Ish-kreu i Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, Kristaq Kume e cilëson marrëveshjen e arritur të premten mbrëma për Reformën Zgjedhore një mundësi të mirë për zhvillimin e zgjedhjeve më afër standardeve, por sërish nuk rregullon problemin e shitblerës së votës.
Duke folur për Politiko.al, Kume shpjegon në mënyrë të detajuar se çfarë ndryshon ose jo në zgjedhjet e ardhshme kjo reformë, si dhe a e garanton votën e lirë dhe të ndershme të shqiptarëve?
Zoti Kume, si e shihni marrëveshjen konsensuale të arritur të premten mbrëma mes palëve të Këshillit Politik?
Marrëveshja ishte mundësi për të realizuar objektivin që kemi për negociatat në BE, kjo duhet përshëndetur. Më tej, se çfarë synohet të arrihet përmes saj referuar legjislacionit zgjedhor, në vlerësimin tim është jo plotësisht me pritshmërinë ndaj kësaj reforme, pra pritshmëritë e partive politike, por më shumë se sa ato të zgjedhësve shqiptare.
E them sepse nga marrëveshja nuk u arrit që të zbatohen rekomandimet siç ishte premtuar për vëzhguesit ndërkombëtar të OSB-ODIHR, ndër to rekomandimin për depolitizimin e administratës zgjedhore, që është lënë për tu trajtuar për zgjedhjet 2025.
Ashtu sikurse në marrëveshje është theksuar se për sistemin zgjedhor nuk u arrit konsensusi, që do të thotë se palët politike kryesore u shprehen me këtë dokument se nuk janë të gatshme të trajtojnë çështjen e sistemi pavarësisht nga deklaratat e tyre.
Ndërkohë, me këmbënguljen e një nga anëtarëve të Këshillit Politik, sic është Rudina Hajdari, të tjerët u shprehën se do vazhdojnë që të kenë si objekt pune të këshillit edhe sistemin zgjedhor. Në vlerësimin tim, ky qëndrim i partive politike nuk është i papritur, ashtu sikurse edhe nëse do ndodhte e kundërta referuar kodit të praktikave të mira të çështjeve zgjedhore te Komisionit të Venecias, ku theksohet se ndryshime thelbësore të legjislacionit zgjedhor përfshirë ndryshimet në sistem nuk duhet të bëhen në asnjë rast para se të kalojë një vit nga zgjedhjet e ardhshme, gjë që sipas dakordësisë së sotme në këshill, zgjedhjet e ardhshme do bëhen në periudhat 15-prill -15 maj.
Shtuar edhe rekomandimit tjetër në këtë kod thuhet se “në rast se kur vendoset të bëhet ndryshimi i sistemit, rekomandohet që sistemi i ndryshuar të mos zbatohet në zgjedhjet e radhës, por në zgjedhjet që vijnë. Edhe nëse do kishim dakordësinë për sistemin , ndryshimi i sistemi nuk rekomandohej të zbatohej në zgjedhjet e 2021.
Kjo do të thotë se hapësirat për të trajtuar këtë problem shumë të rëndësishëm për qytetarët nuk janë mbyllur me këtë marrëveshje. Duhet që kërkesa dhe presioni qytetar të vazhdojë si i tillë me qëllim që të arrihet objektivi në përputhje me rekomandimin e praktikave të mira të kodit që të shkohet më pas në zgjedhjet e 2025.
Marrëveshja është përqendruar në trajtimin kryesisht të çështjeve që kanë të bëjnë me rregullimet ligjore që do të bëjnë më mirë të mundshme zhvillimin e zgjedhjeve në standardet e kërkuara, hapi rrugën që vendimmarrja për një varg problemesh të kërkuara nga opozita jashtëparlamentare të arrihet, këtu kam parasysh ndryshimet që do bëhen në kodin zgjedhor me objektiv dekriminalizimin e zgjedhjeve si ato që lidhen me rolin e policisë në proces zgjedhor, garancinë për sinjalizuesit, monitorimin e procesit me kamera në Qendrat e Votimit, kontrollin biometrik të zgjedhësve, financimin e fushatave zgjedhore etj., që deri sot nuk kanë marrë të gjitha dakordësinë e palëve. Marrëveshja krijon mundësi reale për këtë dakordësi.
Do veçoja se për një ndër problemet kryesore të opozitës jashtëparlamentare që pati shumë kundërshti që lidhet me përdorimin e teknologjisë për identifikimin biometrik në të gjitha Qendrave të Votimit pavarësisht marrëveshjes, është i domosdoshëm vullneti për ta zbatuar dhe ajo që do shkruhet në kodin zgjedhor.
Nuk mjafton vetëm propozimi i maxhorancës që të ketë një nënkomisioner të lartë për zbatimin e teknologjisë së informacionit, dhe ky i propozuar nga opozita jashtë. Është me rëndësi të madhe edhe angazhimi i plotë i qeverisë për procesin pas miratimit të ndryshimeve të kodit zgjedhor në kuvend, apo një periudhë kohe e nevojshme për tenderimin, punën paraprake e zbatimi, etj.
A do të votohet në parlament kjo reformë zgjedhore, duke patur parasysh edhe “kërcënimin” e opozitës së re?
Në marrëveshjen e shkurtit për Këshillin Politik mes tjera u shkrua që do bihet dakord me konsensus se do kalojë në procedurat parlamentare të miratimit dhe për ta realizuar ngarkohet me përgjegjësi mazhoranca, pra për sa kohë që ka firmosur, do jetë në gjendje te bëjë votat e parlament.
A e siguron votën e lirë ky ndryshim i kodit zgjedhor?
Kjo marrëveshje mund të them se rregullon më mirë se sa ato çka parashikon kodi, zhvillimin e zgjedhjeve më afër standardeve, nuk rregullon problemin e shitblerës së votës, sërish është kultura e njeriut që do ta bëjë.
Sidoqoftë, nëse i referohemi listës së çështjeve të diskutuar në këshillin Politik do thoja se përpjekja është e suksesshme për të mirë-garantuar plotësimin e standardeve, por është i domosdoshme vullneti për ta zbatuar.
Një ndër vlerat e kësaj marrëveshje është se i hap rrugën e integrimit të vendit në BE, opozita jashtë parlamentit u shpreh se do jetë pjesë e zgjedhjeve të ardhshme. Kujtojmë se cilat ishin arsyet e bojkoteve të mëparshme , pra ishte qeveria kujdestare, dhe ky është zhvillim në funksion të mirërregullimit të qeverisjes demokratike në vendin tonë.
Intervistoi: S.Gj
Financuar Nga Bashkimi Europian
