Arkiva/ Deri vjet isha Lea, sivjet jam Lea Ypi

Ky shkrim është pjesë e rubrikës së re “Arkiva” që hap Politiko.al me materiale të nxjerrë nga fondet e Periodikut dhe të Librit të Biblikotekës Kombëtare. Botuar në Gazeta “RD”, dt. 4 janar 1992, nr. 90, fq. 4.

nga VERA ISAKU

Kur e pyesnin Lea Ypin kush ishte nxënësi më i mirë i klasës, përgjigjej: “Si Lea jam unë, kurse si Ypi jo”. Shkaku ishte se gjyshi i saj, Asllan Ypi, i diplomuar për drejtësi në Sorbonë, autor i shumë shkrimeve përparimtare në “Bota e re” ishte dënuar me 14 vjet burg nga regjimi komunist në gjyqin e deputetëve. Gjykatësit e 1946 padyshim qëkur i dhanë dënimin Asllan Ypit, nuk e kishin menduar që deri në dhjetor të 1990, brez pas brezi, fisi i Ypëve do të shqiptonte me lehtësi emrin, por me shumë ngathtësi mbiemrin.

Kush është Lea Ypi?

Është 12 vjeç, flet e shkruan poezi në tri gjuhë: shqip, italisht, frëngjisht e më pak në anglisht. Rajmond Lëme, mik i saj, intelektual i moshuar nga Franca, tek i cili është tani për pushime i thotë: “Është e paimagjinueshme Lea që t’i krijon kaq bukur në frëngjisht. Më duket sikur lexoj Zhak Preverin, me ndryshimin që ti je vetëm 11 vjeç.”

Zoti La Malfa, Kryetari i Partisë Republikane, që u njoh me Lean rastësisht në një konferencë të PR në Durrës, u befasua nga krijimet e Leas në italisht.

Në një intervistë marrë nga Sokol Muho ai ndërmjet të tjerash tha: “Vogëlushja Lea më bëri të qaj, letraret e talentuara italiane do ta kishin zili”.

Më 1 Maj 1991 Lea u ndodh rastësisht e vetme para gazetarit të Tg. 1, Paolo Xhuntela, që kishte ardhur për të marrë opinione nga populli rreth rezultateve të zgjedhjeve.

Lea i bëri përshtypje me lehtësinë e të folurit italisht, por i bëri përshtypje më tepër me pjekurinë e saj politike. Krijimi i saj në italisht “Grazie Italia” nuk i bëri përshtypje vetëm Paolo Xhuntelës, por edhe telespektatorit italian. Pas intervistave që dha në Tg. 1, me mijëra letra i janë drejtuar televizionit italian dhe televizionit shqiptar. Duam të dimë më tepër për shqiptaren e vogël. Në përgjigje të kërkesave të telespektatorëve erdhi në Durrës një ekip i televizionit italian i shoqëruar nga ai shqiptar. Kësaj radhe vijnë enkas për t’i marrë një intervistë më të gjatë e më të hollësishme Leas. Intervista u dha në Rai Uno, tashmë me titull të veçantë “La favola di Lea”. U xhirua shtëpia ku banonte Lea, nëna, babai dhe gjyshja që është marrë direkt me edukimin e saj. Iu bënë pyetje rreth ngjarjeve të reja në Shqipëri dhe u deklaruan disa nga krijimet e Leas në italisht “La bella dormentata”, “Liberta”, “Mio nono” etj.

Pas kësaj Televizioni italian fton Lean të shoqëruar nga një prind për 10 ditë “mikeshë nderi e Rai-t.” Që në shkallët e aeroplanit në Bari e presin dhe e intervistojnë gazetarë të T3 direkt. Në Romë Lean e pret një intervistim tjetër direkt TG1. Personelin e Rai-t e habisin lehtësia e përdorimit të gjuhës, qartësia e mendimit, poezia “Il potere”, lirshmëria dhe siguria e Leas para kamerës televizive. Gjatë qëndrimit të tij në Itali patën interes gazeta “Familja kristiane” e cila botoi një shkrim të shoqëruar me foto si dhe shoqata e nënave shtëpiake, e cila e ka ftuar në Milano së bashku me gjyshen për të marrë një çmim.

Lea tani është vetëm 12 vjeçe, por prindërit e saj, masa qindra mijëshe e njerëzve të deklasuar dhe shqiptarëve shpirtërisht të rilindur gjatë këtij viti, e kuptojnë se janë proceset demokratike ato që i krijuan mundësinë Leas të shqiptojë me lehtësi e krenari para shokëve, para kamerës shqiptare dhe të huaj në gjuhën shqipe, në gjuhët që di dhe në ato që do të mësojë në të ardhmen: “Unë jam Lea Ypi, mbesa e Asllan Ypit, demokrat e përparimtar i dënuar nga regjimi komunist.” Çlirimi i kësaj vajze nga psikoza klasore, është shpërblim moral për të gjithë ata që vunë qoftë edhe një gur në tempullin e demokracisë.

 

FUQIA

Është një gjë e mirë fuqia

Por të varfrit nuk mund ta kenë

Fuqia është një parajsë

Por ta presin buzëqeshjen

Ata që janë të fuqishëm

Janë të pasur, por duhet të jenë të matur

Fuqia është një mrekulli

Por ndonjëherë nuk është e tillë

Fuqia është ar, është para, kënaqësi

Por nuk është liri

Fuqia është si një pemë e madhe

Por me hijen e saj

Nuk mund t’i mbulojë të vegjlit

Pemët përreth...

                                   -LEA YPI