ato.”
Ky proces ndryshimi nuk mund të ndodhë pa rezistencë, pranojnë studiuesit. Konfliktet e interesit, frika dhe inercia strukturore janë normale. Por ka shpresë, thotë studimi. Janë pikërisht këto konflikte që tregojnë se shoqëria tashmë ka filluar të ndryshojë./DW
Të fundit


Berisha për gjuhën e Ramës në fushatë: Bën klounin të mbulojë vjedhjet dhe skandalet
27 Prill 2025, 12:18

Gjirokastër/ Kontrabandë ilaçesh nga Greqia, procedohet farmacistja
27 Prill 2025, 11:45

I riu denoncoi gjendjen skandaloze të rrugës, dy zyrtarët e PS e dhunojnë (VIDEO)
27 Prill 2025, 11:11
SPAK kërkon konfiskimin e pasurive të Erjon Kasmit e Xhulian Xhafës
27 Prill 2025, 10:47
Detaje/ Vrasja në Vlorë, Renato Hoxhaj u qëllua me tre plumba
27 Prill 2025, 10:36
Tregtia me vendet e Rajonin, Shqipëria pëson rënie edhe gjatë vitit 2024
27 Prill 2025, 09:42
Zgjedhjet e 11 majit/ Berisha sot takim me shqiptarët në Selanik
27 Prill 2025, 09:23
Ekzekutohet me armë zjarri roja i një objekti në Vlorë
27 Prill 2025, 08:56
HOROSKOPI/ Ja çfarë kanë parashikuar yjet për secilën shenjë
27 Prill 2025, 08:34
Parashikimi i motit/ Si do vijojnë temperaturat përgjatë ditës
27 Prill 2025, 08:14
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
27 Prill 2025, 07:47


Berisha: Rama aq sa ka të gjatë trupin, ka dhe dorën për të vjedhur
26 Prill 2025, 21:07
“Hajde të përballemi”, Berisha sfidon Ramën
26 Prill 2025, 20:44

Berisha pritet me entuziazëm nga qytetarët në Pogradec
26 Prill 2025, 20:02
Lamtumirë, Papa Françesku
26 Prill 2025, 19:42

Eurodeputeti ‘shuplakë’ Ramës: Qeveria shqiptare nuk garanton zgjedhje të lira
26 Prill 2025, 19:03
Gruaja, portreti i kontrastit të dy fushatave
26 Prill 2025, 18:35
Aksident në aksin Korçë-Pogradec, mjeti del nga rruga dhe përplaset me murin
26 Prill 2025, 18:29


Kush do ta pasojë Papa Françeskun? Njihuni me 12 kandidatët e mundshëm
26 Prill 2025, 17:21
LaCivita ndan foton me Trump: Fotografia e preferuar e “Fushatës së të Parëve”
26 Prill 2025, 16:59
I dënuar për plagosje, arrestohet në Greqi 39-vjeçari i shpallur në kërkim
26 Prill 2025, 16:34

Gjykata e Tiranës rikthen në krye të AMP-së, Florian Sulejmanin
26 Prill 2025, 16:00

SHBA-ja shtyn për herë të tretë sanksionet ndaj industrisë serbe të naftës
26 Prill 2025, 15:19


Ujku nuk voton
26 Prill 2025, 14:35







Funerali i Papa Françeskut, Vjosa Osmani takon presidentin Trump para ceremonisë
26 Prill 2025, 12:04
Berisha: Fushata e Ramës është feministe në aparencë, por mizogeniste në thelb
26 Prill 2025, 11:47



Spahiu nxjer videon: I ati i kandidatit të PS në Bulqizë dha shembullin më të keq
26 Prill 2025, 10:29
Funerali i Papa Françeskut bën bashkë Trump dhe Zelenskyy, ja ç'biseduan
26 Prill 2025, 10:09

Këmbimi valutor, 26 prill 2025
26 Prill 2025, 09:23
Tarifat e SHBA, rriten pasiguritë e eksportuesve shqiptar
26 Prill 2025, 09:08
Horoskopi/ Çfarë parashikojnë yjet për ju sot
26 Prill 2025, 08:48
Rikthehen reshjet e shiut, ulen temperaturat, si parashikohet moti sot
26 Prill 2025, 08:29

Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
26 Prill 2025, 07:56



I riu që u plagos sot në Farkë është djali i ish-deputetit të PD
25 Prill 2025, 21:52


Andres Pastrana: CDI qëndron fuqishëm pranë PD, ka treguar vendosmëri
25 Prill 2025, 20:57
Sherri te rezidenca në Lundër, reagon policia: U plagos një 19-vjeçar
25 Prill 2025, 20:48
Video/ Mziu kërkon votën mbi kalë: Derë më derë si në kohën e Skënderbeut
25 Prill 2025, 20:33


Sherr me sende të forta në një rezidencë në Lundër, dyshohet për një të plagosur
25 Prill 2025, 20:02
Funerali i Papa Françeskut, 4,000 policë do të mbikëqyrin sigurinë nesër në Vatikan
25 Prill 2025, 19:40
Berisha në Tiranë: Lehtësira dhe subvencione për ata që kthehen në Shqipëri
25 Prill 2025, 19:32
Berisha: Shqiptarët shpenzojnë për ilaçe 4 herë më shumë se për bukën
25 Prill 2025, 19:19
Rusia dhe Irani forcojnë raportet me një marrëveshje për gazin
25 Prill 2025, 19:02
Video/ Minatori i zhgënjyer djeg teserën e PS
25 Prill 2025, 18:45
Aksident në “Plepat e Kardhiqit”, gjermani përplas këmbësoren në Gjirokastër
25 Prill 2025, 18:36
Begaj dhe Osmani kryejnë homazhe pranë trupit të Papa Françeskut në Vatikan
25 Prill 2025, 18:17
Dhunoi punonjësen e OSHEE, shpallet në kërkim 38-vjeçari në Tiranë
25 Prill 2025, 18:04



Ra nga lartësia teksa punonte në Golem, ndërron jetë 62-vjeçari
25 Prill 2025, 17:15
Gjenerali rus vritet në një shpërthim me bombe në Moskë
25 Prill 2025, 16:58


Tiranë/ 22-vjeçarja e dehur thyen pajisje, babë e bir e godasin me grushte
25 Prill 2025, 16:20
Takim me Metën në burg? Majko: E kam shok rinie, por do krijonte keqkuptime
25 Prill 2025, 16:13

Tre vjet pritje për një vendim gjykate, sekretarja: Si puna jote kemi 5000 veta!
8 Korrik 2021, 21:42
Meta: Rritja e pensioneve do të fillojnë menjëherë me votën për Nr. 1
25 Prill 2025, 15:29
Trump: Krimea do të qëndrojë me Rusinë, Zelenskyy e di këtë
25 Prill 2025, 15:20
Shpyllëzimi i heshtur nga prerjet e paligjshme, zjarret, minierat dhe harresa
25 Prill 2025, 15:11
Sfidat e Hënës së Re, mundësi për këto dy shenja
25 Prill 2025, 15:01
Aksident në aksin Gjirokastër-Tepelenë, shoferi gjerman përplas 38-vjeçaren
25 Prill 2025, 14:49

Lëkundet turizmi në mars, të huajt ranë me 2.7 për qind
25 Prill 2025, 14:31
Paqja Fiskale në Shqipëri: Një marrëveshje e rrezikshme me të kaluarën
25 Prill 2025, 14:24
Shiste kanabis në Kombinat, arrestohet 25-vjeçari
25 Prill 2025, 14:19
